14. Hukuk Dairesi 2018/5326 E. , 2020/4502 K.

[İctihat]

14. Hukuk Dairesi 2018/5326 E. , 2020/4502 K.


'İçtihat Metni'

MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi

Davacı vekili tarafından, davalılar aleyhine 07/09/2005 ve 26/02/2008 günlerinde verilen dilekçeler ile meraya elatmanın önlenmesi talebi üzerine yapılan duruşma sonunda; davanın reddine, birleştirilen davanın kısmen kabulüne, kısmen reddine dair verilen 03/04/2018 günlü hükmün Yargıtayca incelenmesi davacı ... vekili, davalı Hazine vekili ve davalı ... vekili tarafından istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü:
_ K A R A R _
Davacı ... vekili, davalı ... Köyünün 2004 yılında Kadastro Müdürlüğünce tespit olunan kadastro çalışma alanı sınırını lehlerine mera ve otlakiye kazanımı olarak değerlendirmek suretiyle davacı köyün kadim kullanımında bulunan ve adına ... İl Özel İdaresinde 716 tahrir No'su ile yayla vasfı ile kayıtlı hudutları yazılı 100 hektarlık mera ve otlakiyelerine müdahale ettiğini, davalı köyün yayla vasfı ile davacı köy adına kayıtlı yaylaya vaki bu müdahalerinin haksız ve sebepsiz bir müdahale niteliğinde olduğunu belirterek, müdahalenin men'ine karar verilmesini istemiştir.
Davalı ... Köyü vekili davanın reddini savunmuştur.
Birleştirilen ... Asliye Hukuk Mahkemesinin 2009/107 Esas sayılı dosyasında davacı ... vekili, ... Kadastro Müdürlüğünün yapmış olduğu çalışmalar neticesinde merkez ... Köyü 119 ada 1 ve 2, 121 ada 1 ve 2 parsel sayılı taşınmazların tespitinin hatalı yapıldığını söz konusu yerlerin davacı köy tarafından kullanıldığını, mera vasfında olduğunu belirterek, dava konusu parsellerin davalı ... Köyü kadastro alanından çıkarılıp davacı ... sınırlarına alınmasını talep etmiştir.
Davalı ... Köyü Tüzel Kişiliği dava konusu 119 ada 1 ve 121 ada 1 parsel sayılı taşınmazların mera vasfı ile köyleri adına, 119 ada 2 parselin ... adına tespit gördüğünü, davada idari sınırların tespitinin talep edildiğini, bu hususta Kadastro Mahkemesinin görevli olmadığını belirterek davanın reddini savunmuştur.
Davalı Hazine vekili, 119 ada 1 ve 121 ada 1 sayılı parseller yönünden davaya dahil olduklarını, söz konusu yerlerin ... il sınırında kaldığını, bu yerlere ilişkin olarak Kadastro Mahkemesinin 2004/123 Esas sayılı dosyası ile yapılan itirazın reddine karar verildiğini, anlaşmazlığın kesin hükme bağlandığını, aynı yerlerin tekrar dava edilmesinin yersiz olduğunu belirterek davanın reddini savunmuştur.
Davacı ... Muhtarı 23/10/2012 tarihli dilekçesi ile davadan feragat etmiştir.
Mahkemece davanın kısmen kabulüne, kısmen reddine, davalı ... Köyü 119 ada 1 parsel numaralı taşınmazdaki davalı köy tüzel kişiliğine ait olan mera kaydının iptali ile davacı ... Belediyesi Tüzel Kişiliği (... Mahallesi) lehine olarak sınırlandırılarak mera siciline kayıt ve tesciline, ... Köyü 121 ada 1 parsel sayılı taşınmazın fen bilirkişisinin raporuna ekli krokide belirtilen alan kapsamında bulunmadığı anlaşıldığından bu parsel yönünden davanın reddine, ... Köyü 121 ada 2 parsel yönünden davacının davasını geri aldığı anlaşıldığından, bu parsel yönünden karar verilmesine yer olmadığına, birleştirilen dava davacısı Yağmurdere Köyü Tüzel Kişiliğinin açmış olduğu meni müdahale davasında yargılanma aşamasında feragat ettiği anlaşıldığından açılan meni müdahale davasının reddine karar verilmiştir.
Hükmü davacı ... vekili, davalı Hazine vekili ve davalı ... Köyü vekili temyiz etmiştir.
Dava, meraya elatmanın önlenmesi istemine ilişkindir.
Mera, bir veya birden fazla köy veya kasaba halkına bağımsız veya birlikte tahsis edilmiş ya da kadimden beri hayvan otlatmak amacıyla kullanılan, hak sahiplerinin üzerinde intifa hakkı olan arazi parçasıdır. Devletin hüküm ve tasarrufu altında olan mera, yaylak ve kışlaklar özel mülkiyete geçirilemez, amacı dışında kullanılamaz, zamanaşımı uygulanamaz, sınırları daraltılamaz (4342 sayılı Mera Kanunu m.3,4).
31.05.1965 tarihli ve 4/2 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararı ile “...tek başına bir köye ait bulunan mera, yaylak ve kışlakların tümünün veya bir parçasının bir başka köy sınırı içine alınmış olması halinde, sınır değişikliğinin ikinci köye bir yararlanma hakkı sağlamayacağı ve ilk köyün eskiden olduğu gibi bu yerlerden tek başına yararlanacağı” öngörülmüş olup, bu karar 4342 sayılı Mera Kanununun 29. maddesi ile de yasa hükmü haline gelmiştir. Böylece, bir köy ya da belediye sınırları içinde kalan mera, yaylak ve kışlaklar üzerinde bir başka köy veya belediyenin de intifa hakkı olabileceği kabul edilmiş, idari sınırların aidiyetin belirlenmesinde önemi olmadığı vurgulanmıştır. İdari sınırlar sadece yetkili mahkemenin saptanmasında önem arz eder.
Meraya elatmanın önlenmesi davası, kadim yararlanma hakkı olan köy veya belediye tüzel kişiliği ya da taşınmazın devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerden olması nedeniyle Hazine tarafından açılabilir. Aynı şekilde, bir yerin mera olduğu iddiasıyla köy veya belediye tüzel kişiliğinin ya da Hazinenin tapu iptali ve sınırlandırma istemiyle dava açmasına olanak vardır.
Mera, yaylak ve kışlak davalarında, tahsise ya da kadim kullanma hakkına dayanılabilir. Tahsise dayanıldığında, dayanak belgelerin, ayrıca karşı tarafın savunmasında ileri sürdükleri kayıtların tüm geldileri ile birlikte merciinden getirtilmesi, kadimlik iddiası varsa bu hususun araştırılması, gerektiğinde köyün kuruluş tarihinin İçişleri Bakanlığından sorulması ve köyün kadim ya da muhdes olup olmadığının saptanması gerekir.
Keşifte dinlenecek yerel bilirkişi ve tanıkların çekişmeli mera veya yayla ile herhangi bir yararlanma ilişkisi bulunmayan, yansız anlatımda bulunabilecek, yöreyi iyi bilen ve çevre köy ya da kasabalarda yaşayan yaşlı kişilerden seçilmesi gerekir.
Mahkemece yapılacak keşifte; tahsise dayanılıyorsa tahsis kayıtlarının yerel bilirkişi ve tanıklar aracılığı ile uygulanması, dava konusu yeri kapsayıp kapsamadığının belirlenmesi, taşınmazın mera olmadığı iddiasının bulunması halinde varsa çevre taşınmazlara ait kayıtlar da uygulanarak dava konusu yeri ne şekilde okuduğunun çevre taşınmazlarla toprak yapısı kıyaslanarak uzman bilirkişiler aracılığı ile uyuşmazlığa konu yerin ve niteliğinin saptanması gerekir.
Kadimlik iddiasında ise, yerel bilirkişi ve tanıklara taşınmazın kim tarafından ve ne şekilde kullanıldığı ve sınırları sorularak sonuca gidilmelidir.
Yukarıda açıklanan ilkeler ışığında somut olaya gelince;
Mahkemece, 07/06/2014 tarihinde yapılan keşifte dinlenen mahalli bilirkişilerden ... ve ... talep ve dava konusu yer hakkında bir bilgilerinin olmadığını beyan etmiş, hüküm tek mahalli bilirkişi olarak dinlenen ...'nun beyanı ve aynı kelimelerle ifade edilen davacı köy tüzel kişiliğinin adlarını bildirdiği tanıkların beyanları ile kurulmuştur.
Dava konusu yerin birleştirilen dava davacısı olan ... Köyü Tüzel Kişiliğinin kadimden beri yararlandığı mera olduğunun yukarıda açıklanan ilkeler uyarınca çevre köylerden seçilecek mümkün olduğunca yaşlı, tarafsız kişilerin beyanları ile araştırılması gerekmektedir.
O halde, mahkemece yeniden kaymakamlık veya valilikten sorulmak suretiyle yöreyi bilen, taraflarla menfaat ve hak çatışması olmayan en az 3 kişilik bilirkişi listesi temin edilmek suretiyle yerin kadimden beri kimin kullanımında olduğunun belirlenerek bir hüküm kurulması gerekirken eksik inceleme ve araştırma ile yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiş, hükmün bozulması gerekmiştir.
Kabule göre de; Bir köy ya da belediye sınırları içinde kalan mera, yaylak ve kışlaklar üzerinde bir başka köy veya belediyenin de intifa hakkı olabileceği kabul edilmiş, idari sınırların aidiyetinin belirlenmesinde önemi olmadığı vurgulanmıştır. İdari sınırlar sadece yetkili mahkemenin saptanmasında önem arz eder. Mahkemece meranın kullanımına ilişkin olarak hak bahşettiği anlaşılmayan hudutnamenin hüküm kurulurken esas alınmış olması da doğru görülmemiştir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün BOZULMASINA, peşin yatırılan harcın yatıranlara iadesine, kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 08/07/2020 tarihinde oy birliği ile karar verildi.