Maden İşletme Ruhsatının Tek Başına Haczedilebileceği

[Hepsihukuk]

Hukuk Genel Kurulu 2014/76 E. , 2015/1722 K.


"İçtihat Metni"

MAHKEMESİ : İstanbul 9. İcra Hukuk Mahkemesi
TARİHİ : 28/11/2013
NUMARASI : 2013/764-2013/1065


Taraflar arasındaki “şikayet” kanun yoluna başvurudan dolayı yapılan yargılama sonunda; İstanbul 9.İcra Hukuk Mahkemesince istemin kabulüne dair verilen 28.02.2013 gün ve 2013/32 E., 2013/116 K. sayılı kararın incelenmesi alacaklı vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 12. Hukuk Dairesinin 18.06.2013 gün ve 2013/12814 E., 2013/22746 K. sayılı ilamı ile;

(…3213 Sayılı Maden Kanunu'nun 27. maddesinde; "İşletme izni devredilemez. İşletme ruhsatı bir bütün olarak ve yönetmelikte belirtilecek esaslar çerçevesinde devredilebilir." 39.maddesinde "Madenlerden çıkarılan cevherler, arama, ( ... ) ve işletme ruhsat sahibinin Genel Müdürlüğe yazılı müracaatları üzerine bildirildiği şahıslara kabzedilmeksizin rehnedilebilir. Bu durum maden siciline kaydedilir. Bu kabil cevherlerin rehin süresi içinde satışı, rehin alan şahısların yazılı muvafakatı ile mümkündür. Rehinle ilgili sicilin nasıl tutulacağı ve diğer işlemler, yönetmelikte belirtilir." 43. maddesinde; "İpoteğin vadesi sonunda veya alacağın muacceliyet kesbetmiş olması halinde alacaklı alacağının tahsili için ipoteğin taalluk ettiği maden ( ... ) işletme ruhsatını genel hükümler dairesinde sattırabilir.

Maden ( ... )işletme ruhsatını iktisap etmek isteyen talibin bu hakkın iktisabı için aranan kanuni şartları haiz olması lazımdır. Talip bu şartları haiz bulunduğunu, Bakanlıktan alacağı vesika ile ispat eder. İcra dairesi bu vesikayı ibraz etmiş olan talipler arasında satışı yapar. Satışın neticesi icra dairesi tarafından Bakanlığa bildirilir. Keyfiyet madenin sicil kütüğüne şerh ve ipotek kaydı terkin edilir. Devir muamelesi bu surette tekemmül eder." düzenlemelerine yer verilmiştir.

3213 Sayılı Maden Kanunu'nun 40. maddesinde; "madenin işletilmesinde, gerekli olan kuyular, ocaklar ve galeriler ile makineler, binalar, yer altında ve yer üstünde kullanılan her türlü nakil vasıtaları, madenin çıkarılması, temizlenmesi, izalesi gibi cevherin kıymetlendirilmesine yarayan alet ve tesisler ve (1) senelik işletme malzemesinin üzerine münferiden haciz konulamaz. Ancak, işletme hakkı ile bir bütün teşkil eden 1. fıkrada yazılı tesis, vasıta, alet ve malzemenin tamamı veya çıkarılmış cevherlerle bu cevherlerin bakiyeleri ve cürufu üzerine konulabilir" hükmü öngörülmüştür.
Maden Kanununda maden işletme ruhsatının haczedilemeyeceğine dair bir düzenlemeye yer verilmemiş aksine yukarıda ki yasa maddelerine göre maden işletme ruhsatının devredilebileceği, ipotek edilebileceği, icra dairesince satışının yapılabileceğinden işletme ruhsatı üzerine haciz konulabilir. Ancak işletme hakkı ile bütünlük teşkil eden tesis, vasıta, alet ve malzemenin münferiden haczedilemeyeceği düzenlenmiştir.
Somut olayda; Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Maden İşleri Genel Müdürlüğüne müzekkere yazılarak borçlunun maden işletme ruhsatı ve işletmenin tamamına haciz konduğu anlaşılmaktadır. Borçlunun talebi ruhsat üzerine haciz konulamayacağına ilişkin olup, ruhsatla ilgili Maden Kanunu'nun 40. maddesinin uygulanması mümkün değildir. Bu durumda mahkemece istemin reddi yerine yazılı gerekçelerle haczin kaldırılması yönünde hüküm tesisi isabetsizdir…)
gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda, mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

TEMYİZ EDEN: Alacaklı vekili
HUKUK GENEL KURULU KARARI

Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

İstek, maden işletme ruhsatı üzerine konulan haczin şikayet yolu ile kaldırılmasına ilişkindir.
Şikayet eden borçlu vekili, müvekkilinin maden işletme ruhsatı üzerine İstanbul 34.İcra Müdürlüğünün 2012/27277 E. sayılı dosyasında konulan haczin kaldırılmasına karar verilmesini talep etmiştir.

Karşı taraf-alacaklı vekili, yargılama sırasında davanın reddini savunmuştur.

Mahkemece, konuyu düzenleyen Maden Yasasının 40.maddesinin gerek 1.paragrafında gerekse 2.paragrafında haczedilebilir madenler ile haczi mümkün olmayanların açık bir şekilde belirlendiği, haczi mutlak şekilde kısıtlayan 1.paragraf ile kısmen hacze imkan veren ikinci paragraf metni birlikte değerlendirildiğinde bunlar arasında bir madenin işletilmesi için gerekli olan ruhsatın bulunmadığı, icra müdürlüğünün gerekçesiz olarak verdiği karar ile haczedilmemesi gereken ruhsatın haczini mümkün kılarak İİK.nun 40.maddesini ağır bir şekilde ihlal ettiği, ruhsatın iptali ile borçlunun maden kanunundan kaynaklanan ve 40.maddesinin 1.paragrafı ile korumaya alınan maden çıkarma faaliyetinin sekteye uğradığı gerekçesiyle maden işletme ruhsatı üzerine konulan haczin şikayet yoluyla kaldırılmasına dair verilen karar, Özel Dairece, metni yukarıda başlık bölümüne alınan gerekçeler ile bozulmuş; mahkemece, önceki gerekçeler genişletilmek suretiyle direnme kararı verilmiştir.

Direnme kararını alacaklı vekili temyize getirmektedir.

Direnme yoluyla Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık; maden işletme ruhsatının haczedilip haczedilemeyeceği noktasında toplanmaktadır.
3213 sayılı Maden Kanununun haciz ve ihtiyati tedbir başlıklı 40. maddesinde; “Madenin işletilmesinde gerekli olan kuyular, ocaklar ve galeriler ile makineler, binalar, yer altında ve yer üstünde kullanılan her türlü nakil vasıtaları madenin çıkarılması, temizlenmesi, izabesi gibi cevherin kıymetlendirilmesine yarayan alet ve tesisler ve bir senelik işletme malzemesinin üzerine münferiden haciz veya ihtiyati tedbir konulamaz.

Ancak işletme hakkı ile bir bütün teşkil eden 1 inci fıkrada yazılı tesis, vasıta, alet ve malzemenin tamamı veya çıkarılmış cevherlerle bu cevherlerin bakiyeleri ve cürufu üzerine haciz ve ihtiyati tedbir konulabilir. Üçüncü şahsın rehin hakları saklıdır.

Bir madenin tamamının icra yolu ile satışı 43 üncü maddede yazılı usule tabidir.” hükmü getirilmiştir.

Bilindiği üzere İcra İflas Hukukunda kural olarak borçlunun malvarlığını teşkil eden mal, alacak ve hakları, alacaklılarına karşı bir tür teminat oluşturur. Borçlunun malvarlığını oluşturan mal, alacak ve hakları borç için haczedilebilir.

Maden Kanununun 40.maddesinin 1. fıkrası ile madenin işletilmesi için gerekli olan ve tek başına bir değer ifade eden her türlü malın münferiden haczi yasaklanmıştır. Aynı maddenin 2. fıkrasında ise haczi mümkün olan kıymetler belirtilmiş ve hangi durumlarda haczin mümkün olacağı belirlenmiştir. Ancak haczi yasaklanan değerler arasında maden işletme ruhsatı bulunmamaktadır. Kaldı ki, anılan kanunun 27.maddesinde maden işletme ruhsatının başkasına devredilebileceği, 39.maddesinde rehnedilebileceği, 43.maddesinde üzerine ipotek tesis olunabileceği ve icra dairesince satışının yapılabileceği düzenlenmiştir. Bu durumda aksine bir hüküm bulunmadığından maden işletme ruhsatı üzerine haciz konulabilir.
Açıklanan nedenlerle Hukuk Genel Kurulunca da benimsenen Özel Daire bozma ilamına uyulması gerekirken, önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırı olup, direnme kararı bozulmalıdır.

SONUÇ: Karşı taraf-alacaklı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile, direnme kararının Özel Daire bozma kararında gösterilen nedenlerden dolayı BOZULMASINA, istek halinde temyiz peşin harcının yatırana geri verilmesine, 19.06.2015 gününde oybirliği ile karar verildi.