21. Hukuk Dairesi 2016/13602 E. , 2018/2575 K.

[İctihat]

21. Hukuk Dairesi 2016/13602 E. , 2018/2575 K.

'İçtihat Metni'
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk (İş) Mahkemesi

Davacı, davalılardan işverene ait işyerinde geçen çalışmalarının tespitine karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme ilamında belirtildiği şekilde, isteğin kabulüne karar vermiştir.
Hükmün davalılardan Kurum vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan sonra düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okundu, işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar verildi.

K A R A R
Dava, davalı Kurumca davalı işveren nezdinde geçen 03.02.2011- 31.07.2011 tarihleri arasındaki hizmetlerini iptal eden kurum işleminin iptali ile istemine ilişkindir.
Mahkemece, davanın kabulü ile hükümde yazılı şekilde karar verilmiş ise de, bu sonuca hatalı değerlendirme sonucu varılmıştır.
Dosyadaki kayıt ve belgelerden, 18.12.2014 tarihli Sosyal Güvenlik Denetmenliği Araştırma ve İnceleme Raporunda, davacının 26.04.2012 tarihli şikayet dilekçesi ile dava dışı bir kaç çalışanın şikayetleri üzerine incelemenin başlatıldığı, davacının müfettişe verdiği 12.11.2012 tarihli beyanında 2011/1. ay – 2012/5. ay arası...Ajansı ...- Merkez yurt muhabiri olarak fiilen çalıştığını, büro sorumlusu olup bağımlı çalışan olduğunu, sabit maaşının İş Bankasına yattığını, aylık maaşının 1500 TL olduğunu, ... ta bir yerel gazetede sigortalı bildirimlerinin yapıldığını, ancak fiili çalışması olmadığını, sosyal güvencesinin olması için sigortalı bildirimlerinin yapıldığını belirttiği,...Ajansı tarafından davacıya 2010/11. ay ila 2012/4. ay arasında yapılan ödemelere ilişkin belgeler ile...Ajansı' nda yayımlanan haberleri sunulduğu,davacı yönünden neticeten; davacı adına 03.02.2011-31.07.2011 tarihleri arasında 1013005 sicil sayılı davalı işverene ait işyerinden bildirilen hizmetlerinin davacının beyanına göre fiili olmadığı gerekçesiyle iptal edildiği,...Ajansı' nda çalıştığına dair iddiası yönünden ise hizmet akdi ile çalışmadığının belirtildiği, davacının...Ajansı'na karşı 01.01.2010- 04.06.2012 tarihleri arasında çalıştığından bahisle hizmet tespiti davası açtığı, mahkemece davacının yaptığı haber başına ücret alıp aralarındaki ilişkinin hizmet ilişkisi olmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verdiği, kararın Dairemizin 07.12.2015 tarihli ilamı ile onanarak kesinleştiği, davacının bu kez iş bu davayı açarak davalı işveren nezdindeki iptal edilen çalışmalarının fiii olduğunun tespitini talep ettiği, davalı işverene ait Vitrin Gazetesi' nde yayımlanan bir kısım haberler ile davalı işveren tarafından internet havalesi ile yapılan ödemelere ilişkin dekontları sunduğu, davacı, bordro ve komşu işyeri tanıklarının dinlendiği ve davacının çalışmasını doğruladıkları,...Ajansı' na karşı açtığı davada davacı tanığı olarak dinlenip davacının bu işveren nezdinde çalıştığını beyan eden tanık ...' un iş bu dosyada da davacı tanığı olarak dinlenip bu kez aynı dönem için davalı işveren nezdinde çalıştığını beyan ettiği anlaşılmıştır.
Uyuşmazlık, davacı ile davalı işveren arasındaki ilişkinin hizmet akdine mi yoksa istisna akdine mi dayalı olduğu noktasında toplanmaktadır.
Hizmet akdi Borçlar Kanunu'nun 313. maddesinde belirlendiği üzere iş sahibi ile işçi arasında yapılan belli veya belli olmayan bir süre için görülen iş karşılığı ücret ödenmesini gerektiren bir sözleşmedir. Hizmet akdi, ücret, bağımlılık ve zaman unsurlarını taşımalıdır. Sigortalılığın oluşumu yönünden gerekli olan zaman unsuru, iş görecek kişinin belli bir zaman dilimi içerisinde, hizmetini işverenin emrine hasretmesidir. Bu zaman dilimi günün tüm süresini kapsayabileceği gibi, günün veya haftanın belli saatlerine de hasredilebilir. Haftanın veya ayın belli gün ve saatlerinde dahi çalışma söz konusu olabilir. Sigortalı sayılabilme yönünden gerek ücretin kendisi, gerekse ödenme biçim ve yöntemi zorunlu bulunmamaktadır. Son olarak hizmet akdinin bağımlılık unsuru ise çalışanın, hizmetini belli bir zaman dilimi içerisinde, işverenin emrinde ve onun vereceği direktif doğrultusunda gerçekleştirmesidir. İşverence gösterilen işlerin, çalışan tarafından, işveren emir ve direktiflerine uygun olarak görülmesi gerekir. Bağımlılık, her an ve durumda çalışanı denetleme veya buyruğuna göre edimini yaptırma olanağını işverene tanıyan, çalışanın edimi ile ilgili buyruklar dışında, çalışma olanağı bulamayacağı nitelikte bir çalışmadır.
İstisna akdinde müteahhit eser meydana getirmekten ibaret bir iş görme edimini borçlanmaktadır. Bir iş görme borcu doğuran sözleşme olmakla beraber, burada önemli olan, çalışmanın kendisinden ziyade, bu çalışma neticesi ortaya çıkan ve objektif olarak gözlenmesi kabil sonuçtur . Müteahhit, iş sahibi ile akdi ilişkiye girerken bir sonuç (eser) meydana getirmeyi taahhüt etmektedir. Bu anlamda eser, bir iş görme faaliyetinin maddi veya maddi olmayan sonucudur. Kuşkusuz bağımsız bir varlığı değiştirmeye, işlemeye veya biçimlendirmeye yönelik edimler de eser kavramına dahil sayılır ve istisna sözleşmesinin konusunu oluştururlar. Ücret belli bir süre çalışıldığı için değil, netice için ödenmektedir. Müteahhidin, kararlaştırılan zamandan önce taahhüdünü yerine getirmesi, ücret üzerinde herhangi bir etki meydana getirmeyecektir. İstisna akdinde ekonomik risk müteahhit tarafından yüklenirken, hizmet akdinde işveren tarafından karşılanacaktır.
Hizmet akdini karakterize eden unsurlar; 'ücret', 'bağımlılık''ve 'zaman' olarak sıralanabilir. Hizmet akdinde belirli bir süre çalışmak ön planda iken, istisna akdinde zaman belirleyici olmayıp, sonuç ön planda tutulmaktadır. Hizmet akdinde, işçinin işi ifa, özen gösterme, sadakat borcuna karşılık, işverenin ücret ödeme, ihtimam ve yardım gibi borçları bulunmaktadır.
Zaman ve bağımlılık unsurları hizmet akdinin ayırıcı ve belirleyici özellikleridir. Çalışan, Borçlar Kanununun 313. maddesinin öngördüğü çerçeve içinde, zaman ve bağımlılık unsurlarını gerçekleştirecek biçimde çalışmaktaysa, aradaki çalışma ilişkisi hizmet akdine dayanıyor demektir. Bilindiği üzere zaman unsuru, çalışmanın, işgücünün belirli ya da belirli olmayan bir süre içinde, işveren veya vekilinin buyruğunda bulundurmayı kapsamaktadır.
Hiç kuşkusuz çalışan, bu süre içinde, işveren veya vekilinin buyruğu ve denetimi altında (bağımlı olarak) edimini yerine getirecektir. Burada söz konusu olan bağımlılık ise, her an ve durumda çalışanı denetleme veya buyruğuna göre edimini yaptırma olanağını işverene tanıyan, çalışanın edimi ile ilgili buyruklar dışında, çalışma olanağı bulamayacağı nitelikte bir çalışmadır. Eğer ki çalışan, işgücünü belirli ya da belirli olmayan bir zaman için çalıştıranın buyruğunda bulundurmakla yükümlü olmayarak, işveren buyruğuna bağlı olmadan sözleşmedeki amaçları gerçekleştirecek biçimde edimini görüyorsa, sözleşmenin amacı bir eser meydana getirmekse, çalışma ilişkisi istisna akdine dayanıyor demektir.
Somut olayda, davacının kurum denetmenine verdiği 12.11.2012 tarihli beyanında 2011/1. ay – 2012/5. ay arası...Ajansı ...- Merkez yurt muhabiri olarak fiilen çalıştığını, ... ta bir yerel gazetede sigortalı bildirimlerinin yapıldığını, ancak fiili çalışması olmadığını, sosyal güvencesinin olması için sigortalı bildirimlerinin yapıldığına dair ikrarı, ihtilaflı dönemde...Ajansı' nda çalıştığına ilişkin hizmet tespiti davasının aralarındaki sözleşmenin hukuki niteliğinin hizmet akdi olmadığı gerekçesiyle reddedilip kesinleşmesi,...Ajansı' na karşı açtığı dava ile bu davada dinlenen tanık beyanları birlikte değerlendirildiğinde davalı işveren ile ilişkisinin telif ücretine göre yapıldığı, davacının davalı işveren nezdindeki çalışmalarının hizmet akdine dayalı olmadığı anlaşılmakla davanın reddine karar vermek gerekirken yazılı şekilde kabulüne karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde davalı Kurumun bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, 20.03.2018 gününde oybirliğiyle karar verildi.