14. Hukuk Dairesi 2016/11237 E. , 2019/3792 K.

[İctihat]

14. Hukuk Dairesi 2016/11237 E. , 2019/3792 K.


'İçtihat Metni'

MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi

Davacı vekili tarafından, davalılar aleyhine 22.07.2014 gününde verilen dilekçe ile mera komisyon kararının iptali, meranın aidiyetinin tespiti talebi üzerine yapılan duruşma sonunda; davanın reddine dair verilen 17.03.2016 günlü hükmün Yargıtayca incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü:
_ K A R A R _
Davacı, kadim meralarının davalı köy adına tahsis edildiğini, mera tahsis kararının iptali ile adına mera olarak sınırlandırılmasını istemiştir.
Davalı köy temsilcisi, dava konusu meranın köylerine ait kadim mera olduğunu, davanın reddini savunmuştur.
Davalı Hazine vekili, davacı tarafından açılan ... Asliye Hukuk Mahkemesinin 2012/351 Esas sayılı men'i müdahale davasının reddedildiğini, bu kararın kesin hüküm oluşturduğunu,davanın reddini savunmuştur.
Mahkemece davanın reddine karar verilmiş, hükmü davacı vekili temyiz etmiştir.
Mera, bir veya birden fazla köy veya kasaba halkına bağımsız veya birlikte tahsis edilmiş ya da kadimden beri hayvan otlatmak amacıyla kullanılan, hak sahiplerinin üzerinde intifa hakkı olan arazi parçasıdır. Devletin hüküm ve tasarrufu altında olan mera, yaylak ve kışlaklar özel mülkiyete geçirilemez, amacı dışında kullanılamaz, zamanaşımı uygulanamaz, sınırları daraltılamaz (4342 sayılı Mera Kanunu m.3,4).
31.05.1965 tarihli ve 4/2 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararı ile “...tek başına bir köye ait bulunan mera, yaylak ve kışlakların tümünün veya bir parçasının bir başka köy sınırı içine alınmış olması halinde, sınır değişikliğinin ikinci köye bir yararlanma hakkı sağlamayacağı ve ilk köyün eskiden olduğu gibi bu yerlerden tek başına yararlanacağı” öngörülmüş olup, bu karar 4342 sayılı Mera Kanununun 29. maddesi ile de yasa hükmü haline gelmiştir. Böylece, bir köy ya da belediye sınırları içinde kalan mera, yaylak ve kışlaklar üzerinde bir başka köy veya belediyenin de intifa hakkı olabileceği kabul edilmiş, idari sınırların aidiyetin belirlenmesinde önemi olmadığı vurgulanmıştır. İdari sınırlar sadece yetkili mahkemenin saptanmasında önem arz eder.
Meraya elatmanın önlenmesi davası, kadim yararlanma hakkı olan köy veya belediye tüzel kişiliği ya da taşınmazın devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerden olması nedeniyle Hazine tarafından açılabilir. Aynı şekilde, bir yerin mera olduğu iddiasıyla köy veya belediye tüzel kişiliğinin ya da Hazinenin tapu iptali ve sınırlandırma istemiyle dava açmasına olanak vardır.
Mera, yaylak ve kışlak davalarında, tahsise ya da kadim kullanma hakkına dayanılabilir. Tahsise dayanıldığında, dayanak belgelerin, ayrıca karşı tarafın savunmasında ileri sürdükleri kayıtların tüm geldileri ile birlikte merciinden getirtilmesi, kadimlik iddiası varsa bu hususun araştırılması, gerektiğinde köyün kuruluş tarihinin İçişleri Bakanlığından sorulması ve köyün kadim ya da muhdes olup olmadığının saptanması gerekir.
Keşifte dinlenecek yerel bilirkişi ve tanıkların çekişmeli mera veya yayla ile herhangi bir yararlanma ilişkisi bulunmayan, yansız anlatımda bulunabilecek, yöreyi iyi bilen ve çevre köy ya da kasabalarda yaşayan yaşlı kişilerden seçilmesi gerekir.
Mahkemece yapılacak keşifte; tahsise dayanılıyorsa tahsis kayıtlarının yerel bilirkişi ve tanıklar aracılığı ile uygulanması, dava konusu yeri kapsayıp kapsamadığının belirlenmesi, taşınmazın mera olmadığı iddiasının bulunması halinde varsa çevre taşınmazlara ait kayıtlar da uygulanarak dava konusu yeri ne şekilde okuduğunun çevre taşınmazlarla toprak yapısı kıyaslanarak uzman bilirkişiler aracılığı ile uyuşmazlığa konu yerin ve niteliğinin saptanması gerekir.
Kadimlik iddiasında ise, yerel bilirkişi ve tanıklara taşınmazın kim tarafından ve ne şekilde kullanıldığı ve sınırları sorularak sonuca gidilmelidir.
Yukarıda açıklanan ilkeler ışığında somut olaya gelince; Davacı köy,kadimlik iddiasına dayanarak meranın aidiyetinin tespitini istemiştir. Dava konusu 702 parsel sayılı mera 1984 tarihinde tapulama çalışmaları sırasında davalı köy adına sınırlandırılmıştır. Daha sonra İl Mera Komisyonu meraların tahdit ve tespitini yapmış ancak tahsis işlemi yapmamıştır.
Davacı köy tarafından 2012/351 Esas, 2014/286 Karar sayılı dosyada meraya elatmanın önlenmesi davası açılmış yapılan yargılama sonunda dava konusu 702 parsel sayılı taşınmazın özel silinde davalı köy adına sınırlandırılmış olduğundan reddedilmiş ve onanarak 18.05.2016 tarihinde kesinleşmiştir. Bunun üzerine davacı eldeki meranın aidiyetinin tespiti davasını açmıştır. Her iki davada istem farklı olup kesin hüküm oluşturmaz. Ancak meni müdahale dosyası eldeki dosyaya delil oluşturur. Bu dosyada 04.04.2014 tarihinde mahallinde yapılan keşifde dinlenen mahalli bilirkişi ... meranın eskiden beri her iki köy tarafından kullanıldığını bildirmiştir. Dava dosyasında ise 09.10.2015 tarihinde mahallinde yapılan keşifde dinlenen mahalli bilirkişler ..., ... ve ... beyanlarında her iki köyün merayı kullandığını belirtmişlerdir. Davacı ve davalı köy kadimliğe dayanarak müstakiliyet iddiasında bulunduğuna göre bir köyün diğer köy sınırları içinde kadim merası olabileceğinden dava konusu meranın kullanım hakkının hangi köye veya köylere ait olacağı kesin ve tereddüte yer vermeyecek şekilde saptanmalıdır. Bu kapsamda mahkemece mahallinde yeniden tarafsız mahalli bilirkişiler ile keşif yapılmalı, tarafların, taraf tanıklarının ve mahalli bilirkişilerin beyanlarını izlemeye elverişli fen bilirkişisi krokisi düzenlettirilmeli, sonucuna göre bir karar verilmelidir.
Eksik inceleme ve araştırmayla karar verilmesi doğru görülmemiş, hükmün bu nedenle bozulması gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarıda yazılı nedenlerle davacı vekilinin temyiz itirazlarının kabulüyle hükmün BOZULMASINA, istek halinde temyiz harcını yatırana iadesine, kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 30.04.2019 tarihinde oybirliği ile karar verildi.