21. Hukuk Dairesi 2016/19917 E. , 2018/4386 K.

[İctihat]

21. Hukuk Dairesi 2016/19917 E. , 2018/4386 K.

'İçtihat Metni'
MAHKEMESİ : ...... Mahkemesi

Davacı, davalılardan işverene ait işyerinde geçen çalışmalarının tespitiyle sigortalılığını iptal eden ...... işleminin iptaline, kesilen aylığın kesildiği tarihten itibaren tekrar bağlanmasına, kesilen maaş nedeniyle uğradığı mağduriyetinin maddi ve manevi zararının saklı tutulmasına karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme ilamında belirtildiği şekilde, isteğin kısmen kabulüne karar vermiştir.
Hükmün davalılardan ...... vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan sonra düzenlenen ...... dosyadaki ...... okundu, işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar verildi.

K A R A R

Dava, fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla davacının dahili davalı işyerinde geçen hizmetini fiili olmadığı gerekçesiyle iptal eden ...... işleminin iptali ile kesilen yaşlılık aylığının kesildiği tarihten itibaren faizi ile birlikte ödenmesi istemine ilişkindir.
Mahkemece, davanın kısmen kabulü ile yazıldığı şekilde karar verilmiştir.
Uyuşmazlık, ...... tarafından iptal edilen sigortalı çalışmalarının 506 sayılı Yasa'nın 2. ve 6. maddelerine göre eylemli olup olmadığı noktasında toplanmaktadır.
Öncelikle fiili çalışması iptal edilen davacı ile dahili davalı işyeri arasındaki hukuki ilişkinin hizmet akti olarak değerlendirilip değerlendirilemeyeceğinin saptanması gerekmektedir.
Sigortalılığın oluşması yönünden ilk koşul, taraflar arasında hizmet akdinin varlığına ilişkindir. Hizmet akdi ...... Kanunu'nun 313. maddesinde belirlendiği üzere iş sahibi ile işçi arasında yapılan belli veya belli olmayan bir süre için görülen iş karşılığı ücret ödenmesini gerektiren bir sözleşmedir. Bu sözleşmede ana unsur iş ve ücrettir. 506 sayılı Yasa açısından hizmet akdini sadece bu unsurlara bağlı olarak kabul etmek mümkün değildir. Zaman ve bağımlılık unsurları hizmet akdinin ana koşulları olmak üzere 506 sayılı Yasa'nın öngördüğü hizmet sözleşmesi bir veya birden fazla işveren ile çalıştırılan arasında oluşturulan, süreli veya süresiz belli bir zaman dilimi içersinde, işveren emir ve gözetimi altında, iş görmeyi hüküm altına alan hukuksal ilişkidir. Sigortalılığın oluşumu yönünden ilk unsur iş görecek kişinin belli bir zaman dilimi içerisinde, hizmetini işverenin emrine hasretmesidir. Bu zaman dilimi günün tüm süresini kapsayabileceği gibi, günün veya haftanın belli saatlerine de hasredilebilir. Haftanın veya ayın belli gün ve saatlerinde dahi çalışma söz konusu olabilir.
Önemli olan düzenli bir çalışma ilişkisinin varlığıdır. Düzenli çalışma ilişkisinin varlığı iş akdinin zaman unsurunu ortaya koyar. Çalışanın, hizmetini belli zaman dilimi içerisinde, işveren emrinde ve onun vereceği direktif doğrultusunda gerçekleştirilmesi, hizmet akdinin ikinci unsuru olan bağımlılık unsurunu oluşturur. Hizmetin fiilen verilmesi her durumda zorunlu değildir. İşverenin emir ve gözetim altında hazır beklemek durumunda dahi bağımlılık unsuru gerçekleşmiş sayılır. Öte yandan, işverence gösterilen işlerin, çalışan tarafından, işveren emir ve direktiflerine uygun olarak görülmesi gerekir. Belirtilen bu iki ana unsurun birlikte gerçekleşmesi durumunda 506 sayılı Yasa açısından hizmet akdinin dolayısıyla sigortalılığın ilk koşulunun oluştuğu sonucuna varılır.
Sigortalılığın ikinci koşulu, 506 sayılı Yasa'nın 5. ve 8. maddelerinde öngörülen işin görüldüğü bir işyerinin bulunmasıdır. Bir işyerinin varlığının saptanamaması durumunda sigortalılığın gerçekleştiğinden söz edilemez.
Üçüncü koşul, eylemli çalışmanın varlığıdır. Yasal sigortalılıktan söz edebilmek için sigortalının işveren emir ve direktifleri altında, bilfiil, gösterilen işi yapması zorunludur. Çalışmanın, kimi durumlarda, görülen işin nitelik ve kapsamına göre devamlı sürmesi mümkün olmayabilir. Sigortalının, işveren emir ve nezareti altında verilecek işi yapmaya hazır bir şekilde beklemesi dahi bu koşulun gerçekleşmesi için yeterlidir.
506 sayılı Yasa'nın 3. maddesinde gösterilen istisnalardan bulunmama bir diğer koşuldur. Bir kimsenin sigortalı sayılabilmesi için Yasa'nın 2. maddesinde sayılan koşulları taşıması yetmez, ayrıca 3. maddede gösterilen kişilerden bulunmaması gerekir.
Sigortalı sayılabilme yönünden gerek ücretin kendisi, gerekse ödenme biçim ve yöntemi zorunlu bulunmamaktadır. Parça başına ücret, götürü ücret, part-time çalışma karşılığı yapılan ödeme biçimleri sigortalılık koşullarını etkilemez.
Sigortalılık statüsünün oluşumu için herhangi bir şekil koşulu öngörülmemiştir. ...... veya yazılı bir sözleşme biçimi şart değildir. Asıl olan sigortalının çalışmaya başlama durumudur.Eylemli olarak gerçekleşen bu durum sonucu sigortalılık statüsü kendiliğinden oluşur.
“Sigortalı olmak”, kişi bakımından salt bir hak değil, aynı zamanda bir yükümlülüktür ve bu nedenle, kişinin isteğine, ediminin toplumsal etik niteliğine bırakılmamıştır. Bir başka anlatımla, kişi, yasanın sigortalı sayılmak için belirlediği duruma dahil olmakla kendiliğinden sigortalı olacaktır.
Dosyadaki kayıt ve belgelerden, davacı adına 10/05/2006-31/08/2007, 01/05/2008-06/08/2010, 03/11/2010-30/04/2011, 26/05/2011-31/05/2012, 12/06/2012-01/09/2012 tarihleri arasında ......... s.s. no lu dahili davalı işyerince ......'a hizmet bildiriminde bulunulduğu, sigortalılık bildirimlerinin yapıldığı davalı şirket işyerinin tutkal imalatı faaliyetinden dolayı Kanun kapsamına alınmış olduğu, ......'un 21.05.2013 tarih HY/114 sayılı raporu ile davacının çalışmalarının fiili çalışmaya dayanmaması nedeniyle iptal edildiği, davalı işyeri çalışanlarının ifadelerinin ...... raporuna esas alındığı, yine davacının dava dışı işyerlerinde geçen bir kısım sigortalılık hizmet bildirimlerinin de iptal edilmiş olduğu, dahili davalı işyerine ait uyuşmazlık konusu dönem muhtasar beyannamelerin getirtildiği, yapılan zabıta araştırması neticesi komşu işyeri çalışanının tespit edilemediğine ilişkin olarak düzenlenen tutanak ile alınan bilirkişi raporunun dosyaya sunulduğu, duruşmalarda bordrolu davacı tanıkları ile ...... tutanağında ifadesine başvurulan işyeri çalışanlarının tanık olarak dinlenildiği, tanıkların beyanlarında davacının ihtilaf konusu dönemde işyerinin ve işverenin dışarıdaki işlerini takip ettiği şeklinde beyanda bulundukları anlaşılmaktadır.
Somut olayda; davacının dava dışı işyerlerinde de geçen bir kısım hizmetlerinin ...... tarafından iptal edilmiş olması karşısında davacının yaşlılık aylığına hak kazanabilmek için hizmet elde etmeye yönelik çabası olup olmadığı hususunun hassasiyetle irdelenmesi gerekecektir.
Yapılacak iş, davacının şirket çalışanı olması nedeniyle fiili çalışma karşılığı ödenen ücretin yazılı belgelerle ortaya konması gerektiği hususu dikkate alınarak dahili davalı şirket işyerine ait ihtilaflı döneme ilişkin ücret bordroları ile diğer ücrete ilişkin belgelerin bulunup bulunmadığı araştırılmalı, şirket defter ve kayıtlarında davacının çalışmalarına ilişkin kaydın yer alıp almadığı tespit edilmeli ve gerektiğinde davanın nitelikçe ...... düzenini ilgilendirdiği nazara alınıp araştırma genişletilmeli ve toplanan tüm deliller birlikte değerlendirilip sonucuna göre Mahkemece bir karar verilmelidir.
Bu maddi ve hukuki olgular göz önünde bulundurulmaksızın, yazılı şekilde karar verilmesi, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O halde, davalı ...... vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, 26.04.2018 gününde oybirliği ile karar verildi.