21. Hukuk Dairesi 2019/615 E. , 2019/7992 K.

[İctihat]

21. Hukuk Dairesi 2019/615 E. , 2019/7992 K.

'İçtihat Metni'
MAHKEMESİ:Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi
TÜRK MİLLETİ ADINA

A)Davacı İstemi;
Davacı, 01.05.1985 tarihinin sigortalılık başlangıç tarihi olduğunun tespiti talep etmiştir.
B)Davalı Cevabı; SGK vekili , davanın reddini savunmuştur.
C)İlk Derece Mahkemesi Kararı;
İlk Derece Mahkemesince,davanın kabulüne,davacının ... sicil nolu işyerinde 01.05.1985 tarihinde hizmet akdine istinaden ve asgari ücretle 1 gün fiilen çalıştığının,sigortalılık başlangıç tarihinin 18 yaşını doldurduğu 15.03.1987 olarak kabul edilmesi gerektiğinin tespitine karar verilmiştir.
D)Bölge Adliye Mahkemesi Kararı;
Bölge Adliye Mahkemesince, SGK Başkanlığı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
E) Temyiz ;
SGK vekili,işe giriş bildirgesi verilmesinin yeterli olmadığını,fiili çalışmanın ispatı gerektiğini belirterek kararı temyiz etmiştir.
F)Delillerin Değerlendirilmesi ve Gerekçe ;
Dava, sigortalılık başlangıç tarihinin tespiti istemine ilişkindir. Davanın yasal dayanağını oluşturan 506 sayılı Yasa'nın 108.maddesinin 1.fıkrasında; 'Malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarının uygulanmasında nazara alınacak sigortalılık süresinin başlangıcı, sigortalının, yürürlükten kaldırılmış 5417 ve 6900 sayılı kanunlara veya bu kanuna tabi olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihtir' hükmü düzenlenmiştir.Bir kimsenin sigortalı sayılabilmesi için sigortalı işe giriş bildirgesinin varlığı yeterli değildir. Aynı zamanda o kimsenin Yasa'nın belirlediği biçimde eylemli olarak çalışması da koşuldur. Bu yön 506 sayılı Yasa'nın 6. maddesi ile 5510 sayılı Yasa'nın 7/a maddesinde ve Yargıtay Hukuk Genel Kurulu'nun 1999/21-549-555, 2005/21-437-448 ve 2007/21-306-320 sayılı kararlarında da vurgulanmıştır. Bu bakımdan davacının işyerinde eylemli olarak çalışıp çalışmadığının yöntemince araştırılması gerektiği ortadadır.Bu tür davalar yalnızca bir günlük çalışmanın tespitinden ibaret olarak görülmemeli, bir günlük çalışmanın kabulü ile saptanacak sigortalılık başlangıcının sigortalıya sağlayacağı sigortalılık süresi ile birlikte kazandıracağı haklar dikkate alınmalı ve giriş bildirgesi ile birlikte eylemli çalışmanın bulunup bulunmadığı özellikle belirlenmeli, buna göre dönem bordrosunda yer alan ve davacının talep ettiği tarihte çalışması mevcut tanıklar ile gerektiğinde komşu işyerleri çalışanları olduğu kayıtlarla ya da emniyet yolu ile yaptırılacak araştırma ile belirlenen kimselerin beyanlarına başvurulmalı, sonucuna göre karar verilmelidir. Aynı zamanda 506 sayılı Kanun’un 2. maddesine göre sigortalılık niteliğinin, hizmet akdinin kurulması ve 6. madde gereğince çalışmaya başlanılması ile edinileceği düzenlenmiştir. 506 sayılı Kanun’un “Sigortalı Sayılmayanlar” başlıklı 3/II-B maddesinde; “Özel kanunda tarifi ve nitelikleri belirtilen çıraklar hakkında, çıraklık devresi sayılan süre içinde analık, malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları ile bu Kanunun 35'inci maddesi hükümleri uygulanmaz” hükmü öngörülmüştür. Dosyadaki kayıt ve belgelerden;15.03.1969 doğumlu davacı adına, 01.05.1985 tarihli işe giriş bildirgesinin ... sicil nolu ... Mühendislik-Elektrik Yüksek Mühendisi ... işyerinden 31.05.1985 tarihinde kuruma intikal ettiği,sureti dosyaya celbedilen ilk işe giriş bildirgesinin üst kısmında çırak ifadesinin yazılı olduğu ,ancak bildirge aslının dosyada bulunmadığı, işyerinin 01.02.1979-31.12.1990 tarihleri arasında kanun kapsamında olup, 1985/2 dönem bordrosunun işverence verilmediğinin ve işyeri ile ilgili denetim raporu bulunmadığının bildirildiği, davacının eniştesi olan ve tespiti istenen dönemde kayıtlı çalışması bulunmayan tanığın kendisinin 1985 yılı ortalarında ...na ait ... Mühendislikte çalıştığını,kayınbiraderi olan davacının kendisinin yanında çıraklık yapmaya başladığını, davacının elektrik konusunda tecrübesi olmadığını,kendisinin denetimi altında çalıştığını,davacının kendisi gibi ve diğer işçiler gibi tam gün ve ücret karşılığında çalıştığını beyan ettiği,hizmet cetvelinden işyerinde 1989 yılında çalıştığı görülen diğer davacı tanığının ise 1984-1985 yıllarında kendisi lisede iken bu işyerinde staj yaptığını, davacının da bu dönemde çalışmaya başladığını, çalışmaları karşılığında ücret aldıklarını beyan ettiği anlaşılmaktadır.Somut olayda, mahkemece komşu işyerlerinin kayıtlı işverenleri ve çalışanları araştırılıp dinlenmeden ve davacının çırak olarak çalışıp çalışmadığına dair araştırma yapılmadan eksik inceleme ile sonuca gidildiği görülmektedir.
Yapılacak iş, davacının sigortalı sicil dosyasını ve ilk işe giriş bildirgesi aslını Kurumdan getirtmek, işe giriş bildirgesinin çırak olarak verilip verilmediğini saptamak,davacı ile işveren arasında çıraklık sözleşmesi bulunup bulunmadığını, davacının eğitim durumunu,tespiti istenen tarihte okula devam edip etmediğini araştırmak, dönem bordroları Kuruma verilmediğinden, Sosyal Güvenlik Kurumu, zabıta, vergi dairesi , emniyet ve muhtarlık marifetiyle araştırma yapılarak, işyerine o tarihte komşu olan diğer işyerlerinde uyuşmazlık konusu dönemde çalıştığı tespit edilen kayıtlı komşu işyeri çalışanları, yoksa işyeri sahipleri tespit edilerek davacının çalışmasında üstün tutulan yönün sigortalıya bir meslek ve sanatın öğretilmesi olup olmadığını ya da davacının işyerinde üretimle ilgili çalışmalara bilfiil katılıp katılmadığını buna göre çırak olup olmadığını araştırmak ve gerçek çalışma olgusunu somut ve inandırıcı bilgilere dayalı şekilde ortaya koyduktan sonra sonucuna göre karar vermekten ibarettir. O halde davalı SGK vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve ilk derece mahkemesi kararının bozulmasına karar vermek gerekmiştir.G)SONUÇ : Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının, yukarıda yazılı sebeplerden dolayı 6100 sayılı HMK'nun 373/1. maddeleri uyarınca KALDIRILMASINA, ilk derece mahkemesi kararının yukarıda belirtilen nedenle BOZULMASINA, dosyanın ilk derece mahkemesine, kararın bir örneğinin de Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 23/12/2019 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.