Dosya Alacağına Haciz, Satış Talebinin Geri Alınmasına veya Mahcuzların Borçluya İadesine Engel mi

[Hepsihukuk]

Dosya Alacağına Haciz Konulmuş Olmasının Satış Talebinin Geri Alınmasına veya Mahcuzların Borçluya İadesine Engel Olup Olmadığına Dair Görüşümüz;

Yargıtay 12. HD'nin T: 27.02.2023, E: 2022/8458, K: 2023/1183 sayılı içtihadı "Dosya alacaklısının alacağı üzerine haciz konulmuş olması halinde, üzerine haciz konulan dosyada alacaklının tasarruf yetkisi sınırlanmış olduğundan; alacaklı yahut vekilince üzerine haciz konulan dosyaya haricen tahsil, feragat ve vazgeçme taleplerinde bulunulamayacaktır. ..... davacı borçlu ile şifaen anlaşarak dosya alacağından ivazsız olarak ve kesin surette vazgeçemeyeceği, haczin devam ettiği anlaşılmaktadır" şeklindedir.

Yani dosya alacağına haciz halinde alacaklının HACİZ KONULAN HAKKA ilişkin tasarrufu SINIRLANIR ve alacak hakkını sona erdirmeye yönelik işlemleri (haricen tahsil, feragat, vazgeçme) yapamayacağı gibi Yargıtay kararına göre haczi de kaldıramaz, zaten yerleşik içtihatlar ile haczin kaldırılması haricen tahsile karine sayılmaktadır. Ancak dosya alacağına haciz konulması halinde alacaklının tüm yetkileri elinden alınmış olmaz zira yargı kararlarında tasarrufun sınırlandırılmasından bahsedilmiş olup, tasarruf yetkisinin kaldırılmasından söz edilmemiştir. Bu nedenle alacaklı, (alacağına konulan haciz devam ettiği sürece) alacağına haciz konulan tutarın tahsilini sona erdiren işlemler yapamaz, bunun dışında diğer takip işlemlerini yapabilir.

İİK'nun 120/2. Maddesinde yer alan "Aynı suretle hacze iştirak edenlerin hepsi veya içlerinden birisi borçlunun üçüncü bir şahıstaki alacağının tahsilini ...... üzerlerine alabilirler" şeklindeki hüküm kapsamında işlem yapıldığında ise artık tahsil yetkisi haciz koyan alacaklıya geçer ve dosya alacaklısının tahsil yetkisi kısıtlanacağı için dosya alacaklısı tahsil işlemini engellemeye ya da geriletmeye ilişkin işlemleri yapamaz, yani bu aşamada satıştan vazgeçemez veya yediemindeki malların borçluya iadesini isteyemez.

İİK'nun 120/2. Maddesindeki şartların oluşmaması halinde ise dosyadaki alacağı tahsil etme yetkisi dosya alacaklısındadır. Fakat tahsil edilecek miktar üzerinde haciz olması nedeniyle dosya alacaklısı tahsil işlemini kendi adına yapamaz. (bunu alacağına mahsuben ihaleye katılan kişinin kendinden önceki hacze ilişkin alacak tutarını dosyaya yatırmasına benzetebiliriz). Bu durumda ise dosya alacaklısının mutlak suretle takibi devam ettirmesi ve satış işlemlerini tamamlaması zorunludur diyemeyiz. Takip işlemlerini devam ettirmeyebilir. Yani aleyhine yediemin ücreti doğacak şekilde borçluya ait aracın yedieminde kalmasını sağlaması veya satış avansının eksik olması halinde tamamlayarak satış işlemlerine devam etmesi gibi bir zorunluluğu yoktur. Eksik avansı tamamlamadığı için satış talebinin vaki olmamış sayılması üzerine İİK'nun 110/3. Maddesinde yer verilen "haczin kalkmasına sebebiyet veren alacaklı o mala yönelik olarak, haczin konulması ve muhafazası gibi tüm giderlerden sorumlu olur" şeklindeki hükme istinaden bu masraflara katlanmasını da beklemek bizce yanlış olur.

YANİ ÖZETLE; Dosya alacağına haciz konulması (haczin geçerliliği süresince) haricen tahsil, feragat, vazgeçme ve haciz kaldırmaya engel olur ancak satış talebinin geri alınması, yediemin değişikliği veya mahcuzların haciz baki kalmak kaydıyla borçluya teslimine engel olmaz. İİK'nun 120/2. Maddesi gereğince tahsil yetkisi alınarak işlemlere başlanması halinde ise dosya alacaklısınca yukarıdaki işlemlerden hiç birisinin yapılamaması gerekir.


Özgür KOCA
İcra Müdür Yardımcısı