16. Hukuk Dairesi 2017/5626 E. , 2020/5061 K.

[İctihat]

16. Hukuk Dairesi 2017/5626 E. , 2020/5061 K.


'İçtihat Metni'



MAHKEMESİ :ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ

Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen hükmün Yargıtay'ca duruşmalı olarak incelenmesi istenilmekle; duruşma için belli edilen 03.11.2020 gün ve saatte temyiz eden ... vekili Avukat ... ile aleyhine temyiz istenilen Hazine vekili Avukat ...geldiler. Gelenlerin yüzlerine karşı duruşmaya başlandı. Tarafların sözlü açıklamaları dinlendikten sonra duruşmanın bittiği bildirildi. Süresi içinde inceleme raporu ve dosyadaki belgeler okundu. GEREĞİ GÖRÜŞÜLDÜ:
Yargıtay bozma ilamınada özetle; 'davacı ...’in, 2005 yılında idari yoldan Hazine adına tapu kaydının oluşmasından önce adına edinme koşullarının oluştuğu iddiasına dayanarak dava açtığı, mahallinde yapılan keşifte çekişmeli taşınmazın kısmen idari yoldan tescil edilen 812 parsel sayılı taşınmaz içinde, kısmen de tescil harici bırakılan alanda kaldığının belirlendiği, bu durumda üzerinde durulması gereken hususun idari yoldan tescilin oluştuğu tarih veya dava tarihi öncesinde davacı yararına edinme koşullarının oluşup oluşmadığı noktasında toplandığı, Mahkemece bu husus irdelenmiş ise de, zilyetliğin süre yönünden irdelenmesi amacıyla 1980 ve 1991 yılı hava fotoğraflarının esas alındığı, oysa zilyetliğin süre yönünden irdelenmesi noktasında önem kazanan hususun, bu iki tarih arasındaki dönemde zilyetliğin hangi tarihte başlayıp nasıl sürdürüldüğü noktasında toplandığı, mahkemece bu konuda yapılan araştırma, inceleme ve uygulamanın karar vermeye yeterli bulunmadığı, bu nedenle taşınmazın bulunduğu bölgeye ait 1980 ve 1991 yılları arasında çekilmiş tüm hava fotoğrafları dosya içine getirildikten sonra mahallinde yeniden keşif yapılması, yapılacak keşifte ziraat fakültelerinin toprak bölümü öğretim üyelerinden oluşacak üç kişilik ziraatçı bilirkişi kurulu ile harita, jeodozi ve fotogrametri mühendislerinden oluşacak iki ayrı bilirkişi kurulunun da hazır bulundurulması, ziraatçı bilirkişi kurulundan; çekişmeli bölümlerin öncesinin ne olduğu, mera mı, hali arazi mi yoksa taşlık arazi mi olduğu, çekişmeli bölümler üzerindeki imar ve ihya faaliyetlerinin ne zaman ve ne şekilde başladığı, imar ve ihyanın ne zaman tamamlandığı; çekişmeli taşınmaz üzerinde sürdürülen zilyetliğin şekli ve süresinin ne olduğu hususlarında komşu parsellerle karşılaştırmalı değerlendirmeyi içerir, dosyaya daha önce sunulmuş raporlarda bildirilen görüşleri irdeler, çekişmeli bölümlerin değişik yönlerden çekilecek fotoğrafları ile gerektiğinde yapılacak toprak analizleri ile desteklenmiş ayrıntılı rapor alınması, yine harita, jeodezi ve fotogrametri mühendis veya yüksek mühendislerinden oluşacak bilirkişi kurulundan; dosyaya getirtilen ve getirtilecek 1980 ile 1991 yılları arasında ve özellikle Hazine tapusunun tesis veya dava tarihinden geriye doğru 20-25 yıllık dönem içinde çekilmiş hava fotoğrafları üzerinde yöntemince stereskopik inceleme yaptırılarak çekişmeli taşınmazın hangi bölümlerinin ilk olarak ne zaman ve nasıl kullanılmaya başlandığı, imar ve ihyanın ne zaman tamamlandığı, zilyetliğin hangi tarihten beri ve ne şekilde sürdürüldüğü hususlarını bildirir, dosyaya sunulan önceki raporları da irdeler mahiyette ayrıntılı rapor istenmesi, bu şekilde alınacak bilirkişi kurulu raporları ile çekişmeli taşınmazın öncesinin ne olduğunun ve ne zaman imar ve ihya edilip hangi tarihten beri ve ne şekilde kullanıldığının belirlenmeye çalışılması, ayrıca dosya içinde bulunan çekişmeli taşınmaza komşu 945 parsel sayılı taşınmaza kadastro çalışmaları sırasında uygulanmış 212 tahrir numaralı vergi kaydı yerel bilirkişi kurulu ve taraf tanıkları aracılığı ile fen bilirkişi eli ile mahalline uygulanıp, kuzey hududunda 'mera' olması nedeniyle uygulandığı taşınmaza uyup uymadığı, uyuyorsa çekişmeli taşınmazı 'mera' okuması üzerinde durulması, bundan sonra ulaşılacak sonuca göre bir karar verilmesi' gereğine değinilmiştir. Mahkemece, bozma ilamına uyularak yapılan yargılama sonunda davanın reddine karar verilmiş; hüküm, davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Mahkemece, çekişmeli taşınmazda tarımsal faaliyet olmadığı, davacı taraf lehine zilyetlikle taşınmaz edinme koşullarının oluşmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş ise de, taşınmaz başında bozma sonrası yapılan keşifte alınan beyanlar ve komşu 945 parselin tespitine esas alınan vergi kaydının uygulanması sonucunda çekişmeli taşınmazın öncesinin mera olmadığı, köyün merasının taşınmaza 6-7 km uzaklıkta bulunduğu, taşınmazın imar ihyaya dayalı olarak zilyetlikle kazanılabilecek yerlerden olduğu anlaşılmakta olup, davacı lehine bu şartların gerçekleşip gerçekleşmediği hususunda yapılan araştırma ve inceleme karar vermeye yeterli bulunmamaktadır. Hükmüne uyulan bozma ilamında; 3 kişilik zirai bilirkişi kurulu ve yine 3 kişilik harita, jeodezi mühendisleri kurulu ile keşif yapılmak suretiyle raporların hazırlanması istenilmiş olmasına rağmen, Mahkemece, tek jeodezi ve fotogrametri mühendisi bilirkişi ile keşif yapılmış, bozma öncesi hava fotoğraflarını inceleyen bilirkişi raporu ile bozma sonrası verilen rapor arasında çelişki hasıl olamasına rağmen bu çelişkinin giderilmesi gerektiği düşünülmemiş, bozma sonrasında keşfe katılan 3 kişilik zirai bilirkişi kurulu ise çekişmeli taşınmaz bölümlerinin 3. sınıf tarım arazisi olarak nitelendirmesine rağmen raporun sonuç kısmında taşınmazın tarım alanı olarak işlendiği ancak tarımsal faaliyetin her üretim döneminde düzenli ve yoğun olarak sürdürülmediği sonucuna varıldığı bildirilmiştir. Bu haliyle raporun taşınmazın durumunu ortaya koymaktan uzak olduğu, hükme esas alınmasının mümkün bulunmadığı açıktır.
Hal böyle olunca; Mahkemece, doğru sonuca varılabilmesi için mahallinde, elverdiğince yaşlı, tarafsız, yöreyi iyi bilen, üç kişilik mahalli bilirkişi kurulu ve taraf tanıkları ile üç kişilik uzman ziraat mühendisi bilirkişi kurulu, üç kişilik jeodezi ve fotogrametri veya harita mühendisinin katılımıyla yeniden keşif yapılmalı; yapılacak bu keşif sırasında dinlenilecek mahalli bilirkişi ve tanıklardan, çekişmeli taşınmazın kime ait olduğu, öncesinde kim tarafından kullanıldığı, kimden kime ne şekilde intikal ettiği, öncesinin ne olduğu, taşınmazın devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerden olduğunun belirtilmesi halinde imar-ihyaya konu edilip edilmediği, imar-ihyaya konu edilmiş ise imar-ihyanın hangi tarihte başlayıp ne zaman bitirildiği etraflıca sorulup maddi olaylara dayalı olarak açıklattırılmalı, bilirkişi ve tanık sözleri komşu parsel tutanak ve dayanakları ile denetlenmeli, yargılama boyunca dinlenen bilirkişi ve tanık beyanlarının çelişmesi halinde yüzleştirme yapılmak suretiyle çelişkilerin giderilmesine çalışılmalı; üç kişilik ziraatçı bilirkişi kurulundan, dava konusu taşınmaz bölümlerinin öncesinin ne olduğu, hali arazi mi yoksa taşlık niteliğinde mi bulunduğu, imar ihya faaliyetinin ne zaman ne şekilde başladığı, ne zaman tamamlandığı, taşınmaz üzerinde sürdürülen zilyetliğin şeklinin ve süresinin ne olduğu hususlarında, komşu parsellerle karşılaştırmalı değerlendirmeyi içerir dosyaya daha önceden sunulmuş raporlarda bildirilen görüşleri irdeler mahiyette, taşınmazın değişik yönlerden çekilmiş fotoğrafları ve yan görünüş (kesit) krokisi ile desteklenmiş, bilimsel esaslara ve somut verilere dayalı, ayrıntılı ve gerekçeli rapor alınmalı; jeodezi ve fotogrametri uzmanı bilirkişi kurulundan ise bölgeye ait olduğu anlaşılan 1978-1980-1991 tarihlerinde çekilmiş stereoskopik üç adet hava fotoğrafının stereoskop aletiyle incelenmesi neticesinde, taşınmazın sınırlarını ve niteliğini, öncesinin ne olduğunu, imar-ihyaya konu edilip edilmediğini, imar-ihya tamamlanmış ise tamamlandığı tarihi ve üzerinde sürdürülen zilyetliğin başlangıcını, şeklini ve süresini belirtir şekilde rapor düzenlemesi istenilmeli ve bundan sonra tüm deliller birlikte değerlendirilerek sonucuna göre karar verilmelidir. Mahkemece bu hususlar göz ardı edilerek eksik araştırma ve inceleme ile yazılı şekilde karar verilmesi isabetsiz olup, davacı vekilinin temyiz itirazları açıklanan nedenlerle yerinde bulunduğundan kabulüyle hükmün BOZULMASINA, Yargıtay duruşması için belirlenen 2.540,00 TL vekalet ücretinin aleyhine temyiz olunan taraftan alınarak, duruşmada kendisini vekil ile temsil ettiren davacıya verilmesine, peşin yatırılan temyiz karar harcının talep halinde temyiz edene iadesine, yasal koşullar gerçekleştiğinde kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 03.11.2020 gününde oybirliğiyle karar verildi.