17. Hukuk Dairesi 2015/6885 E. , 2018/626 K.

[İctihat]

17. Hukuk Dairesi 2015/6885 E. , 2018/626 K.


'İçtihat Metni'

MAHKEMESİ:Asliye Hukuk Mahkemesi

Taraflar arasındaki tazminat davasının yapılan yargılaması sonunda kararda yazılı nedenlerden dolayı davanın kısmen kabulüne dair verilen hükmün süresi içinde davacı vekili ile davalılar ... Turizm Otomotiv San. ve Tic. A.Ş. ve ... vekillerince temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi, gereği düşünüldü:
-K A R A R-
Davacı vekili, 05/08/2009 tarihinde davalılardan ... Tur.Oto.San. ve Tic.A.Ş'ye ait olup, diğer davalı ... A.Ş'ye ZMSS poliçesi ile sigortalı olan ve davalı ... yönetimindeki ... plakalı aracın ... İli ... Bulvarı'nda trafik kurallarına aykırı bir şekilde müvekkiline çarparak yaralanmasına neden olduğunu belirterek fazlaya dair hakları saklı kalmak kaydıyla 5.000,00 TL maddi, 15.000,00 TL manevi tazminatın davalılardan alınarak davacıya verilmesini talep etmiş, yargılama sırasında maddi tazminat talebini toplam 54.556,48 TL'ye yükselmiştir.Davalı ... vekili ve davalı ... vekilleri, davanın reddini savunmuştur.Davalı ... Şirketi vekili, müvekkili şirketin kazaya karışan aracın kayıt maliki olduğunu ancak dava dışı ... İlaç San. ve Tic. AŞ ile müvekkili arasında 04.01.2008 başlangıç tarihli 36 ay süreli 'Uzun Süreli Araç Kira Sözleşmesi' bulunduğunu, sözleşme kapsamındaki başka bir aracın bakım ve onarımı nedeni ile kazaya karışan aracın sözleşme hükmü gereğince kiracıya teslim edilmiş olduğunu belirterek, müvekkili açısından davanın öncelikle husumet yönünden reddine karar verilmesi gerektiğini ileri sürmüş, davanın usul ve esastan reddini savunmuştur.Mahkemece, maddi tazminat talebi bakımından davanın kabulü ile, 54.556,48 TL maddi tazminatın olay tarihinden (05/08/2009), davalı ... bakımından poliçe limiti ile sınırlı olmak üzere dava tarihinden (07/01/2010) itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte müştereken ve müteselsilen davalılar ..., ... ve ... Turizm Otomotiv San. ve Tic.A.Ş'den alınarak davacıya verilmesine, manevi tazminat talebi bakımından davanın kısmen kabulü ile, 10.000,00 TL manevi tazminatın kaza tarihinden (05/08/2009) itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte müştereken ve müteselsilen ... ve ... Turizm Otomotiv San. ve Tic.A.Ş'den alınarak davacıya verilmesine, karar verilmiş; hüküm, davacı vekili ile davalılar ... Turizm Otomotiv San. ve Tic. A.Ş. ve ... vekillerince temyiz edilmiştir.
1-Mahkemece toplanıp değerlendirilen delillere, özellikle, oluşa ve dosya içeriğine uygun olarak düzenlenen uzman bilirkişi raporunda belirtilen kusur oranının hükme esas alınmasında bir usulsüzlük bulunmamasına ve manevi tazminatın takdirinde B.K.nun 47.maddesindeki özel haller dikkate alınarak hak ve nesafet kuralları çerçevesinde hüküm kurulmuş olmasına göre, davacı vekilinin tüm, davalı ... vekilinin aşağıdaki bent kapsamı dışında kalan sair temyiz itirazlarının reddine karar vermek gerekmiştir.Dava, trafik kazasından kaynaklanan maddi ve manevi tazminat istemine ilişkindir.
2-Davalı ...Turizm Otomotiv San. ve Tic. AŞ vekilinin temyiz itirazları yönünden; 2918 sayılı KTK hükümlerine göre, trafik kaydı 'işleteni' kesin olarak gösteren bir karine değilse de, onun kim olduğunu belirleyen güçlü bir kanıt niteliğindedir. Ancak, trafik kaydına rağmen işletenliğin 3. kişi üzerinde bulunmasını engelleyen bir yasa hükmü yoktur. Aynı Yasa'nın 3. maddesinde, 'İşleten: Araç sahibi olan veya mülkiyeti muhafaza kaydıyla satışta alıcı sıfatıyla sicilde kayıtlı görülen veya aracın uzun süreli kiralama, ariyet veya rehin gibi hallerde kiracı, ariyet veya rehin alan kişidir. Ancak, ilgili tarafından başka bir kişinin aracı kendi hesabına ve tehlikesi kendisine ait olmak üzere işlettiği ve araç üzerinde fiili tasarrufu bulunduğu ispat edilirse, bu kimse işleten sayılır.' şeklinde tanımlanmıştır. Aynı Kanunun 85. maddesinde ise, 'Bir motorlu aracın işletilmesi bir kimsenin ölümüne veya yaralanmasına yahut bir şeyin zarara uğramasına sebep olursa, motorlu aracın bir teşebbüsün ünvanı veya işletme adı altında veya bu teşebbüs tarafından kesilen bilet
ile işletilmesi halinde, motorlu aracın işleteni ve bağlı olduğu teşebbüsün sahibi, doğan zarardan müştereken ve müteselsilen sorumlu olurlar.' hükmüne yer verilmiştir.Bu yasal düzenleme karşısında, kazaya karışan araçların meydana getirdikleri zararlardan araç sahiplerinin hukuken sorumlu olacağı ilkesi benimsenmiş ise de, araç malikleri tarafından herhangi bir sebeple yararlanılması için bir başka kimseye devir edilmesi halinde (kısa bir süre için kiralanmaması kaydıyla) artık üzerindeki fiili hakimiyeti kalmaması ve bu sebeple ekonomik yönden de bir yararlanma olanağının kalktığı durumlarda, o araca kaza sırasında fiili hakimiyeti altında bulunduran ve ondan iktisaden yararlanan kimsenin işleten sıfatıyla meydana gelen zarardan sorumlu tutulması gerekir. Bunun sonucu olarak da, araç maliki sorumlu tutulmamalıdır. Gerek doktrinde, gerekse Yargıtay'ın uygulamalarında, kiracının işleten sıfatının belirlenmesinde, kira sözleşmesinin uzun süreli olması, araç üzerinde fiili hakimiyet ve ekonomik yararlanma unsurlarının birlikte bulunması gerekmektedir.Somut olayda, davalı ... Turizm Otomotiv San. ve Tic. A.Ş. vekili, müvekkilinin hukuken işleten olmadığını, müvekkiline husumet yöneltilemeyeceğini, ... plaka sayılı aracın 04.01.2008 başlangıç tarihli uzun süreli araç kiralama sözleşmesi ile dava dışı ... İlaç San. ve Tic. AŞ'ye 36 ay süre ile kiralandığını, aracın kiracı şirket yetkilisine teslim edildiğini,bu aracın bakım-onarımı nedeni ile ve taraflar arasındaki kira sözleşmesinin 6/c maddesi gereğince kazaya karışan ... plakalı aracın dava dışı kiracı şirkete teslim edildiğini,kaza tarihi olan 5/8/2009 tarihinde anılan aracın kiracı şirket kullanımında olup müvekkilinin işletenlik sıfatı bulunmadığını savunmuş ve teslim tutanağını, araç kiralama sözleşmesini, faturaları dosyaya sunmuş olup,davanın ... İlaç San. ve Tic. AŞ'ye ihbarını talep etmiş, ihbar olunan kiracı ... İlaç San. ve Tic. AŞ tarafından verilen 6/4/2010 havale tarihli beyan dilekçesinde de kazaya karışan aracın 36 ay süreli araç kiralama sözleşmesi kapsamında kiralanmış olduğu teyit edilmiş, mahkeme tarafından bu hususta herhangi bir inceleme ve değerlendirme yapılmaksızın yazılı olduğu şekilde karar verilmiştir. Eksik inceleme ile hüküm kurulamaz.Bu durumda mahkemece taraflar arasında uzun süreli ve 3.kişileri bağlayacak güçte bir kira sözleşmesinin bulunup bulunmadığı, aracın fiilen teslim edilip edilmediği, ekonomik yararlanmanın kime ait olduğu, kira sözleşmesi ve kira bedelinin Maliye ve vergi dairelerine bildirilip bildirilmediği, gerektiğinde işleten ve kiracının ticari defter ve kayıtları üzerinde konusunda uzman bir bilirkişi marifetiyle inceleme yaptırılmak suretiyle, kira sözleşmesinin fatura, ruhsat ve cari hesap hareketleri gibi yan delillerle desteklenip desteklenmediği, davalı ... Turizm Otomotiv San. ve Tic. A.Ş.'nin işletenlik sıfatının devam edip etmediği hususları tartışılarak sonucuna göre karar verilmesi gerekirken eksik inceleme ve hatalı gerekçe ile yazılı şekilde hüküm kurulması isabetli görülmemiştir.
3-Davalı ... vekilinin temyiz itirazları yönünden;
Davacının gelirinin belirlenmesi tazminatın doğru tespitinde önemli bir yer tutmaktadır. Somut olayda dava dilekçesinde, davacının kaza tarihi itibarı ile ne iş yaptığına ve gelirine dair bir açıklama yapılmamış ve dosyaya da Kuaför Ustalık Belgesi dışında herhangi bir bilgi yahut belge ibraz edilmemiştir.Mahkemece hükme esas alınan 02.05.2013 tarihli hesap raporunda, davacının bayan kuaför ustası olduğu ve asgari ücretin 2 katı gelir elde ettiği varsayımına göre hesaplama yapılmıştır.
Oysa; böyle bir davada gerçek zararın belirlenmesi için, davacının kaza tarihindeki işinin ve gelir durumunun net ve ispata yarar somut delilerle ortaya konulması gerekmektedir. Eksik inceleme ile hüküm kurulamaz.
Yukarıda açıklandığı üzere davacının kaza tarihi itibarı ile ne iş yaptığına ve gelir durumuna ilişkin olarak dosyaya kuaför ustalık belgesi dışında herhangi bir delil ibraz edilmediğinden, mahkemece, öncelikle davacının kaza tarihindeki işi ve gelirine dair diğer delillerinin ibrazının sağlanması, davacının kaza tarihinde ne iş yaptığı ve gelir durumu hakkında gerekirse kolluk marifetiyle araştırma yaptırılması,kaza tarihi itibarı ile yaptığı iş belirlendikten sonra sonucuna göre gerekirse ilgili kuruluşlardan emsal ücret araştırması yapılarak, belirlenecek gelir durumu doğrultusunda hesaplama yapılması için dosyanın bilirkişiye tevdi edilerek ek rapor alınması ve ondan sonra varılacak sonuca göre karar verilmesi gerekirken yazılı olduğu şekilde hüküm kurulması doğru görülmemiştir.
4-Bozma ilamının kapsam ve şekline göre davalı ... Turizm Otomotiv San. ve Tic. ...nin diğer temyiz nedenlerinin incelenmesine şimdilik gerek görülmemiştir. SONUÇ: Yukarıda (1) nolu bentte açıklanan nedenlerle, davacı vekilinin tüm, davalı ... vekilinin sair temyiz itirazlarının reddine, (2) nolu bentte açıklanan nedenlerle davalı ... Turizm Otomotiv San. ve Tic . A.Ş vekilinin, (3) nolu bentte açıklanan nedenlerle davalı ... vekilinin temyiz itirazlarının kabulüyle hükmün BOZULMASINA, (4) nolu bentte açıklanan nedenlerle bozma neden ve şekline göre davalı ... Turizm Otomotiv San. ve Tic.A.Ş vekilinin diğer temyiz itirazlarının incelenmesine yer olmadığına, aşağıda dökümü yazılı 8,20 TL kalan harcın temyiz eden davacıdan alınmasına, peşin alınan harcın istek halinde temyiz eden davalılar ... ve ... Turizm Otomotiv San. ve Tic. A.Ş'ne geri verilmesine, 06/02/2018 gününde oybirliğiyle karar verildi.