TAKİBİN İPTALİ İSTEMİ - TOPLU REHİN - TOPLU REHİNE KONU TAŞINMAZLARIN BİRİNİN SATIŞI

[Hepsihukuk]

TAKİBİN İPTALİ İSTEMİ - TOPLU REHİN - TOPLU REHİNE KONU TAŞINMAZLARIN BİRİNİN SATIŞI İLE PARANIN DOSYA BORCUNU KARŞILAMASI HALİNDE İLAMSIZ TAKİBİN İPTALİNE KARAR VERİLECEĞİ- EKSİK İNCELEME - HÜKMÜN BOZULDUĞU


T.C YARGITAY
8.Hukuk Dairesi
Esas: 2013 / 21690
Karar: 2013 / 20428
Karar Tarihi: 31.12.2013


ÖZET: Toplu rehine konu taşınmazların birinin satışı ile dosyaya yatırılan paranın o tarih itibariyle hesaplanacak dosya borcunu karşıladığının belirlenmesi halinde ilamsız takibin iptaline karar verilmesi ve talep gibi ikinci taşınmazla ilgili satışın durdurulması gerekir. Bu doğrultuda yapılacak değerlendirme ile şikayetin sonuçlandırılması gerekirken eksik inceleme ile hüküm tesisi doğru değildir.


(4721 S. K. m. 855, 873) (2004 S. K. m. 71) (YHGK 27.11.2002 T. 2002/12-823 E. 2002/1020 K.)

Dava: Mahkeme kararının müddeti içinde temyizen tetkiki davacı tarafından istenmesi üzerine bu işle ilgili dosya mahallinden Daire'ye gönderilmiş olup, dava dosyası için tetkik hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten ve dosya içerisindeki tüm belgeler okunup incelendikten sonra işin gereği görüşülüp düşünüldü:

Karar: TMK'nın 855. maddesinde hükümleri yer almaktadır. Ayrıca, aynı Yasa'nın 873/3. maddesinde şeklinde düzenleme getirilmiştir.

Yasal düzenlemede de belirtildiği üzere bir tek alacak için birden fazla taşınmaz üzerinde her biri alacağın tamamına teminat teşkil etmek üzere kurulan rehine toplu rehin (müşterek rehin, birlikte rehin) denilir.

Toplu rehin olgusu kuruluş sözleşmesinde açıkça belirtilmelidir. Açıkça belirtilmemesi ikinci bir yol olan, aynı alacak için birden fazla taşınmazın rehin yükünün, rehnedilecek taşınmazlar arasında paylaştırılıp dağıtılarak belirlenmesi gerektiği sonucunu doğurur. Burada alacak tümlüğünü korur, ancak taşınmazlardan her biri alacağın yalnız belirli bir bölümü için sorumlu olur. Bu durumda rehinli taşınmazların her biri alacağın ancak bir bölümüyle sorumlu olduğundan alacağın tümünün karşılanabilmesi için rehinli tüm taşınmazların birlikte satılması gerekir. Toplu rehinde ise amaç, tek bir alacağın tamamının, birden fazla taşınmaz ile teminat altına alınması olup, birden fazla taşınmaz üzerinde kurulu rehinler arasında hukuki bağlılık vardır ve bu bağ içerisinde alacaklının alacağını tahsil etmesi asıldır. Rehinli alacaklının teminatı nedenli fazla olursa olsun temelde alacağını ancak bir kerede elde edebileceğinin de unutulmaması gerekir. Buna göre; toplu rehin durumunda ipotek alacaklısı, alacağı gününde ödenmemiş ise açıklanan Yasa hükmü gereği taşınmazların tamamının satılmasını talep etmek zorundadır. Toplu rehin konusu taşınmazlar ister aynı kişiye ister müteselsil borçlu kişilere ait olsun aynı kural uygulanır. Bu zorunluluk alacaklının keyfi davranıp istediği taşınmazı sattırarak keyfi davranmasını önlemeye yöneliktir. İşte bu nedenledir ki yasaca satış talebi için getirilen zorunluluk satışın uygulanması yönünde getirilmemiştir. Toplu rehin halinde satışı aynı anda istenecek olsa da taşınmazlar aynı anda satılmayacak, yine yasanın açık hükmü karşısında İcra Müdürlüğünce ancak satışı zorunlu olanlar satılacaktır. Böylece rehinli taşınmazlardan birisinin paraya çevrilmesi halinde rehinli alacaklı alacağını tahsil etmişse artık diğer taşınmaz üzerindeki rehnin konusu kalmayacak ve sona erecektir. Bir başka anlatımla bu halde, alacaklı alacağın tutarını bir kez isteyebilir. Alacağı tümüyle karşılandığında da, bütün taşınmazlar üzerindeki rehin hakkının sona ermesi gerekir. (HGK 27.11.2002 T. 2002/12-823 E. - 1020 K.) (Talih Uyar TMK. 8. cilt sayfa: 12054).

Somut olayda; 28.02.2000 tarih 307 yevmiye no'su ile 2000/12 tarih sayılı Tarımsal Krediler Genel Sözleşmesi ve eki Tarımsal Krediler İkraz Sözleşmesi'nin ayrılmaz cüzü olarak düzenlenen <İpotek Tesis ve Tescil İstemi> başlıklı Tapu Sicil Müdürlüğüne tescil istemi içeren belgede taraflarca Tarımsal Krediler İkrar Sözleşmesi'nin 3. maddesinde belirtilen ve % 54 faiz oranı uygulanan kredinin teminatını teşkil eden ve formun arka sayfasında belirtilen (1535 ve 1570 nolu parselde kayıtlı) gayrimenkullerin her birisi üzerine 51.060.000.000 TL üzerinden......ipotek tesis ve tescil edilmesi talep edilmiş ve taraflarca yapılan bu sözleşme tapu siciline tescil edilmiştir. Açıklanan hali ile sözleşmede tek bir alacaktan 51.060.000.000 TL'den söz edilmiş bu alacak birden fazla taşınmazla teminat altına alınıp tesis edilmiştir. Toplu rehin koşullarına uygun olarak her iki taşınmaz için takibe geçilmiş ve taşınmazlarda birinin satışı ile 76.100,00 TL satış bedeli dosyaya yatırılmıştır. Borçlu vekili bu nedenle dosya borcunun kalmadığının tespiti takibin iptali ve diğer taşınmazın satışının durdurulması talebi ile İcra Mahkemesi'ne başvurmuş, Mahkemece davanın reddine karar verilmiştir.

Yukarıda belirtilen yasal düzenlemeler ve bu kapsamdaki açıklamalar icra dosyası ile birlikte değerlendirilerek toplu rehine konu taşınmazların birinin satışı ile dosyaya yatırılan paranın o tarih itibariyle hesaplanacak dosya borcunu karşıladığının belirlenmesi halinde İİK'nın 71. maddesi ve TMK'nın 873/3. maddesi son fıkrası göz önünde bulundurularak ilamsız takibin iptaline karar verilmesi ve talep gibi 2. taşınmazla ilgili satışın durdurulması gerekir. Bu doğrultuda yapılacak değerlendirme ile şikayetin sonuçlandırılması gerekirken anılan hususta eksik inceleme ve yazılı gerekçe ile hüküm tesisi doğru değildir.

Sonuç: Borçlu vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile mahkeme kararının yukarıda yazılı nedenlerle, İİK'nın 366 ve 6100 sayılı HMK'nın Geçici 3. maddesi yollamasıyla 1086 sayılı HUMK'nın 428. maddeleri uyarınca BOZULMASINA, taraflarca HUMK'nın 388/4. (HMK m. 297/ç) ve İİK'nın 366/3. maddeleri gereğince Yargıtay Daire ilamının tebliğinden itibaren ilama karşı 10 gün içinde karar düzeltme isteğinde bulunulabileceğine, 31.12.2013 tarihinde oybirliği ile karar verildi.