16. Hukuk Dairesi 2017/3518 E. , 2020/6124 K.

[İctihat]

16. Hukuk Dairesi 2017/3518 E. , 2020/6124 K.


'İçtihat Metni'

AHKEMESİ :ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ


Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen hükmün Yargıtay'ca incelenmesi istenilmekle; temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldı, inceleme raporu ve dosyadaki belgeler okundu, GEREĞİ GÖRÜŞÜLDÜ:


Yargıtay bozma ilamında özetle; 'Yapılan araştırma ve incelemenin hüküm vermek için yeterli olmadığı belirtilerek, mahallinde yaşlı, tarafsız, yöreyi iyi bilen, komşu köylerde ikamet edip davada yararı bulunmayan şahıslar arasından seçilecek üç kişilik yerel bilirkişi ve aynı yöntemle belirlenecek taraf tanıkları ile 3 kişilik ziraatçı bilirkişi kurulunun katılımıyla yeniden keşif yapılması, mera tahsis kararı bulunmadığına göre çekişmeli taşınmaz bölümünün imar ihyaya başlanmadan öncesinin geleneksel biçimde kullanılan kadim mera olup olmadığını, çekişmeli taşınmaz bölümü ile davacı tanığının belirttiği çekişmeli taşınmaz bölümünün batısında kalan bölümdeki “köy merası” olarak kullanıldığı belirtilen alan arasında ayırıcı unsurların bulunup bulunmadığının araştırılması, mahkemece yapılacak gözlemin tutanağa geçirilmesi, taşınmaz bölümünün geçmişte ne durumda bulunduğu, kime ait olduğu, kimden nasıl intikal ettiği, kim tarafından, ne zamandan beri ne suretle kullanıldığı, taşınmaz bölümünün öncesinin kadim mera, yaylak veya kışlak olup olmadığı, varsa komşu mera bölümü ile aralarında ayırıcı unsur bulunup bulunmadığı ve taşınmazın sınırlarında zaman içinde meraya el atmak suretiyle genişleme olup olmadığı hususunda yerel bilirkişi ve tanıklardan maddi olaylara dayalı ayrıntılı bilgi alınması ve sonucuna göre hüküm kurulması” gereğine değinilmiştir. Mahkemece, bozma ilamına uyularak yapılan yargılama sonunda davanın kabulüne, hükme dayanak yapılan fen bilirkişisi raporunda (A) harfiyle gösterilen 33.120,44 metrekare yüzölçümündeki taşınmaz bölümünün davacı ... adına tapuya tesciline karar verilmiş; hüküm, davalılar Hazine ve ... vekilleri tarafından temyiz edilmiştir.
Mahkemece, çekişme konusu taşınmazın mera olmadığı ve davacı ... lehine zilyetlikle mülk edinme koşullarının oluştuğu kabul edilmek suretiyle davanın kabulüne karar verilmiş ise de, yapılan araştırma, inceleme ve uygulama hüküm kurmak için yeterli olmadığı gibi, bozma ilamına uyulduğu halde bozma ilamının gerekleri de tam olarak yerine getirilmemiştir. Mahkemece Yargıtay bozma ilamına uyulduğuna göre, bozma ilamında işaret edilen hususların eksiksiz olarak yerine getirilmesi gerekir. Bozma ilamına uyulmakla, taraflar yararına usuli müktesep hak oluşur. Bu hakkın zedelenmemesi için bozma gereklerinin yerine getirilmesi zorunludur. Yargıtay ilamında, çekişme konusu taşınmaza ilişkin yöntemine uygun kadim mera araştırması yapılması gerektiği belirtilmiştir. Ne var ki; Mahkemece, gayrimenkule ilişkin davalarda tüm tanıkların ve mahalli bilirkişilerin taşınmaz başında dinlenmesi gerektiği göz önünde bulundurulmaksızın, aynı köyden seçilen mahalli bilirkişiler duruşmada dinlenmiş, üç kişilik ziraatçı bilirkişi kurulundan, davalı Hazine adına kayıtlı bulunan çekişmeli taşınmaza komşu 1980 parsel sayılı taşınmaz dikkate alınarak, çekişmeli taşınmazın bu taşınmazdan ne şekilde ayrıldığı hususunda toprak yapılarının karşılaştırılmalı değerlendirmesini içeren rapor alınmamış, tanık beyanlarında çekişmeli taşınmazın batısında kalan bölümde köy merası olarak kullanılan alan bulunduğu belirtildiği halde, hava fotoğrafları üzerinde taşınmaz sınırları ile köy merası olarak kullanıldığı belirtilen yerin sınırları işaretlenmemiş, taşınmazın meradan açma veya meranın devamı niteliğinde olup olmadığı hususunda ayrıntılı, gerekçeli ve yan görünüş (kesit) krokisi ile desteklenmiş rapor aldırılmamış, hüküm kurmak için yeterli ve elverişli olmayan tanık beyanları ile bilirkişi raporları esas alınarak hüküm kurulması cihetine gidilmiştir.
Hal böyle olunca; sağlıklı bir sonuca varılabilmesi için, Mahkemece, davanın niteliği gereği yerel bilirkişi ve tanıkların taşınmaz başında dinlenmesi gerektiği göz önünde bulundurularak; mahallinde tarafsız, yöreyi iyi bilen, taşınmazın bulunduğu köy ve komşu köylerde ikamet eden, elverdiğince yaşlı şahıslar arasından seçilecek yerel bilirkişiler, taraf tanıkları, teknik bilirkişi, 3 kişilik ziraatçi bilirkişi kurulu ve jeodezi ve fotogrametri mühendisi bilirkişinin katılımıyla yeniden keşif yapılmalı ve bu keşif sırasında dava konusu taşınmazın öncesinin geleneksel biçimde kullanılan kadim mera olup olmadığı, dava konusu taşınmaz ile komşu mera parseli arasında ayırıcı nitelikte bir unsur bulunup bulunmadığı araştırılmalı; mahkemece yapılacak gözlem tutanağa geçirilmeli, taşınmazın geçmişte ne durumda bulunduğu, kime ait olduğu, kimden nasıl intikal ettiği, kim tarafından, ne zamandan beri ne suretle kullanıldığı, taşınmazın öncesinin mera olup olmadığı, zaman içinde sınırlarında genişleme olup olmadığı, bozma öncesi dinlenen tanık beyanında 'köy merası' olarak kullanıldığı belirtilen taşınmazın batısında kalan bölümün ne şekilde kullanıldığı hususunda yerel bilirkişi ve tanıklardan maddi olaylara dayalı ayrıntılı bilgi alınmalı, yerel bilirkişi ve tanık sözleri komşu parsel tutanakları ve dayanakları ile denetlenmeli, dinlenen yerel bilirkişi ve tanık beyanlarının çelişmesi halinde gerektiğinde yüzleştirme yapılmak suretiyle çelişki giderilmeye çalışılmalı, ziraatçi bilirkişi kurulundan dava konusu taşınmazın öncesinin geleneksel biçimde kullanılan kadim mera olup olmadığını, taşınmazın toprak yapısı, eğimi, bitki deseni ve diğer yönlerden mera parselinden nasıl ayrıldığını, aralarında doğal ya da yapay ayırt edici bir sınır bulunup bulunmadığını, taşınmazın meradan açılan bir yer olup olmadığını, meranın devamı niteliğinde olup olmadığını açıklayıp, tarımsal niteliğini belirten, taşınmazın değişik yönlerden çekilmiş fotoğrafları ile desteklenmiş, somut verilere dayalı, yan görünüş (kesit) krokisi ile desteklenmiş, taşınmaza bitişik 1980 sayılı parsel ile çekişme konusu parselin toprak yapısı ve kot farkı yönünden mukayeseli olarak değerlendirildiren, somut verilere ve bilimsel esaslara dayanan, ayrıntılı ve gerekçeli rapor alınmalı; jeodezi ve fotogrametri uzmanı bilirkişiye dosya içinde mevcut stereoskopik çift hava fotoğraflarının stereoskop aletiyle incelemesi yaptırılarak dava konusu taşınmazın önceki ve şimdiki niteliğinin ne olduğu hususunda ayrıntılı rapor düzenlettirilmeli, hava fotoğrafları üzerinde çekişme konusu taşınmaz ile köy merası olduğu iddia edilen yerin sınırlarının işaretlenmesi istenilmeli; fen bilirkişisinden, yapılan keşfi takip ve denetlemeye elverişli rapor ve kroki alınmalı; dava konusu taşınmazın mera olduğu sonucuna varıldığı takdirde meralar üzerinde sürdürülen zilyetliğin hukuken değer taşımayacağı gözetilmeli, bundan sonra tüm deliller birlikte değerlendirilerek sonucuna göre karar verilmelidir. Mahkemece bu hususlar gözetilmeksizin eksik araştırma ve incelemeyle yazılı olduğu şekilde hüküm kurulması isabetsiz olup, temyiz itirazları açıklanan nedenlerle yerinde görüldüğünden kabulüyle hükmün BOZULMASINA, peşin yatırılan temyiz karar harcının talep halinde temyiz eden Belediyeye iadesine, yasal koşullar gerçekleştiğinde kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 17.12.2020 gününde oybirliğiyle karar verildi.