14. Hukuk Dairesi 2019/1586 E. , 2019/7426 K.

[İctihat]

14. Hukuk Dairesi 2019/1586 E. , 2019/7426 K.


'İçtihat Metni'

MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi


Davacılar vekili tarafından, davalılar aleyhine 27.03.2012 gününde verilen dilekçe ile geçit hakkı kurulması talebi üzerine yapılan duruşma sonunda; davacı ...'ın davasının kabulüne, davacı ...'nun davasının reddine dair verilen 25.12.2014 günlü hükmün Yargıtayca incelenmesi davacı ... vekili ve davalı ... vekili tarafından istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü:

K A R A R

Dava, Türk Medeni Kanununun 747. maddesi gereğince geçit hakkı kurulması isteğine ilişkindir.
Davacılar vekili, davacı ...’ın maliki bulunduğu 1029 parsel ile davacı ...’nun maliki bulunduğu 1028 parsel sayılı taşınmazların yola cephesinin bulunmadığını, 1025, 1026, 1027 ve 1028 parsel sayılı taşınmazlardan fiili olarak yola çıkışın sağlandığını, 1025 parsel sayılı taşınmazın malikinin sınıra zeytin ağacı dikmesi nedeniyle geçişlerinin engellendiğinden bahisle 1028 ve 1029 lehine geçit hakkı kurulmasını talep etmişlerdir.
Davalı ..., maliki olduğu 1025 parselin tarımsal faaliyet amacıyla kullanıldığını, davacılara karşı daha önce elatmanın önlenmesi davası açtığını ve davanın kabulüne karar verildiğini, bunun üzerine yasal sınıra uygun olarak zeytin ağacı diktiğini, davacıların traktörlerinin tamamen 1025 parsel sayılı taşınmazdan geçtiklerini, davacıların yola tel çekmemeleri, zeytin ağaçlarına zarar vermemeleri ve taşınmazına kamyonet sokmadıkları takdirde bedelsiz yolu verebileceğini, zeytin ağaçlarının sökülmesi durumunda ise davacılardan toprak istediğini, 1030 parselin boş olduğunu geçitin oradan verilmesi gerektiğini beyan ederek davanın reddini istemiştir.
Mahkemece, davacı ...'ın davasının kabulü ile 23.05.2014 tarihli bilirkişi raporunun krokisinde 2.yol alternatifi olarak belirtilen 1025 parsel sayılı taşınmazın ''a'' harfi ile gösterilen 200,31 m2 lik kısmından, 1026 parsel sayılı taşınmazın ''g'' harfi ile gösterilen 71,38 m2 lik kısmından, 1027 parsel sayılı taşınmazın ''e'' harfi ile gösterilen 59,10 m2 lik kısmından ve 1028 parsel sayılı taşınmazın ''c'' harfi ile gösterilen 68,47 m2 lik kısmından, davacıya ait 1029 parsel sayılı taşınmaz lehine geçit hakkı kurulmasına, davacı ...'nun davasının reddine karar verilmiştir.
Hükmü, davacı ... vekili ve davalı ... vekili temyiz etmiştir.
1-Yapılan yargılamaya, toplanan delillere ve dosya kapsamına göre davalı ... vekilinin temyiz itirazları yerinde görülmemiş, reddi gerekmiştir.
2-Davacı ... vekilinin temyiz itirazlarına gelince;
Bu tür davalar ülkemizde arazi düzenlenmesinin sağlıklı bir yapıya kavuşmamış olması ve her taşınmazın yol ihtiyacına cevap verilmemesi nedeniyle zorunlu olarak açılmaktadır. Geçit hakkı verilmesiyle genel yola bağlantısı olmayan veya yolu bulunsa bile bu yol ile ihtiyacı karşılanamayan taşınmazın genel yolla kesintisiz bağlantısı sağlanır. Uygulama ve doktrinde genellikle bunlardan ilkine “Mutlak geçit ihtiyacı” veya “Geçit yoksunluğu”, ikincisine de “Nispi geçit ihtiyacı” ya da “Geçit yetersizliği” denilmektedir.
Geçit hakkı verilmesine ilişkin davalarda, bu hak taşınmaz leh ve aleyhine kurulacağından leh ve aleyhine geçit istenen taşınmaz maliklerinin tamamının davada yer alması zorunludur. Ancak, yararına geçit istenen taşınmaz paylı mülkiyete konu ise dava paydaşlardan biri veya birkaçı tarafından açılabilir.
Yararına geçit kurulacak taşınmazın tapuda kayıtlı niteliği ve kullanım amacı nazara alınarak özellikle tarım alanlarında, nihayet bir tarım aracının geçeceği genişlikte (emsaline göre 2,5-3 m.) geçit hakkı tesisine karar vermek gerekir. Bu genişliği aşan bir yol verilmesinin zorunlu olduğu hallerde, gerekçesi kararda dayanakları ile birlikte gösterilmelidir.
Saptanan geçit nedeniyle yükümlü taşınmaz malikine ödenmesi gereken bedel taşınmazın niteliği gözetilerek uzman bilirkişiler aracılığı ile objektif kıstaslar esas alınarak belirlenmelidir. Bu bedel de hükümden önce depo ettirilmelidir. Hemen belirtmek gerekir ki, bedelin belirlenmesinden sonra hüküm tarihine kadar taşınmazın değerinde önemli derecede değişim yaratabilecek uzunca bir süre geçmiş veya bedel tespitinden sonra yörede taşınmazın değerini artıracak değişiklikler meydana gelmiş olabilir. Bu gibi durumlarda mülkiyet hakkı kısıtlanan taşınmaz malikinin mağduriyetine neden olmamak ve diğer tarafın hakkın kötüye kullanılması sonucunu doğuracak olası davranışlarını önlemek için hüküm tarihine yakın yeni bir değer tespiti yapılmalıdır.
Kurulan geçit hakkının Türk Medeni Kanununun 748/3 ve 1012. maddesi ile yeni Tapu Sicil Tüzüğünün “İrtifak hakları ve taşınmaz yükünün tescili” başlıklı 30. maddesi gereğince kütük sayfasında ayrılan özel sütununa tesciline karar verilmelidir.
Geçit hakkı kurulmasına ilişkin davalarda davanın niteliği gereği yargılama giderleri davacı üzerinde bırakılmalıdır.
Somut olaya gelince; davacı ...’nun maliki bulunduğu 1028 parsel sayılı taşınmazın geçit ihtiyacı içerisinde olduğu sabittir. Buna rağmen 1028 parsel sayılı taşınmaz malikinin, 1025, 1026 ve 1027 parsel sayılı yükümlü taşınmazlardan geçit hakkı kurulması talebinin reddedilmesi doğru görülmemiştir. Zira davacılardan 1029 parsel maliki ...’ın geçit bedelinin tamamını yatırdığı ve bu hususta yükümlendirilen parsel maliklerinin de herhangi bir itirazı bulunmadığı da anlaşılmaktadır. Açıklanan nedenle, davacı ...’nun davasının reddine karar verilmesi doğru görülmemiş, hükmün bu sebeple bozulması gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarıda (1) numaralı bentte açıklanan nedenlerle davalı ... vekilinin temyiz itirazlarının reddine; (2) numaralı bentte açıklanan nedenlerle davacı ... vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün BOZULMASINA, peşin yatırılan harcın istek halinde yatırana iadesine, kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 07.11.2019 tarihinde oy birliği ile karar verilmiştir.Başkan