21. Hukuk Dairesi 2017/5876 E. , 2018/7034 K.

[İctihat]

21. Hukuk Dairesi 2017/5876 E. , 2018/7034 K.

'İçtihat Metni'
MAHKEMESİ :İş Mahkemesi

TÜRK MİLLETİ ADINA

Davacı, 01.01.2004-30.09.2008 tarihleri arasında............ ve giyecek yardımları üzerinden davalı ........a ödenmiş ve ........ tarafından yasal dayanağı olmaksızın yanlış ve yersiz alınmış sigorta primlerine ilişkin alacağın her aya ilişkin primin ........a yatırıldığı tarihi takip eden aybaşında iadesinin yapıldığı ayın başına kadar geçen sürede işleyen yasal faiziyle birlikte tahsiline karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme bozmaya uyarak ilamında belirtildiği şekilde, isteğin kabulüne karar vermiştir.
Hükmün davalı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan sonra düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okundu, işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar verildi.

K A R A R

Dava, 01/01/2004 ile 30/09/2008 tarihleri arasında............ ve giyecek yardımları üzerinden davalı ........a ödenmiş ve davalı ........ tarafından yasal dayanağı olmaksızın yanlış ve yersiz alınmış sigorta primlerine ilişkin alacağın her aya ilişkin primin davalı ........a yatırıldığı tarihi takip eden aybaşından iadenin yapıldığı ayın başına kadar geçen sürede işleyen yasal faiziyle birlikte davalı ........dan tahsili istemine ilişkindir.
Mahkemece, Dairemizin 23/10/2014 tarih, 2014/10186 Esas ve 2014/20923 Karar sayılı Bozma İlamı üzerine, Davanın Kabulüne, Davacı ... tarafından çalışanlarına ödenen 01.01.2004-30.09.2008 tarihleri arasındaki............ ve giyecek yardımlarının (................) 506 sayılı Yasanın 77. Maddesi gereğince sigorta primine esas kazanca dahil olmadığının Tespitine, Davacı ... tarafından 01.01.2004- 30.09.2008 tarihleri arası sigortalılara verilen ........paketlerinden ve giyecek yardımlarından kesilen toplam 2.111.385,97 TL nin ........a yatırıldığı tarihi takip eden aybaşlarından itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı ........dan alınarak davacıya ödenmesine karar verilmiştir.
Dosyadaki kayıt ve belgelerden; davacı ... ile ............Sendikası arasında imzalanan 01/03/2002-29/2/2004, 01/03/2004-29/02/2006, 01/03/2006-29/02/2008 ve 01/03/2008-29/02/2010 dönemlerine ait ........Sözleşmelerinin bulunduğu, Sözleşmenin 52. maddesinde işçilere ödenecek............nin ve 53. Maddesinde giyim (............) ödemelerinin hüküm altına alındığı, davacı Belediyeye ait tüm işyerlerinin ........ ödeme belgeleri, aylık ücret bordroları,............ ücreti ödemeleri ve aylık ........ödemelerine ilişkin belgelerin getirtildiği anlaşılmaktadır.
Bozmadan sonra alınan bilirkişi raporunda, dava konusu döneme ilişkin ücret bordrolarında davacı ... tarafından işçilere yapılan ödemelerde ‘............ yardımı’ adı altında herhangi bir ödeme kaleminin bulunmadığı, sadece ‘sosyal yardım’ adı altında her ay yapılan ödeme kaleminin bulunduğu, söz konusu ‘sosyal yardım’ adı altındaki ödemelerin dayanağının dava konusu dönemi kapsayan TİS’lerin 52. maddesi olduğu, bu maddede işçilerin ............ izni gibi sosyal harcamalarını karşılamak amacıyla net rakam belirtilmek suretiyle ne kadar ödeme yapılacağının hüküm altına alındığı, bu ödeme ile tek bir sosyal amaç için ödeme yapılmasının söz konusu olmadığı, insani değer yargılarının bir sonucu olarak yapılan bir ödeme olduğu belirtilerek prime esas kazanca dahil edilmemesi gerektiği bildirilmiştir. Mahkemece de bu rapor doğrultusunda karar verilmiştir.
'........Paketi' ödemeleri ile ilgili 01.03.2002-29.02.2004 yürürlük tarihli ........Sözlesmesi'nin (TİS) 52. maddesinde 'İşçilerin ............ izin gibi sosyal harcamalarını karşılamak amacıyla her ay sosyal paket olarak 50.000.000 TL net ödeme yapılır. ' şeklinde düzenlemenin bulunduğu, dava konusu diğer dönemlerdeki TİS'lerde de aynı düzenlemenin olduğu anlaşılmaktadır.
'Giyim' ödemeleri ile ilgili 01.03.2002-29.02.2004 yürürlük tarihli TİS'in 53. maddesinde '........Sözleşmesi süresi içerisinde, her yıl yazlık elbise karşılığı; sözleşmenin birinci yılında 65.000.000 TL, sözleşmenin ikinci yılında 75.000.000 TL, kışlık elbise karşılığında ise sözleşmenin birinci yılında 75.000.000 TL, sözleşmenin ikinci yılında 80.000.000 TL ödeme yapılır. Yazlık için Temmuz, kışlık için de Kasım ayının ilk haftasında ödeme yapılır, iki yılda bir tüm işçilere en kaliteli kumaştan kaban verilir. Kadın işçilerin kabanları ekstra yapılır. En geç ........ ayının 15'inde başlamak üzere, Kasım ayının ilk haftasına kadar iadesi yapılıp işçiye dağıtılmalıdır. ' şeklinde düzenlemenin bulunduğu, dava konusu diğer dönemlerdeki ........'lerde de aynı düzenlemenin olduğu, sadece kaban ile ilgili yukarıdaki ayni yardım olarak verilmesi düzenlemesi yerine 'İşçilere 15 Eylül tarihinde ödenmek üzere net 150.000.000 TL kaban bedeli verilir.' şeklinde diğer dava konusu dönemlerde nakden ödeme uygulaması getirildiği anlaşılmaktadır.
506 sayılı Yasanın 29/07/2003 tarih ve 4958 sayılı Yasanın 36. maddesi ile değişik 77/2. maddesinde “Şu kadar ki, ölüm, doğum ve evlenme yardımları, yolluklar, kıdem, ihbar ve kasa tazminatları, ayni yardımlar ile ............ Bakanlığınca miktarları yıllar itibariyle belirlenecek ............ zamları, sigorta primlerinin hesabına esas tutulacak kazançların aylık tutarının tespitinde nazara alınmaz. Bunların dışında her ne ad altında ödeme yapılırsa yapılsın tüm ödemeler prime tabi tutulur.” hükmü yer almaktadır.
506 sayılı Yasa’nın 77. madde 1. fıkrasında prim hesabı da göz önünde tutulacak kazançlar belirtilmiş, 2. fıkrasında ise bunun istisnaları gösterilmiştir. Fıkrada ifade edildiği biçimde sosyal amaçlı olarak veya işverenin yasa ve sözleşme dışında sigortalısına yaptığı yardım ve ödemeler prim hesabında nazara alınmazlar ve prime tabi tutulmazlar. Bu ödeme veya yardımlar ücret ve benzeri ödemelerden tamamen farklı nedenlere dayanırlar. İşin karşılığı olmaktan ziyade insani değer yargıları sonucu verilirler. Yasa bunları sayarak belirtmiştir. Bu yardımlar ölüm, doğum ve evlenme yardımları, yolluklar, kıdem, ihbar ve kasa tazminatları, ayni yardımlar, ............ zamlarıdır.
Burada aynı yardımlar özellik gösterir. Ayni yardımdan amaç, sosyal veya kişisel bir ihtiyacın karşılanması yolunda yapılan bir yardımdır. Yardımın ayni veya para olarak yapılmasının önemi bulunmamaktadır. Örneğin; işverenin sigortalılarına dağıttığı elbise, ayakkabı, sigortalı çocukları için, ........ gibi yardımlar, doğrudan aynı nitelik taşımasına karşın bu yardımlar yemek bedeli, taşıt gideri,............ ücreti mesken veya sağlık yardımı, öğrenim yardımı türünden nakitte olabilir. Bu tür somut biçimde belli edilmiş bir ihtiyaca yönelik yardımlar ayni yardım olarak kabul edilir ve prim hesabında dikkate alınmazlar.
Somut olayda, ........Sözleşmesinde düzenlenen ............ yardımı kapsamında yapılan ödemeler aynı yardım niteliğinde düzenlenmiştir. Bu yardımların nakdi olarak ödenmesi ........Sözleşmesindeki bu niteliğini değiştirmez. Dolayısıyla ............ yardımı ödemeleri ayni yardım niteliğindedir ve prime esas asgari kazanca dahil edilemez.
Ayrıca, ........ yardımları ile bayram izinleri için ‘........Paketi’ adı altında yapılan ödemeler bakımından ise ............ Bakanlığınca miktarları yıllar itibariyle belirlenen ............larını dikkate alarak bir aile için mutad olan ödeme miktarları belirlenmeli ve ödeme kalemleri tespit edilmeli, evli veya çocuklu olup olmadığına bakılmaksızın tüm işçilere aynı ödemenin yapıldığı anlaşıldığından belirlenen bu ödeme miktarına göre fiili durum bakımından hangi işçiye ne kadar yardım ödemesi yapılması gerektiği belirlenmeli, fiili duruma uygun olmayan ödemenin ve bayram izni için yapılan ödemenin prime esas kazanca dahil edilmesi ve yakacak yardımlarının ayni yardım niteliğinde olduğu dikkate alınarak prime esas kazanca dahil edilmemesi gerektiği dikkate alınmalı ve sonucuna göre bir karar verilmelidir. Bu konuda denetime elverişli ve ayrıntılı şekilde düzenlenmiş yeni bir bilirkişi raporu alınmalıdır.
Mahkemece, bu maddi ve hukuki olgular göz önünde tutulmaksızın yazılı şekilde hüküm kurulması usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde, davalı ........ vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, 04/10/2018 gününde oybirliğiyle karar verildi.