22. Hukuk Dairesi 2018/5427 E. , 2018/11307 K.

[İctihat]

22. Hukuk Dairesi 2018/5427 E. , 2018/11307 K.

'İçtihat Metni'


BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : İŞE İADE

Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi davacı ve davalılar vekillerince istenilmekle, temyiz taleplerinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

Y A R G I T A Y K A R A R I

Davacı İsteminin Özeti:
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin maden işletme ruhsatı TTK Genel Müdürlüğüne ait olan ve alt işveren şirketlere ihale ve rödovans sözleşmesi ile işlettirilmek üzere verilen maden sahasında çalıştığını, davalı şirketin ilgili sahayı son olarak devralan işveren konumunda olduğunu, iş sözleşmesinin işveren tarafından haksız ve geçerli nedene dayanılmaksızın feshedildiğini davalılar arasındaki alt işveren asıl işveren ilişkisinin muavazaalı olması nedeni ile müvekkilinin başlangıçtan beri TTK Genel Müdürlüğü işçisi olduğunu ileri sürerek işe iadesine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalılar Cevabının Özeti:
Davalı TTK vekili cevap dilekçesinde özetle; davacının kurumları işçisi olmadığını, kurumlarında hiç bir kaydı bulunmadığını, davacı ... Madencilik Tic. A.Ş nin işçisi olup ... Madencilik Tic. A.Ş tarafından sözleşmesinin sona erdirildiğini, ayrı bir işyeri olan rödovanslı sahalarda rödovans usulü işletmecilik yapan firmalarla kurumları arasında asıl işveren alt işveren ilişkisi bulunmadığı , özellikle Maden Kanununun Ek 7. maddesinde 2010 tarihinde yapılan değişiklik ile İş Kanununun İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili idari, mali, hukuki sorumlulukları rödavansçıya yüklemesi göz önüne alınarak haksız davanın müvekkili kurum yönünden reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı Zonguldak ... Madencilik Nakliyat Orman Ürünleri Gıda Petrol Enerji San ve Tic. A.Ş vekili cevap dilekçesinde; davacının iş aktini kendisinin feshettiğini bu nedenle işe iade davası açamayacağını, davalılar arasında rödovans sözleşmesi olup, bu sözleşmenin muvazaalı olmadığını, rödovans sözleşmesinin Yargıtay Kararları ile de kabul edildiği üzere hasılat kirası niteliğinde olduğunu, asıl işverenin işyerinde değil, bağımsız bir işyerinde çalışıldığını, işverenin, yapmakta olduğu asıl işi başka işverene yaptırmadığını belirterek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti:
Davacı tarafından Zonguldak 2.Noterliğinin 22.07.2016 tarih ve 11300 yevmiye sayısı ile davalı şirkete gönderilen ihtarname içeriği incelendiğinde; davacının 22.07.2016 tarihinde işyerine gitmesine rağmen işveren tarafından işyerine alınmadığı, bu nedenle iş akdini haklı olarak feshettiği ve işçilik alacaklarının ödenmesini talep ettiği; davalı tanıkları, davacının, yeterlilik belgesi olmadığından işyerine sokulmadığını ifade etmişlerse de davalı şirket tarafından bu hususta dosyaya hiçbir delil sunulmadığı ve bu durumun ispatlanamadığı; dinlenen davacı ve davalı tanık beyanları ile de sabit olduğu üzere davacının iş sözleşmesi davalı şirket patronu tarafından işyerine sokulmamak suretiyle fiilen fesih edildiği; davacının davalı şirket tarafından yapılan fesihten sonra ihtarnameyle yapmış olduğu feshin davacının iş sözleşmesinin daha önce sona ermiş olması nedeniyle hukuken bir geçerliliğinin olmadığı; bu durumda, taraflar arasındaki iş sözleşmesinin davalı Zonguldak ... Madencilik Nakliyat Orman Ürünleri Gıda Petrol Enerji San ve Tic. A.Ş tarafından fesih edildiği; yazılı fesih bildiriminin bulunmadığı ve davacının iş akdinin haklı veya geçerli nedenle feshedildiğinin davalı işverence ispat edilemediği; tanıkların maden ocağında sadece ... şirketi işçilerinin çalıştığını, TTK yetkililerinin denetime gelmediğini beyan etmeleri, rödovans sözleşmesinin işçi teminine yönelik olmaması, ... madencilik şirketinin bağımsız bir işyeri olması, işçilerin emir ve talimatları TTK dan almaması, Rodövans sözleşmesinin Maden Kanunu'nda düzenlenmiş olması nedeni ile davalılar arasında geçerli Rödövans ilişkisinin bulunduğu gerekçesi ile davanın davalı TTK yönünden husumet yokluğu nedeni ile reddine, diğer davalı şirket yönünden kabulüne karar verilmiştir .
İstinaf:
İlk Derece Mahkemesinin kararına karşı davacı ve davalı Zonguldak ... Madencilik Nakliyat Orman Ürünleri Gıda Petrol Enerji San ve Tic. A.Ş vekilleri tarafından istinaf başvurusunda bulunulmuştur.
Bölge Adliye Mahkemesi Kararının Özeti:
Bölge Adliye Mahkemesince, davalı TTK Genel Müdürlüğünün 18 nolu sahadan tamamen el çekmediği, sahanın kontrol ve denetiminin TTK Genel Müdürlüğü'nde bulunduğu ayrıca işin yürütümü için kullanılan bir kısım tesisat, makine ve teçhizatın TTK Genel Müdürlüğü'ne ait olup bunlardan kira bedeli alındığı, bu durumda davalı TTK Genel Müdürlüğü'nün asıl işveren sıfatı taşıdığının kabul edilmesi gerektiğinden mahkemece verilen kararın usul ve yasaya aykırı olduğu gerekçesiyle davacı vekilinin ileri sürdüğü istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılarak işe iade davasının mali sonuçlarından davalı TTK Genel Müdürlüğü de asıl işveren sıfatı ile diğer davalı ile birlikte müşterek müteselsilen sorumlu tutulmuştur.
Temyiz:
Bölge Adliye Mahkemesi kararını taraf vekilleri temyiz etmiştir.
Gerekçe:
Somut olayda, davalı kurum TTK ile dava dışı Demir Madencilik Petrol Ürünleri Ltd Şti arasında 2004 yılında Üzülmez 18 nolu kömür sahasının rödovans karşılığı işlettirilmesine ilişkin sözleşme yapıldığı , sözleşmenin 5. Maddesinde sözleşme süresinin 10 yıl olduğu ve 5 er yıllık süreler halinde uzatılabileceği , 24. Maddesinde ise TTK nın yazılı izni ile sözleşmenin başkasına devredilebileceğinin düzenlendiği ve bu düzenlemelere uygun bir şekilde sözleşmenin noterlikçe düzenlenen protokol ile TTK uhdesinde kalmak kaydıyla Üzülmez 18 nolu maden sahasının işletme işinin Demir Madencilik Petrol Ürünleri Ltd Şti tarafından davalı ... Madencilik Şirketine 11.09.2013 tarihinde devredildiği ve iş bu devre TTK Genel Müdürlüğünce muvafakat verildiği ayrıca 2004 yılında yapılan sözleşme süresinin 10 yıl olduğu ve süresi 23.12.2014 tarihinde sona ereceğinden 5 yıl süre ile uzatım protokolü yapıldığı ve protokolün 01.01.2015 tarihi itibari ile yürürlüğe gireceği ve bitiş tarihinin 31.12.2019 olduğu anlaşılmıştır. TTK Genel Müdürlüğü ile rödovans karşılığı maden sahası işleten şirketler arasında yapılan kira kontratlarında kiralanan şeylerin bina, arsa, perfabrik bina, yurt binası olduğu ve kullanım amaçlarının makine parkı, misafirhane, kuyu yeri gibi genel olarak idari hizmetlere yönelik olduğu görülmüştür. TTK ile rödovanslı saha üretim alanlarına ait olan kesit görünümlü haritaların incelenmesi sonucunda TTK ile rödovansçıların ayrı sahalarda çalıştıkları maden sahalarının mevcut olduğu, ancak çalışılan kotların birbirinden tamamen bağımsız olduğu, gerek aynı sahalarda gerekse de ayrı sahalarda çalışılan maden sahalarının ocak girişlerinin birbirinden tamamen bağımsız olduğu hususları tespit edilmiştir.
Dosya kapsamında dinlenen davacı tanıklarından ... “Davalı şirket, kazma, kürek ve vagon sistemi ile çalışıyor, TTK ile aynı usulde çalışmıyordu. Bizim çalıştığımız işyerinde TTK işçileri çalışmıyordu, bir alt kotta çalışıyordu. Ben davalı işyerinde 5-6 ay çalıştım ancak TTK'dan herhangi bir çalışan görmedim, yalnızca davalı şirketin mühendis ve uzmanları bulunmaktaydı”, ... “Davalı şirketin çalışanlarının bulunduğu sahada TTK çalışanları yoktur. Davalı şirket işçilerine emir ve talimatlar, davalı şirketin mühendis ve yöneticileri tarafından verilmektedir” davalı tanığı ... ise “ Davalı şirketin çalışanlarının bulunduğu sahada TTK çalışanları yoktur. Davalı şirket işçilerine emir ve talimatlar davalı şirketin mühendis ve yöneticileri tarafından verilmektedir. Biz sadece TTK'ya proje veriyoruz ve o doğrultuda çalışıyoruz dedi. “ şeklinde beyanda bulunmuşlardır.
Dinlenen tanık beyanlarından, dosyaya sunulan belgelerden şirket işçileri üzerindeki yönetim hakkının TTK tarafından kullanılmadığı, TTK tarafından kiraya verilenlerin yapılan işte kullanılan araç gereçler olmadığı, idari hizmetlere yönelik binaların veya arsaların kiralandığı ve TTK tarafından yapılan denetimlerin sürekli olmadığı ve bu itibarla yapılan üretime yönelik bir denetim olmasının mümkün olmadığı tanınan yetkilerin denetim ve koordinasyon sınırlarını aşmadığı anlaşılmaktadır. Sözleşmenin içeriğine ve uygulamasına bakılarak yapılan açıklamalar karşısında davalılar arasında rödovans sözleşmesi olduğunun kabulü ile sonuca gidilmesi gerekmektedir.
Sonuç:
Belirtilen sebeplerle, 4857 sayılı Kanun’un 20. maddesinin 3. fıkrası uyarınca, Bölge Adliye Mahkemesi hükmünün bozulmak suretiyle ortadan kaldırılması ve aşağıdaki gibi karar verilmesi gerekmiştir.

HÜKÜM: Yukarıda açıklanan gerekçe ile;
1-Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararının BOZULARAK ORTADAN KALDIRILMASINA,
2-Davanın davalılardan TTK açısından husumetten reddine,
3-İşverence yapılan FESHİN GEÇERSİZLİĞİNE ve davacının davalı ... Mad.Nak.Orm.Ür.Gıda Pet.Ener....ve Tic.Aş. 'deki İŞE İADESİNE,
4-Davacının yasal sürede işe başvurusuna rağmen iş verenin süresi içerisinde işe başlatmaması halinde ödenmesi gereken ve davalılardan ... Mad.Nak.Orm.Ür.Gıda Pet.Ener....ve Tic.Aş.nin sorumlu olduğu tazminat miktarının takdiren 4 aylık brüt ücret olarak belirlenmesine,
5-Davacı işçinin işe iadesi için işverene süresi içerisinde müracaatı halinde hak kazanılacak olan ve kararın kesinleşmesine kadar en çok 4 aylık boşta geçen ücret ve diğer haklarının davalı ... Mad.Nak.Orm.Ür.Gıda Pet.Ener....ve Tic.Aş.den tahsili ile ödenmesi gerektiğinin belirlenmesine, işe başlatılma halinde ödenen ihbar ve kıdem tazminatının bu alacaktan mahsubuna.
6- Davacı taraf kendisini vekille temsil ettirmiş olduğundan karar tarihi itibariyle yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi davanın niteliğine göre 2.180,00 TL vekalet ücretinin davalı şirketten alınarak davacıya verilmesine,
7- Hüküm tarihine göre alınması gerekli 71,80 TL harcın davalı ... Madencilikten alınarak hazineye irad kaydına
8- Davacının yargılama giderinin bulunmadığının tespitine
9-Davalı ... madencilik tarafından yapılan yargılama giderlerinin üzerinde bırakılmasına,
10-Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine, karardan bir örneğin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
11-Taraflarca yatırılan gider avanslarından varsa kullanılmayan bakiyelerinin ilgili tarafa iadesine, peşin alınan temyiz karar harcının istek halinde ilgililere iadesine, 09.05.2018 tarihinde oybirliği ile kesin olarak karar verildi.