22. Hukuk Dairesi 2017/3444 E. , 2018/15858 K.

[İctihat]

22. Hukuk Dairesi 2017/3444 E. , 2018/15858 K.

'İçtihat Metni'
MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
DAVA TÜRÜ : ALACAK

Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmekle, temyiz talebinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

Y A R G I T A Y K A R A R I

Davacı vekili, davacının davalı işyerinde fen bilgisi öğretmeni olarak 05.09.2006 yılından itibaren 7 yıl kesintisiz çalıştığını, 2012-2013 eğitim-öğretim yılına ait 31.08.2012 tarihli iş sözleşmesi 31.08.2013 tarihinde sona erdiğinden davalı kurumun gönderilen 13.08.2013 tarihli ihtarname ile davacıya iş akdini yenilemesini aksi taktirde istifa etmiş sayılacağının bildirildiğini, 7 yıldır ihtarname ile sözleşmenin yenilenmesi şeklinde bir uygulama olmadığını, davacının 21.08.2013 tarihli cevabi ihtarname ile sözleşmesinin yenilenmemesi halinde kıdem tazminatı vb. hukuki sorumluluklardan kurtulamayacaklarını bildirdiği, davacının sözleşmesi devam ederken sözleşme yenilemeyeceği yönünde herhangi bir iradesi olmadığı, sözleşmenin bitimi tarihi itibariyle davacının kurum ile sözleşme imzalama konusunda davalı kurumun çalışma şartlarındaki olumsuzluklar nedeniyle sözleşmenin yenilenmediği, haklı bir nedenle sözleşmeyi yenilemeyen davacıya karşı herhangi bir haklı nedene dayanmayan davalı kurumun kıdem tazminatı ödemesi gerektiği, MEB yönetici ve öğretmenlerinin ders ve ek ders saatlerine ilişkin Bakanlar Kurulu kararı m. 5 ve 6'ya göre bir öğretmenin alacağı ücret 15 saat üzerinden hesaplanmakta ve 15 saat de ek ders alabileceği kararlaştırılabilmekte olduğu, nitekim davacının iş sözleşmesinde de 15+15=30 saat olmak üzere bir ders saati ücreti olarak 10,00 TL belirlendiği, ancak davacının sözleşmesinde 15 saatten sonra verdiği ek dersler için ücret ödemesi yapılmadığı, davacıya yürürlüğe girdiği 01.01.2008 tarihinden itibaren 1 ay asgari geçim indirimi tutarının ödendiğini ancak daha sonra 2010 yılı sonuna kadar ödenmediğini, bu nedenle birikmiş 23 aylık asgari geçim indirimi alacağı olduğunu, sözleşmenin yenilenmemesine davalı kurumun sebebiyet verdiğini, ayrıca davacının ek ders haricinde etüt vb. çok sayıda fazla çalışması olduğunu belirterek kıdem tazminatı ile ek ders ve asgari geçim indirimi alacağının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı vekili, davacının eğitim-öğretim yılı çalışma dönemine ilişkin sözleşmeyi yapmamak sureti ile iş sözleşmesini kendisi feshettiğini, işyerine gelmediği ve iş başı yapmadığını, davacının dava dilekçesinde 'sözleşmenin bitim tarihi itibariyle davacının ilgili kurum ile sözleşme imzalama konusunda davalı kurumun çalışma şartlarındaki olumsuzluklar nedeniyle sözleşmenin yenilenmediğini' beyan ettiğinden iş akdini kendisinin feshetmiş olduğunu, bu nedenle kıdem tazminatına hak kazanamayacağını, davacının ... Koleji ile anlaşması nedeniyle sözleşmeyi imzalamayarak ... Kolejinde çalışmaya başladığını, davacının ... Koleji ile anlaşmış olmasının iş sözleşmesi m. 5 ve 6. hükümlerinin ihlali niteliğinde olduğunu, davacının ek ders alacağı ücretinin olmadığını, kendi iradesi ile etüt çalışmaları yapmışsa da bunların ek ders kapsamında değerlendirilemeyeceğini, müvekkili şirketin yeni yönetim kadrosu oluştuktan sonraki dönem itibariyle asgari geçim indirimlerinin muntazam olarak ödendiğini, şirketin uğradığı ve uğrayacağı maddi ve manevi zararlarına karşılık tazminat talep haklarını saklı tuttuklarını, bu nedenlerle haksız ve hukuka aykırı olarak açılan davanın reddini istemiştir.
Mahkemece, toplanan deliller ve bilirkişi raporu doğrultusunda işveren tarafından davacıya ihtarname gönderilmesine rağmen davacının sözleşmeyi yenilemeye gelmediği, iş akdini sona erdiren işveren olmadığından davacının kıdem tazminatına hak kazanamayacağı, diğer taraftan davacı alacaklarının ödenmemesi nedeniyle kıdem tazminatı talebinde bulunmuş ise de sözleşme devam ederken usulüne uygun sözleşmeyi sona erdirmediğinden davacının kıdem tazminatına hak kazanamayacağı, ek ders ücreti talebinde bulunmuş ise de fazla derse girdiğini kanıtlayamadığı gerekçesiyle asgari geçim indirimi alacağı dışındaki taleplerin reddine karar verilmiştir.
Karar süresi içerisinde davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
1-Dosyadaki yazılara toplanan delillerle kararın dayandığı kanuni gerektirici sebeplere göre, davacının aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde değildir.
2-Taraflar arasındaki uyuşmazlık işçinin ödenmeyen ücretleri sebebiyle iş sözleşmesinin haklı olarak feshedilip feshedilmediği konusudur.
İşçinin emeğinin karşılığı olan ücret işçi için en önemli hak, işveren için en temel borçtur. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 32. maddesinin dördüncü fıkrasında, ücretin en geç ayda bir ödeneceği kurala bağlanmıştır. 5953 sayılı Basın İş Kanunu'nun 14. maddesinin aksine, 4857 sayılı Kanun'da ücretin peşin ödeneceği yönünde bir hüküm bulunmamaktadır. Buna göre, aksi bireysel ya da toplu iş sözleşmesinde kararlaştırılmadığı sürece işçinin ücreti bir ay çalışıldıktan sora ödenmelidir. Ücreti ödenmeyen işçinin, bu ücretini işverenden dava ya da icra takibi gibi yasal yollardan talep etmesi mümkündür. Mülga 1475 sayılı Kanun döneminde, toplu olarak hareket etmemek ve kanun dışı grev kapsamında sayılmamak kaydıyla mülga 818 sayılı Borçlar Kanunu'nun 81. maddesi uyarınca ücreti ödeninceye kadar iş görme edimini ifa etmekten, yani çalışmaktan kaçınabileceği kabul edilmekteydi. 4857 sayılı İş Kanunu'nda ise ücret daha fazla güvence altına alınmış ve işçi ücretinin yirmi gün içinde ödenmemesi durumunda, işçinin iş görme edimini yerine getirmekten kaçınabileceği açıkça düzenlenmiş, toplu bir nitelik kazanması halinde dahi bunun kanun dışı grev sayılamayacağı kurala bağlanmıştır. Ücreti ödenmeyen işçinin alacağı konusunda takibe geçmesi ya da ücreti ödeninceye kadar iş görme edimini yerine getirmekten kaçınması, iş ilişkisinin devamında bazı sorunlara yol açabilir. Bu bakımdan, işverenle bir çekişme içine girmek istemeyen işçinin, haklı nedene dayanarak iş sözleşmesini feshetme hakkı da bulunmaktadır. Ücretin hiç ya da bir kısmının ödenmemiş olması bu konuda önemsizdir. Ücretin ödenmediğinden söz edilebilmesi için işçinin yasa ya da sözleşme ile belirlenen ücret ödenme döneminin gelmiş olması ve işçinin bu ücrete hak kazanması gerekir.
4857 sayılı Kanun'un 24. maddesinin (II) numaralı bendinin (e) alt bendinde sözü edilen ücret, geniş anlamda ücret olarak değerlendirilmelidir. İkramiye, prim, yakacak yardımı, giyecek yardımı, fazla mesai, hafta tatili, genel tatil gibi alacakların ödenmemesi durumunda da işçinin haklı fesih imkânı bulunmaktadır. İşçinin ücretinin işverenin içine düştüğü ödeme güçlüğü nedeniyle ödenememiş olmasının sonuca bir etkisi yoktur. İşçinin sigorta primlerinin hiç yatırılmaması veya eksik bildirilmesi, sosyal güvenlik hakkını ilgilendiren bir durum olsa da Dairemizin mülga 1475 sayılı Kanun döneminde istikrar kazanmış olan görüşü, 4857 sayılı Kanun döneminde de devam etmekte olup, sigorta primlerinin hiç yatırılmaması, eksik yatırılması veya düşük ücretten yatırılması hallerinde de işçinin haklı fesih imkânı vardır.
Dosya içeriğine göre, davacı, 05.09.2006 tarihinden itibaren davalı işyerinde fen bilgisi öğretmeni olarak çalışmış olup, asgari geçim indirimi alacağının bulunduğu ve talep etmesine rağmen işverence ödenmediği dosya kapsamıyla sabittir. Bu nedenle sözleşmenin davacı tarafından haklı sebeple feshedildiğinin kabulü gerekmektedir. Davacının kıdem tazminatı alacağının hüküm altına alınması gerekirken yazılı gerekçe ile reddedilmiş olması hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
3-Davacının ek ders ücretine hak kazanıp kazanmadığı da uyuşmazlık konusudur.
Davacı, 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu ile bu Kanuna dayanılarak çıkartılan yönetmelikler kapsamında olduğundan, uyuşmazlığın çözümünde bu mevzuat hükümlerinin nazara alınması gereklidir.
5580 sayılı Kanun’un 9. maddesinde, özlük haklarına ilişkin düzenlemelere yer verilmiş olup, maddenin ikinci fıkrasında, “Okullarda yöneticilik ve eğitim-öğretim hizmeti yapanlara, kıdemlerine göre (emekliler hariç) dengi resmi okullarda ödenen aylık ile sosyal yardım kapsamındaki ek ödeme tutarlarından az ücret verilemez”; aynı maddenin üçüncü fıkrasında ise “Sosyal yardım kapsamındaki ek ödemeler, bütçe kanunlarıyla resmi okul öğretmen ve personeline sağlanan haklara denk olarak okul öğretmenlerine ve personeline de ödenir. Sosyal yardım kapsamındaki ek ödemelerden gelir vergisi kesilmez.” denilmiştir.
Milli Eğitim Bakanlığı Yönetici ve Öğretmenlerinin Ders ve Ek Ders Saatlerine İlişkin Bakanlar Kurulu Kararı; 5. madde 1-c) Genel bilgi ve meslek dersleri öğretmenlerinin haftada 15 saat ders okutmakla yükümlü oldukları, ve 6.madde 1 .b) Genel bilgi ve meslek dersleri öğretmenlerine 6 saati zorunlu olmak üzere haftada 15 saate kadar ek ders verebilecekleri düzenlenmiştir. Davacı ile yapılan sözleşmelerde ise ders saatinin haftalık 15+15=30 saat olduğu düzenlenmiştir.
5580 sayılı Kanun’un, belirtilen 9. maddesinin ikinci fıkrası, 14.03.3014 tarih ve 28941 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan, 01.03.2014 tarihli ve 6528 sayılı Kanun’un 14. maddesi hükmü gereğince yürürlükten kaldırılmıştır. 5580 sayılı Kanun’un 9/2. maddesi, 14.03.2014 tarihinde yürürlükten kaldırılmış ise de, davacının iş sözleşmesi 20131.08.2013 tarihinde sona ermiş olup anılan düzenlemenin davacı bakımından uygulanma zorunluluğu bulunmaktadır. Buna göre davacının emsali bir öğretmenin Milli Eğitim Bakanlığında çalıştığında aldığı ders ve ek ders ücretleri tespit edilerek davacı ile karşılaştırılması ve ödenmeyen ek ders ücreti bulunup bulunmadığı belirlenmelidir. Davacı tarafça 17.04.2014 tarihli ara kararına istinaden Milli Eğitim Bakanlığı kayıtlarına dair beyan sunulduğu halde Mahkemece Bakanlığa müzekkere yazılmamış bu yönde davacı delili de toplanmamıştır. Ek ders ücreti yönünden eksik inceleme ile talebin reddi de isabetsiz olmuştur.
SONUÇ: Hükmün yukarıda açıklanan sebepten BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 26.06.2018 tarihinde oybirliği ile karar verildi.