22. Hukuk Dairesi 2017/12881 E. , 2018/10439 K.

[İctihat]

22. Hukuk Dairesi 2017/12881 E. , 2018/10439 K.

'İçtihat Metni'


MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
DAVA TÜRÜ : ALACAK

Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi davalılardan ... vekili tarafından istenilmekle, temyiz talebinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

Y A R G I T A Y K A R A R I

Davacı İsteminin Özeti:
Davacı vekili, müvekkilinin davalı ... Başkanlığında 20.10.2004 tarihinden itibaren kent içi temizlik ihalesini alan davalı şirket ve dava dışı şirketler nezdinde çöp toplama hizmetlerinde kamyon şoförü olarak çalışırken iş akdinin kullanmakta olduğu çöp kamyonunun motor bloğuna zarar vermesi nedeniyle feshedildiğini beyan ederek, kıdem tazminatı ile diğer bir kısım işçilik alacaklarının davalılardan tahsilini talep etmiştir.
Davalı Savunmasının Özeti:
Davalı ... vekili, davacı ile müvekkili arasında herhangi bir iş akdinin bulunmadığını, şehir temizlik işinin tamamının söz konusu şirketlere ihale yoluyla verildiğini, aynı alanda müvekkili Belediye tarafından işçi çalıştırılmadığından alt işveren asıl işveren ilişkisi kurulmadığını savunarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
Davalı şirket vekili, davanın reddi gerektiğini savunmuştur.
Mahkeme Kararının Özeti:
Mahkemece, toplanan deliller ve bilirkişi raporuna dayanılarak, muvazaa nedeniyle davalı şirket yönünden husumet nedeniyle reddine, davalı ... yönünden davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Temyiz:
Karar, davalı ... vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Gerekçe:
Taraflar arasındaki temel uyuşmazlık, asıl işveren alt işveren ilişkisinin muvazaaya dayanıp dayanmadığı ve bunun işçilik haklarına etkileri noktasında toplanmaktadır.
Alt işveren; bir işyerinde yürütülen mal ve hizmet üretimine ilişkin asıl işin bir bölümünde veya yardımcı işlerde, işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren alanlarda iş alan ve bu iş için görevlendirdiği işçilerini, sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran diğer işveren olarak tanımlanabilir. Alt işverenin iş aldığı işveren ise asıl işveren olarak adlandırılabilir. Bu tanımlamalara göre asıl işveren- alt işveren ilişkisinin varlığından söz edebilmek için iki ayrı işverenin olması, mal veya hizmet üretimine dair bir işin varlığı, işçilerin sadece asıl işverenden alınan iş kapsamında çalıştırılması ve tarafların muvazaalı bir ilişki içine girmemeleri gerekmektedir.
Alt işverene yardımcı işin verilmesinde bir sınırlama olmasa da, asıl işin bir bölümünün teknolojik uzmanlık gerektirmesi zorunludur. 4857 sayılı Kanun'un 2. maddesinde, asıl işveren- alt işveren ilişkisinin sınırlandırılması yönünde kanun koyucunun amacından da yola çıkılarak, asıl işin bir bölümünün alt işverene verilmesinde “işletmenin ve işin gereği” ile “teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işler” ölçütünün bir arada bulunması şarttır. Kanun'un 2. maddesinin altıncı ve yedinci fıkralarında “işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işler” sözcüklerine yer verilmiş olması bu gerekliliği ortaya koymaktadır. Alt İşverenlik Yönetmeliğinin 11. maddesinde de yukarıdaki anlatımlara paralel biçimde, asıl işin bir bölümünün alt işverene verilebilmesi için “işletmenin ve işin gereği ile teknolojik sebeplerle uzmanlık gerektirmesi” şartlarının birlikte gerçekleşmesi gerektiği belirtilmiştir.
İşverenler arasında muvazaalı biçimde asıl işveren- alt işveren ilişkisi kurulmasının önüne geçilmek amacıyla 4857 sayılı Kanun'un 2. maddesinde bazı muvazaa kriterlerine yer verilmiştir. Muvazaa Borçlar Kanununda düzenlenmiş olup, tarafların üçüncü kişileri aldatmak amacıyla, kendi gerçek iradelerine uymayan, aralarında hüküm ve sonuç meydana getirmesini arzu etmedikleri, görünüşte bir anlaşma olarak tanımlanabilir.
Asıl işveren-alt işveren ilişkisinin muvazaalı biçimde kurulması halinde iş akdinin feshi sonucuna bağlı olarak doğan alacaklardan muvazaalı işlemin tarafı olan gerçek veya tüzel kişi, gerçek işverenle birlikte müştereken ve müteselsilen sorumlu tutulmalıdır.
Ayrıca muvazaalı bir hukuki muamele ile üçüncü kişinin ızrar edilmesi ona karşı bir haksız eylem niteliğindedir. Üçüncü kişiler muvazaa nedeniyle hakları halele uğratıldığı takdirde haksız fiil sorumluluğuna dayanarak muvazaalı hukuki işlemi yapan taraftan zararının tazminini isteyebilir. Haksız fiil işleyen kimse uygun illiyet bağı çevresine giren bütün zararlardan sorumludur. Ayrıca muvazaa sebebiyle akdin hükümsüzlüğünün ileri sürülmesinin hakkın kötüye kullanılması sayılan hallerde muvazaa ileri sürülemez.
13/07/2005 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 5393 sayılı Belediye Kanunu 67. maddesi ile belediyelerin asıl işlerini (temizlik işleri, park-bahçe işleri gibi) alt işverenlere verebileceği düzenlemiştir. Davacı bu hüküm yürürlüğe girmeden önce, 20.10.2004 tarihinde davalı Belediyede temizlik işinde çalışmaya başlamıştır. Yukarıdaki açıklamalar ışığında taraflar arasındaki sözleşme muvazaalı olarak kabul edilse dahi, muvazaalı işlemin tarafı olan 3. kişi muvazaalı işlemin sonuçlarından sorumludur. Bu husus gözönüne alınarak davalı alt işveren bakımında işyeri devri kurallarına bağlı kalınarak davacı işçiyi çalıştırdığı dönem ve ücret seviyesi belirlenerek hesaplanan alacaklardan davalı ... ile sorumlu tutulması gereklidir. Davacının bu konuda temyizi yok ise de bu husus davalı Belediyenin hak alanını ilgilendirdiğinden değerlendirilmemesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.

SONUÇ: Temyiz olunan kararın yukarıda yazılı sebepten BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 03/05/2018 gününde oybirliğiyle karar verildi.