21. Hukuk Dairesi 2016/7753 E. , 2018/2263 K.

[İctihat]

21. Hukuk Dairesi 2016/7753 E. , 2018/2263 K.

'İçtihat Metni'
MAHKEMESİ :İş Mahkemesi

Davacı, emekli maaşı ve sağlık yardımlarının kesilmesi yönündeki işlemin iptali ile davalı kuruma borçlu olmadığının tespitine, ödenmeyen maaşlarının ödenmesine karar verilmesini istemiştir.
Birleşen davalarda davacı Kurum ise, yapılan sağlık ödemelerini ve yersiz olarak ödenen aylıklarının faizliyle birlikte tahsiline karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme, ilamında belirtildiği şekilde, asıl dava yönünden davanın reddine, birleşen 2014/142 Esas sayılı davası yönünden davanın kabulüne, 2014/141 Esas sayılı davası bakımından kısmen kabulüne karar vermiştir.
Hükmün, taraf vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan sonra düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okundu, işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar verildi.

K A R A R

Dava, davacının ...numaralı işyerinde geçen ve iptal edilen 428 gün çalışmasının fiili olduğu belirtilerek davacının emekli aylığı ve sağlık yardımlarının kesilmesi yönündeki işlemin iptali ile davalı kuruma borçlu olmadığının tespiti, ödenmeyen maaşlarının iadesi istemine ilişkindir.
Birleşen dava, Kurum tarafından sigortalılığın iptali nedeniyle yersiz ödenen maaş ve diğer birleşen dava ise sağlık harcamalarının tahsili istemine ilişkindir.
Mahkemece, davacının ... ünvanlı işyerindeki çalışmalarının fiili olmadığı ve bu işyerindeki çalışmaları dışlandığında yaşlılık aylığına hak kazanmadığı gerekçeleriyle hükümde yazılı olduğu şekilde asıl davanın reddi ile birleşen davalardan sağlık harcamalarının tahsiline ilişkin davanın kısmen kabulüne, yersiz ödenen maaş istemli davanın ise kabulüne karar verilmiştir.
Dosyadaki kayıt ve belgelerden, davacının 4.11.2008- 21.2.2009 tarihleri arası 1009211 nolu işyeri, 21.02.2009- 30.04.2010 tarihleri arası ...nolu işyeri ( bildirim süresi 428 gün), 01.05.2010- 01.09.2010 tarihleri arasında 1170395 nolu işyerlerinden sigortalı bildirimlerinin bulunduğu, 16.03.2011 tarihli tahsis talebine istinaden aynı tarih itibariyle 600 gün askerlik borçlanması, 1566 SSK, 2693 gün esnaf bağkur, 1290 gün tarım bağkur hizmeti olmak üzere toplam 6179 gün üzerinden 506 sk geçici 81/B- F maddesine göre yaşlılık aylığı bağlandığı, 15.6.2011 tarih B.Ş. 215 nolu denetmen raporunda; ...nolu işyerine ilişkin icra dosyasındaki tahliye kararına göre 01.04.2010 sonrası bildirimlerin iptal edildiği, ... ile ... isimli kişi arasındaki kira alacağına ilişkin iptale konu icra dosyasında yer alan itirazın iptali davasında 27.04.2010 tarihli karar ile ...' in itirazın kaldırılmasına karar verildiği, 12.07.2010 tarihli haciz tutanağında ise işyerinde ...' in bulunup malların ona yediemin olarak bırakıldığı, 24.06.2013 tarih İST: 83 sayılı denetmen raporunda ise; 1170395 sicil numaralı ... ünvanlı işyerinde çalışan davacı ve bir çok kişinin ikamet adreslerinin yazıldığı, davacının Samsun ilindeki adreste ikamet ettiğinin belirlendiği, bu işyerinde çalışan bir kısım kişilerin beyanlarına başvurulup çalışmadıklarını beyan ettikleri, ilgili işyeri adresinin Bursa olup bu işyerinde bildirimi yapılan kişilerin bildirimleri yapıldıktan önce ya da sonrasında bildirimleri yapılan işyerlerinin de isimleri yazılarak( 10111788 ve 1009211 nolu işyerleri de yazılı) diğer bildirimlerin de fiili olmadığına karine teşkil ettiğinin belirtildiği, kurum cevabına göre bu işyerlerinin farklı farklı illerde olup çalışanların ikamet adreslerinden farklı illerde belli bir organizayson çerçevesinde bildirimlerinin yapıldığı, neticeten 1170395 sicil numaralı işyerinden yapılan tüm bildirimlerin iptal edildiği, ayrıca davacının 10111788 ve 1009211 nolu işyerlerindeki bildirimleri ile bu işyerlerinden yapılan diğer bildirimlerin iptal edildiği, ceza dosyasına ilişkin bir kısım kayıtların gönderilmiş olup ... isimli kişinin şüpheli olarak alınan beyanında ilgili işyerini kendisinin açmadığını, bilgisi olmadığını beyan ettiği, ...nolu işyerine ait 2010/4- 8. ay arası ve 1009211 sicil nolu işyerinin 2007/5 – 2009/2. ay arası dönem bordrolarının gönderildiği, davacı tanıkları ile 1009211 sicil nolu işyeri bordro tanıklarının dinlendiği, ... ünvanlı işyerine ilişkin kolluk araştırmasında ... isimli kişiyi tanıyan ve bilenin olmadığı, mahkemece davacının 1170395 nolu işveren yanındaki çalışmalarının iptal edilip ...nolu işyerindeki çalışmalarının iptal edilmemesi durumunda yaşlılık aylığı alıp alamayacağının davalı kuruma sorulmuş olup kurumca davacının 506- 2829 sk da öngörülen 4-1/b ( bağkur) sonrası 3,5 yıl ( 1260 gün) şartını yerine getirmediğinden yaşlılık aylığına müstehak olmadığının belirtildiği, davacının iptal edilen sigortalılık süreleri neticesinde prim gün sayısını karşılamadığından yaşlılık aylığının bağlandığı tarih itibariyle iptal edilip yersiz ödenen maaş ve sağlık yardımlarının borç çıkartıldığı anlaşılmıştır.
Davanın yasal dayanağını oluşturan 506 sayılı Yasa'nın 79/10. ve 5510 sayılı Yasa'nın 86/9. maddeleri bu tip hizmet tespiti davaları için özel bir ispat yöntemi öngörmemiş ise de davanın niteliği kamu düzenini ilgilendirdiği ve bu nedenle özel bir duyarlılık ve özenle yürütülmesi gerektiği Yargıtay'ın ve giderek Dairemizin yerleşmiş içtihadı gereğidir.
Çalışma olgusu her türlü delille ispat edilebilirse de çalışmanın konusu, niteliği, başlangıç ve bitiş tarihleri hususlarında tanık sözleri değerlendirilmeli, dinlenen tanıkların davacı ile aynı dönemlerde işyerinde çalışmış ve işverenin resmi kayıtlara geçmiş bordro tanıkları yada komşu işverenlerin aynı nitelikte işi yapan ve bordrolarına resmi kayıtlarına geçmiş çalışanlardan seçilmesine özen gösterilmelidir. Bu tanıkların ifadeleri ile çalışma olgusu hiçbir kuşku ve duraksamaya yer vermeyecek şekilde belirlenmelidir. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu'nun 16.9.1999 gün 1999/21-510-527, 30.6.1999 gün 1999/21-549-555- 3.11.2004 gün 2004/21- 480-579 sayılı kararları da bu doğrultudadır.
Somut olayda, asıl davanın konusu davacının maaşını kesen ve hakkında yersiz ödeme nedeniyle borç çıkartan kurum işleminin iptaline ilişkindir. Iptale konu kurum işleminin dayanağı ise davacının 1009211- ...ve 1170395 sicil nolu işyerlerindeki hizmetlerinin iptali olup her ne kadar dava dilekçesinde sadece ...sicil nolu işyerindeki hizmetlerinin iptalinden bahsedilmişse de artık diğer hizmetlerinin iptal edildiği işyerleri için de talebinin bulunduğu kabul edilmelidir. Tüm bu işyerleri ile ilgili hizmetin fiili olup olmadığı araştırılmadan sonuca gidilmesi hatalıdır.
Yapılacak iş, ...- ...ve ... sicil nolu işyeri adreslerinin davacının ikamet adresinden farklı olduğu belirtildiğinden öncelikle davacıya bu işyerlerinde çalışırken nerelerde ikamet ettiğini sormak, davacının bildirdiği adreslerde gerçekten ikamet edip etmediğini zabıta ve muhtarlık aracılığıyla araştırmak, davacının iptal edilen sigortalılık sürelerinde hangi adres/ adreslerde ikamet ettiğini ilgili nüfus müdürlüğünden sormak, her üç işyerinin davacının iptal edilen sigortalılık sürelerine ait dönem bordrolarını davalı kurumdan istemek, bordro tanıkları ve davacı ile aynı dönemlerde çalışmış komşu işverenlerin bordrolarına resmi kayıtlarına geçmiş çalışanları veya işverenleri tespit edip beyanlarına başvurmak suretiyle davacının hizmetleri iptal edilen işyerlerindeki bildirimlerinin fiili çalışmaya dayalı olup olmadığını ayrı ayrı tespit etmek suretiyle gerçek çalışma olgusunu somut ve inandırıcı bilgilere dayalı şekilde 506 sayılı Yasanın 2, 6, 9 ve 79/10 maddeleri gereğince ortaya koyduktan sonra sonucuna göre karar vermekten ibarettir.
Mahkemece, bu maddi ve hukuki olgular göz önünde tutulmaksızın eksik inceleme ve araştırma ile yazılı şekilde hüküm kurulması usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde, davalı kurum ve davacı vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, bozma nedenine göre davalı kurumun temyizindeki sair yönlerin incelenmesine şimdilik yer olmadığına, temyiz harcının istek halinde davacı ve birleşen davanın davalısına iadesine, 13.03.2018 gününde oybirliğiyle karar verildi.