21. Hukuk Dairesi 2019/5184 E. , 2019/7898 K.

[İctihat]

21. Hukuk Dairesi 2019/5184 E. , 2019/7898 K.

'İçtihat Metni'
MAHKEMESİ: Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesi
TÜRK MİLLETİ ADINA

KARAR
A) Davacı İstemi : Davacılar vekili , müvekkili şirketler ile Dikili Belediyesi arasında, 2010 yılında hizmet alım sözleşmesi imzalandığını, bu sözleşme nedeniyle davacı şirketler adına işyeri dosyası açıldığını, 5510 Sayılı Kanununun m. 81/1 kapsamında işverene düşen prim hissesinden % 5 indirim uygulaması gerektiğini, müvekkili şirketlerin bu indirim için yasanın aradığı şartların hepsine sahip olduğunu, ancak müvekkili şirketlerden davalı kuruma prim ödemeleri yaparken 2010 yılı 6 ve 12. ayları arasında toplam 25.436,00TL fazla tahsilat yapıldığını, davalı kurumun bu uygulaması ile Yasa'ya aykırı işlem yaptığını ve fazla ödeme alındığını beyanla, 25.436,00TL nin her aya ilişkin tahsil edilen priminin, ödenen aydan itibaren yasal faizleriyle birlikte davalıdan tahsilini talep ve dava etmiştir.
B) Davalı Cevabı : Davalı hazine vekili cevap dilekçesinde özetle, davanın husumet yönünden reddedilmesi gerektiğini, bu tür davalarda husumetin Sosyal Güvenlik Kurumuna yöneltilmesi gerektiğini savunmuştur.
C) İlk Derece Mahkemesi Gerekçesi ve kararı : Dava konusu edilen 5510 sayılı yasanın 81. maddesinde öngörülen teşvik priminden yararlandırılmama işleminin muhatabı Sosyal Güvenlik Kurumu olduğu gerekçesiyle davalı Hazine aleyhine açılan davanın husumet nedeniyle reddine karar verilmiştir.
D) Bölge Adliye Mahkemesi Kararı ve Gerekçesi : 5510 sayılı Yasa'nın 79. maddesinde Kurumun prim alma zorunluluğu ve ilgililerin de prim ödeme zorunluluğu hüküm altına alındığından ve ihtilaf konusu prim tutarını davacıdan Kurumun tahsil ettiğine dair çekişme bulunmamakla, yersiz tahsil edilen primlerin iadesine ilişkin yükümlülüğün primi tahsilatı yapan Kurum olduğu gözetilerek, eldeki davada hazine yönünden pasif husumet yokluğu ile davanın reddine karar veren yerel mahkemenin hükmünde maddi vakıa ve hukuki değerlendirme yönüyle usul ve yasaya aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davacılar vekilinin istinaf isteminin, 6100 sayılı HMK 353/1-b.1 maddesi uyarınca esastan reddine karar verilmiştir.
E) Temyiz :Davacılar vekili temyiz dilekçesinde, aynı maddi olay sebebiyle SGK hasım gösterilerek ... 5. İş Mahkemesi'nde Sosyal Güvenlik Kurumu aleyhine açılan 2015/258 esas ve 2015/14698 karar sayılı dosyada, husumet yokluğu nedeniyle ret kararı verildiğini ve kararın Yargıtay 21. Hukuk Dairesi tarafından 2016/5977 esas 2016/8384 karar sayılı onama ilamı ile kesinleştiğini, bunun üzerine eldeki davanın açıldığını, kesinleşen karar nedeniyle bu dosyada verilen kararın hatalı olduğunu savunmuştur.
F) Delillerin Değerlendirilmesi ve Gerekçe :
Dava, 5510 Sayılı Kanunu'nu m. 81/1 kapsamında işverene düşen prim hissesinden 5 puan indirim uygulaması gerektiğinin tespiti ile Kurum tarafından fazla tahsil edilen 25.436,00TL'nin iadesi talebine ilişkindir.Mahkemece, davalı Hazine aleyhine açılan davanın, pasif husumet yokluğu ile reddine karar verilmiş, Bölge Adliye Mahkemesince davacıların istinaf itirazlarının esastan reddine karar verilmiştir.5510 sayılı Kanun'un 81/1-(ı) bendinde düzenlenen prim teşviği 5510 sayılı Kanun'a 5763 sayılı Kanun'un 24.maddesi ile eklenmiş olup 01/10/2008 tarihinde yürürlüğe girmiştir.5510 sayılı Kanun'un 81/1-(ı) bendi ile “Özel sektör işverenlerinin yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı olarak yurt içinden götürülen sigortalılar için, bu maddenin (f) bendine göre prime esas kazanç üzerinden ödenecek primin işveren hissesinin beş puanlık kısmına isabet eden tutar Hazinece karşılanır. Bu bent hükümlerinden faydalanabilmek için; çalıştırdıkları sigortalılarla ilgili olarak işverenler tarafından bu Kanun uyarınca verilmesi gereken aylık prim ve hizmet belgelerinin yasal süresi içinde Kuruma verilmesi, bu sigortalılara ilişkin olarak yatırılması gereken sigorta primi tutarlarının Hazinece karşılanmayan kısmının yasal süresi içinde işverenlerce ödenmiş olması ve bu işverenlerin Kuruma prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borcunun bulunmaması şarttır. Ancak Kuruma olan prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borçlarını 6183 sayılı Kanunun 48 inci maddesine göre tecil ettiren ve taksitlendiren işverenler ile taksitlendirme ve yapılandırma kanunlarına göre taksitlendiren ve yapılandıran işverenler bu tecil, taksitlendirme ve yapılandırmaları devam ettiği sürece bu bent hükmünden yararlandırılır. 5335 sayılı Kanunun 30 uncu maddesinin ikinci fıkrası kapsamına giren kurum ve kuruluşlara ait işyerleri; 2886 sayılı Kanun ve 4734 sayılı Kanun hükümlerine istinaden yapılan alım ve yapım işleri, 4734 sayılı Kanundan istisna olan alım ve yapım işlerine ilişkin işyerleri; ek 2 nci madde kapsamında uygulanan teşvikten yararlanan işyerleri ile sosyal güvenlik destek primine tabi tutulmak suretiyle çalışanlar hakkında bu bent hükümleri uygulanmaz. Hazineden karşılanan prim tutarları, işverenler bakımından gelir ve kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınmaz.” hükmü düzenlenmiştir.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 05.04.2017 tarih ve 2017/21-387 Esas - 2017/657 Karar, 05.04.2017 tarih ve 2016/21-2693 Esas - 2017/656 Karar, 05.04.2017 tarih ve 2016/21-2075 Esas - 2017/655 Karar, 05.04.2017 tarih ve 2016/21-972 Esas - 2017/653 Karar sayılı ''prim borcunun doğumu ve prim teşvikinden kimlerin yararlanacağı konusunda şartları denetleyecek ve denetleme sonucuna göre işverenlerin beş puanlık indirimden yararlanıp yararlanmayacağına karar verecek olan primleri tahsil etmekle yükümlü Sosyal Güvenlik Kurumu olduğuYargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 05.04.2017 tarih ve 2017/21-387 Esas - 2017/657 Karar, 05.04.2017 tarih ve 2016/21-2693 Esas - 2017/656 Karar, 05.04.2017 tarih ve 2016/21-2075 Esas - 2017/655 Karar, 05.04.2017 tarih ve 2016/21-972 Esas - 2017/653 Karar sayılı ''prim borcunun doğumu ve prim teşvikinden kimlerin yararlanacağı konusunda şartları denetleyecek ve denetleme sonucuna göre işverenlerin beş puanlık indirimden yararlanıp yararlanmayacağına karar verecek olan primleri tahsil etmekle yükümlü Sosyal Güvenlik Kurumu olduğu, davacı şirketin % 5 puanlık teşvik indirimden yararlanıp yararlanmayacağının belirlenmesi ve bu kapsamda ödemiş olduğu primlerin iadesini isterken davalı Kurum’a husumet yöneltilmesi isabetli olduğu gibi söz konusu uyuşmazlığın 5510 sayılı Kanundan kaynaklanması nedeniyle Sosyal Güvenlik Kurumu'nun % 5 puanlık teşvik indiriminden yararlanma davasında taraf sıfatı bulunmaktadır'' kararları ile uygulama yeniden belirlenmiş olup Sosyal Güvenlik Kurumu'nun davada taraf sıfatı bulunmaktadır.
İşveren hissesine ait primlerin Hazinece karşılanabilmesi için, işverenlerin çalıştırdıkları sigortalılarla ilgili olarak 5510 sayılı Yasa uyarınca aylık prim ve hizmet belgelerini yasal süresi içerisinde Sosyal Güvenlik Kurumuna vermeleri, sigortalıların tamamına ait sigorta primlerinin sigortalı hissesine isabet eden tutarı ile Hazinece karşılanmayan işveren hissesine ait tutarı yasal süresinde ödemeleri, Sosyal Güvenlik Kurumuna prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borcu bulunmaması şarttır. Ayrıca teşviklerden yararlanabilmek için Kurumca denetlenecek işverene, işyerine ve sigortalıya ait ayrı ayrı şartlar mevcuttur. Bu şartları denetleyecek olan ve denetleme sonucuna göre işverenlerin beş puanlık indirimden yararlanıp yararlanmayacağına karar verecek olan Kurum, 5510 sayılı Yasa'nın 79. maddesine göre primleri tahsil etmekle yükümlü Sosyal Güvenlik Kurumudur. Sosyal Güvenlik Kurumu inceleme sonucu işverenin teşvikten yararlanamayacağına karar verdiğinde % 5 puanlık primi işverenden tahsil edecek aksi takdirde bu miktarı Hazineden yani genel bütçeden alacaktır. Prim borcunun doğup doğmadığı hususu prim ödeme durumunda olan işveren ile SGK arasındaki ihtilaftır. Maliye Bakanlığının prim borcunun doğumu ve prim teşvikinden kimlerin yararlanacağı konusunda görevi yoktur. Aksi halde 5510 sayılı Yasa ile Sosyal Güvenlik Kurumuna verilen görevler Maliye Bakanlığı’nca yerine getirilmesi gerekecektir.Öte yandan, 27/03/2018 günlü 30373 (mükerrer) sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 7103 sayılı Vergi Kanunları İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un 70.maddesi ile 5510 sayılı Yasa’ya eklenen Ek 17.maddesi ile prim teşviki, destek ve indirimlerinden yararlanabileceği halde yararlanmayan işverenlere belirlenen şartlarda prim teşviki, destek ve indiriminden istifade etme imkanı tanınmıştır. Ek 17.maddede aynen; “Bu Kanun veya diğer kanunlarla sağlanan prim teşviki, destek ve indirimlerinden yararlanılabileceği halde yararlanılmadığı ay/dönemlerde gerekli tüm koşulların sağlanmış olması ve yararlanılmayan ayı/dönemi takip eden altı ay içerisinde Kuruma müracaat edilmesi şartlarıyla, başvuru tarihinden geriye yönelik en fazla altı aya ilişkin olmak üzere, yararlanılmamış olan prim teşviki, destek ve indirimlerinden yararlanılabilir veya yararlanılmış olan prim teşviki, destek ve indirimleri başka bir prim teşviki, destek ve indirimi ile değiştirilebilir. Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önceki dönemlere ilişkin olmak üzere tüm şartları sağladığı halde bu Kanun veya diğer kanunlarla sağlanan prim teşviki, destek ve indirimlerinden yararlanmamış işverenler ile bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce yararlanılan prim teşviki, destek ve indirimlerin değiştirilmesine yönelik talepte bulunan işverenler tarafından en son bu maddenin yürürlük tarihini takip eden aybaşından itibaren bir ay içinde Kuruma başvurulması halinde, yararlanılmamış olan prim teşviki, destek ve indirimlerinden yararlanılabilir veya yararlanılmış olan prim teşviki, destek ve indirimleri başka bir prim teşvik, destek ve indirimi ile değiştirilebilir.Bu maddenin ikinci fıkrası kapsamında talepte bulunan işverenlere iade edilecek tutar, maddenin yürürlük tarihinden önce talepte bulunanlar için maddenin yürürlük tarihini takip eden aybaşından, yürürlük tarihinden sonra talepte bulunanlar için ise, talep tarihini takip eden aybaşından itibaren kanuni faiz esas alınmak suretiyle hesaplanarak bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihi takip eden takvim yılı başından başlayarak üç yıl içinde ödenir. Ödeme, öncelikle bu Kanunun 88 inci maddesinin on dört ve on altıncı fıkralarına göre muaccel hale gelmiş prim ve her türlü borçlardan, sonrasında ise ilgili kanunlar uyarınca yapılandırma veya taksitlendirme de dâhil olmak üzere müeccel haldeki prim ve her türlü borçlarından mahsup yoluyla gerçekleştirilir. Ancak, üç yıl sonunda ilgili kanunlar gereği yapılandırılma veya taksitlendirilme sebebiyle vadesi gelmemiş taksit ödemelerinden peşinen mahsup edilir. Kuruma borcu bulunmayan işverenlere altı ayda bir eşit taksitlerle iade yapılır.Görülmekte olan davalarda ayrıca bir başvuru şartı aranmaksızın, dava öncesi yapılan idari başvuru tarihinden itibaren işleyecek kanuni faiziyle birlikte hesaplanacak tutar üçüncü fıkra hükümlerine göre mahsup veya iade edilir. Mahkemelerce, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce açılmış davalarda davanın konusuz kalması sebebiyle karar verilmesine yer olmadığına karar verilir. Yargılama giderleri idare üzerinde bırakılır ve vekâlet ücretinin dörtte birine hükmedilir. Ayrıca, ilk derece mahkemelerince verilen kararlar hakkında Sosyal Güvenlik Kurumunca kanun yollarına başvurulmaz ve bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce yapılan kanun yolu başvurularından vazgeçilmiş sayılır.' şeklinde düzenleme getirilmiştir.Yargılama aşamasında yürürlüğe giren, 27.03.2018 günlü 30373 (mükerrer) sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 7103 sayılı Vergi Kanunları İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un 70.maddesi ile 5510 sayılı Yasa’ya eklenen Ek 17.maddesi ile prim teşviki, destek ve indirimlerinden yararlanabileceği halde yararlanmayan işverenlere belirlenen şartlarda prim teşviki, destek ve indiriminden istifade etme imkanı tanınmıştır. Ek 17.maddede aynen; “Bu Kanun veya diğer kanunlarla sağlanan prim teşviki, destek ve indirimlerinden yararlanılabileceği halde yararlanılmadığı ay/dönemlerde gerekli tüm koşulların sağlanmış olması ve yararlanılmayan ayı/dönemi takip eden altı ay içerisinde Kuruma müracaat edilmesi şartlarıyla, başvuru tarihinden geriye yönelik en fazla altı aya ilişkin olmak üzere, yararlanılmamış olan prim teşviki, destek ve indirimlerinden yararlanılabilir veya yararlanılmış olan prim teşviki, destek ve indirimleri başka bir prim teşviki, destek ve indirimi ile değiştirilebilir.Somut olayda, aynı talep konusu ile ilgili daha önce ... 5.İş Mahkemesinin 2015/258 Esas, 2015/1468 Karar sayılı dosyasında Sosyal Güvenlik Kurumu aleyhine açılan davanın, husumetin hazineye yöneltilmesi gerektiğinden bahisle pasif husumet yokluğu nedeniyle usulden reddedildiği, Dairemizin 12/05/2016 tarihli 2016/5977 Esas, 2016/8384 karar sayılı Onama ilamı ile söz konusu kararın neticelendiği anşalışmakta ise de yukarıda özetlenen Hukuk Genel Kurulu'nun sonraki tarihli ilamı kapsamında, usule ilişkin verilen pasif husumet yokluğu nedeniyle Sosyal Güvenlik Kurumu yönünden davanın reddi kararının hatalı olduğu anlaşılmaktadır.
Yapılacak iş, Hukuk Genel Kurulunun yukarıda özetlenen kararı gibi husumetin Sosyal Güvenlik Kurumuna yöneltilmesi ile 7103 sayılı Yasa uyarınca değerlendirme yapılması ve sonucuna göre karar verilmesinden ibarettir.O halde, temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının, yukarıda yazılı sebepten dolayı ortadan kaldırılmasına, ilk derece mahkemesi kararının bozulmasına karar vermek gerekmiştir. G) SONUÇ : Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının, yukarıda yazılı sebeplerden dolayı 6100 sayılı HMK'nun 373/1. maddeleri uyarınca (KALDIRILMASINA), ilk derece mahkemesi kararının yukarıda belirtilen nedenle (BOZULMASINA), dosyanın ilk derece mahkemesine, kararın bir örneğinin de Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, temyiz harcının istek halinde davacılara iadesine 18/12/2019 gününde oy birliğiyle karar verildi.