14. Hukuk Dairesi 2020/1605 E. , 2020/4668 K.

[İctihat]

14. Hukuk Dairesi 2020/1605 E. , 2020/4668 K.


'İçtihat Metni'

MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi

Taraflar arasındaki geçit hakkı kurulması davasından dolayı mahal mahkemesinden verilen yukarıda gün ve sayısı yazılı hükmün; Dairemizin 11/02/2019 gün ve 2016/6400 Esas, 2019/1266 Karar sayılı ilamı ile onanmasına karar verilmişti. Süresi içinde davalı ... tarafından kararın düzeltilmesi istenilmiş olmakla, dosya içerisindeki bütün evrak incelenerek gereği düşünüldü:
K A R A R
Dava, Türk Medeni Kanununun 747. maddesi gereğince geçit hakkı kurulması isteğine ilişkindir.
Davacı vekili, müvekkilinin 595 parsel sayılı taşınmaz maliki olduğunu, davalılara ait 596, 1292, 1294, 1291, 584, 593 parsel sayılı taşınmazlardan bedeli mukabilinde geçit hakkı tesisine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı ..., 596 ve 1292 parsel sayılı taşınmaz arasındaki fiili kullanım durumu ve fiziki şartlar itibariyle geçit hakkına konu olmasının mümkün olmadığnı belirterek adına kayıtlı 596 parsel yönünden talebin reddine karar verilmesini savunmuştur.
Davalı ... ..., ..., açılan davayı kabul etmediğini belirterek davanın reddini savunmuştur.
Mahkemece davalı ... ve ... dışındaki diğer davalılar hakkında açılan davanın reddine, davalı ... ve ... hakkında açılan davanın kabulü ile, Fen bilirkişisinin 19/10/2015 tarihli raporunda A ve E harfi ile gösterilen yerden davacıya ait 595 nolu parsel lehine; davalı ... adına kayıtlı 1292 nolu parsel üzerinden 3 metre genişliğinde, 52.88 metre uzunluğunda ve 144,70 m2 yüzölçümünde; davalı ... adına kayıtlı 596 nolu parsel üzerinden 3 metre genişliğinde 81,02 metre uzunluğunda ve 224,98 m2 yüzölçümündeki güzergahtan 6.506,73 TL geçit hakkı bedeli üzerinden geçit hakkı tesisine karar verilmiştir.
Hüküm, davalı ... ve davalı ... tarafından temyiz edilerek Dairemizin 13.02.2019 tarihli, 2016/6400 Esas ve 2019/1266 Karar sayılı ilamıyla onanmıştır.
Davalı ..., süresi içerisinde karar düzeltme isteğinde bulunmuştur.
Bu tür davalar ülkemizde arazi düzenlenmesinin sağlıklı bir yapıya kavuşmamış olması ve her taşınmazın yol ihtiyacına cevap verilmemesi nedeniyle zorunlu olarak açılmaktadır. Geçit hakkı verilmesiyle genel yola bağlantısı olmayan veya yolu bulunsa bile bu yol ile ihtiyacı karşılanamayan taşınmazın genel yolla kesintisiz bağlantısı sağlanır. Uygulama ve doktrinde genellikle bunlardan ilkine “mutlak geçit ihtiyacı” veya “geçit yoksunluğu”, ikincisine de “nispi geçit ihtiyacı” ya da “geçit yetersizliği” denilmektedir.
4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 747/2. maddesi gereğince geçit isteği, önceki mülkiyet ve yol durumuna göre en uygun komşuya, bu şekilde ihtiyacın karşılanmaması halinde geçit tesisinden en az zarar görecek olana yöneltilmelidir. Zira geçit hakkı taşınmaz mülkiyetini sınırlayan bir irtifak hakkı olmakla birlikte, özünü komşuluk hukukundan alır. Bunun doğal sonucu olarak yol saptanırken komşuluk hukuku ilkeleri gözetilmelidir. Geçit ihtiyacının nedeni, taşınmazın niteliği ile bu ihtiyacın nasıl ve hangi araçlarla karşılanacağı davacının sübjektif arzularına göre değil, objektif esaslara uygun olarak belirlenmeli, taşınmaz mülkiyetinin sınırlandırılması konusunda genel bir ilke olan fedakârlığın denkleştirilmesi prensibi dikkatten kaçırılmamalıdır.
Geçit tesisi davalarında başlangıçta davacı tarafından öngörülemediğinden dava dilekçesinde talep edilen yer dışındaki güzergahlardan da geçit kurulması gerekebilir. Bu güzergah üzerindeki taşınmazların maliklerine dava dilekçesi ile husumet yöneltilmemiş olması kabul edilebilir bir yanılgıya dayandığından 6100 sayılı HMK’nın 124. maddesi gereğince dürüstlük kuralına aykırı olmayan bu taraf değişikliği talebi kabul edilerek davacının bu kişilerin harçsız olarak davaya katılmalarını sağlamasına imkan verilmelidir.
Uygun güzergah saptanırken önemle üzerinde durulması gereken diğer bir yön ise, aleyhine geçit kurulan taşınmaz veya taşınmazlar bölünerek kullanım şekli ve bütünlüğünün bozulmamasıdır. Şayet başka türlü geçit tesisi mümkün değilse bunun gerekçesi kararda açıkça gösterilmelidir.
Saptanan geçit nedeniyle yükümlü taşınmaz malikine ödenmesi gereken bedel taşınmazın niteliği gözetilerek uzman bilirkişiler aracılığı ile objektif kıstaslar esas alınarak belirlenmelidir. Bu bedel de hükümden önce depo ettirilmelidir. Hemen belirtmek gerekir ki, bedelin belirlenmesinden sonra hüküm tarihine kadar taşınmazın değerinde önemli derecede değişim yaratabilecek uzunca bir süre geçmiş veya bedel tespitinden sonra yörede taşınmazın değerini artıracak değişiklikler meydana gelmiş olabilir. Bu gibi durumlarda mülkiyet hakkı kısıtlanan taşınmaz malikinin mağduriyetine neden olmamak ve diğer tarafın hakkın kötüye kullanılması sonucunu doğuracak olası davranışlarını önlemek için hüküm tarihine yakın yeni bir değer tespiti yapılmalıdır.
Geçit hakkı kurulmasına ilişkin davalarda davanın niteliği gereği yargılama giderleri davacı üzerinde bırakılmalıdır.
Somut olaya gelince; mahkemece hükme esas alınan tapu kayıtları ve krokinin 06.11.2017 tarihinde yapılan 3402 sayılı Yasanın 22/A maddesi uyarınca yenileme sebebiyle pasif hale geldiği anlaşıldığından, sicil kaydı kapatılan ve üzerinde işlem yapma olanağı kalmayan tapu kaydı ile kurulan hükmün infaza elverişli olmadığı açıktır. Bu durumda, mahkemece anılan taşınmazlara ilişkin güncel tapu kayıtları ve krokileri esas alınarak saptanacak yeni duruma göre bir karar verilmesi gerekir.
Dairemizce, hükmün bu gerekçe ile bozulması gerekirken onama kararı verilmesi maddi hataya dayalı olduğundan karar düzeltme talebinin kabulüne karar verilerek Dairemiz kararının kaldırılmasına ve hükmün bozulmasına karar vermek gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle, davalı ... vekilinin karar düzeltme talebinin kabulü ile Dairemizin 13.02.2019 tarihli, 2016/6400 Esas ve 2019/1266 Karar sayılı ilamının KALDIRILMASINA, hükmün yukarıdaki gerekçeyle BOZULMASINA, peşin yatırılan harcın istek halinde yatırana iadesine, 08.09.2020 tarihinde oy birliği ile karar verildi.Başkan