Haciz Mahallinde Evrak Araştırılması Yapılıp Yapılamayacağına Dair Bakanlık Görüşü

[Hepsihukuk]

T.C.
ADALET BAKANLIĞI
Personel Genel Müdürlüğü


Sayı :82084579/2315/14062 29/03/2016
Konu :Haciz Mahallinde Evrak Araştırılması

İNEGÖL CUMHURİVET BASSAVCILIĞINA

İLGİ: 15/01/2016 tarih ve B.M.2016/84 sayılı yazınız.


Borçlunun menkul mallarının haczinin talep edildiği mahalde borçlunun bulunmaması durumunda, adresin ve adreste bulunan menkul malların borçluya ait olup olmadığı konusunda tereddütler oluştuğu, bu gibi durumlarda alacaklı vekillerince evrak araştırması yapılmasının talep edildiği, talep gereğince mahalde bulunan bilgisayarlar, çekmeceler, klasörler içerisinde borçluya ait evrak araştınldığı ve bulunması halinde evrak aslının veya bir örneğinin cebren dosya içerisine alındığı, uygulamada sıkıntılara yol açan bu uygulamanın usul ve yasaya uygun olup olmadığı, alacaklı tarafça açılacak olası bir istihkak davasında delil olmak üzere icra memurunun haciz mahallinde evrak araştırma yetkisinin bulunup bulunmadığı konusunda görüş bildirilmesi ilgi yazı ile istenilmiştir.

2004 sayılı İcra ve İllas Kanunu'nun "Haciz yapan memurun yetkisi" başlıklı 80 inci maddesi "icra memuru haczi kendi yapabileceği gibi yardımcı veya katiplerinden birine de yarıtırabilir. Borçlu haciz sırasında malın bulunduğu yerde bulunmaz ve hemen bulundurulması mümkün olmazsa haciz, gıyabında yapılır. Talep vukuunda borçlu kilitli yerleri ve dolapları açmağa vesair eşyayı göstermeğe mecburdur. Bu yerler icabında zorla açtırılır. Haczi yapan memur, borçlunun üzerinde para, kıymetli evrak, altın veya gümüş veya diğer kıymetli şeyleri sakladığını anlar ve borçlu bunları vermekten kaçınırsa borçlunun şahssına karşı kuvvet istimal edilebilir." hükmünü, Aynı Kanunun "Taşınır ve taşınmaz malların haczi" başlıklı 85 inci maddesinin birinci, ikinci ve altıncı fıkrası "Borçlunun kendi yedinde veya üçüncü şahısta olan taşınır mallarıyla tasınmazlarından ve alacak ve haklarından alacaklının ana, faiz ve masraflar da dahil olmak üzere bütün alacaklarına yetecek miktarı haczolunur. Borçlu yahut borçlu ile birlikte malı elinde bulunduran şahıslar, taşınır mal üzerinde üçüncü bir şahsın mülkiyet veya rehin hakkı gibi sınırlı bir ayni hakkının bulunması veya taşınır malın üçüncü şahıs tarafından haczedilmiş olması halinde bu hususu haczi yapan memura beyan etmek ve beyanının haciz tutanağına geçerilmesini talep etmek, haczi yapan memur da borçluyu yahut borçlu ile birlikte malı elinde bulunduran şahısları bu beyana davet etmek zorundadır. Bu tür mallar ile üçüncü şahıs tarafından ihtiyaten haciz veya istikkak iddia edilmiş bulunan malların haczi en sonraya bırakılır... Haczi koyan memur borçlu ile alacaklının menfaatlerini mümkün olduğu kadar telif etmekle mükelleftir." hükmünü amirdir.

Bu hükümlerden anlaşılacağı üzere, alacaklı tarafından borçluya ait menkul malların haczi talep edildiğinde, icra memuru, haciz işlemi yapılması talep edilen adreste borçlunun borca yeter miktarda mallarının haczini gerçekleştirmek, haczedilen mala ilişkin olarak alacaklı, borçlu ve üçüncü şahıslar tarafından ileri sürülen istihkak iddialarını tutanağa geçirmek ve bu işlemlerin ifası sırasında alacaklı ve borçlunun menfaatlerini gözetmekle görevlidir. İcra memurunun bu görevini ifa edebilmesi için kendisine Kanun tarafindan bir takım yetkiler tanınmıştır. İcra ve İflas Kanunu'nun 80 inci maddesi gereğince, kötü niyetli borçluların haciz sırasında haczi kabil mallarını gizlemeleri veya kaçırmaları ihtimaline binaen, icra memurunun kapalı dolapları ve kilitli yerleri zorla açtırma yetkisi bulunmaktadır. Ancak icra memuruna tanınan bu yetki, haczedilmesi mümkün olup da borçlu tarafından gizlenmek suretiyle haciz dışında bırakılmak istenen malların haczinin sağlanmasına yöneliktir. Gelinen adresin veya haczi talep edilen malın borçluya ait olduğı konusunda tereddüt yoksa veya mahalde bu hususlarda beyan verebilecek kimseler bulunup beyanları haciz tutanağına geçirilmişse, mahaldeki haczi kabil malların tespitine yönelik araştırma dışında söz konusu yetkiye dayanılarak evrak ve belge araştırması yapılamayacağı değerlendirilmektedir.

Bu itibarla, İcra ve İflas Kanunu'nun 80 inci maddesindeki yetkinin, haciz sırasında ileri sürülen istihkak iddialarının ispatına yarayacak evrak ve belge araştırılmasını kapsamadığı, ancak adresin kapalı olması nedeniyle çilingir marifetiyle adrese girilerek haciz işlemi yapılması halinde veya haciz mahallinde adresin borçluya ait olup olmadığı hususunda beyan verebilecek kimsenin bulunmadığı durumlarda, gelinen adresin ve haczi talep edilen malların borçluya ait olup olmadığını tespit amaçlı icra memuru tarafından mahalde evrak araştırması yapılabileceği, konunun yargıtay intikal etmesi halinde ise ilgili mahkeme kararının esas alınması gerektiği düşünülmektedir.

Bilgi edinilmesi ile keyfiyetin İnegöl 2 nci İcra Dairesine bildirilmesini rica ederim.