22. Hukuk Dairesi 2017/25416 E. , 2019/22257 K.
'İçtihat Metni'
MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
DAVA TÜRÜ : MUVAZAA TESPİTİNE İTİRAZ
Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmekle, temyiz talebinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
Y A R G I T A Y K A R A R I
Davacı İsteminin Özeti:
Davacı vekili, davacı şirketin Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı Adıyaman Bölge Müdürlüğü'nün açtığı ihaleye katılarak Şanlıurfa il sınırları içinde bulunan Bozova ve Çaylarbaşı-3 nolu kuyularındaki bütün sistemlerin işletilmesi, işlerliğinin sağlanması amacıyla gerekli bakım ve onarımın yapılması ve Bozova sahasında pompaja hazır hale getirilen mayinin tankerlere dolumunun, sözleşmenin hükümleri ekinde belirtilen tanker, dolum, boşaltım ve emniyet talimatlarına uygun olarak yapılması işlerini 04.12.2011 tarihinde 2011/3982 ihale kayıt numaralı hizmet alım sözleşmesi ile 2 yıl süreliğine üstlendiğini, bu sürenin bitiminde sözleşmenin 2 yıl daha uzatıldığını, T. Petrol Kimya Lastik İşçileri Sendikası (Petrol-İş) tarafından Adıyaman Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü'ne başvurularak TPAO Bölge Müdürlüğü'nde uygulanan bazı alt işverenlik sözleşmelerinin 4857 sayılı İş Kanunun 2. ve 3. maddeleri ile Alt İşverenlik Yönetmeliğinin ilgili maddelerine aykırı olduğunun ve bu sebeple asıl işveren alt işveren ilişkilerinin muvazaalı olduğunun tespitinin talep edildiğini, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca 31.12.2013 tarih 7937/İNC:14, 9460/İNC:5 nolu İnceleme Raporunda ihale edilen işlerin alt işverene verilebilecek işlerden olmadığı, 24.02.2011 tarih 4.0910.01.01.1023623.063.04.17 AGK sicil numaralı üretim sahalarında yürütülen işle ilgili olarak davacı şirket ile Kurum arasında kurulan asıl işveren-alt işveren ilişkisinin muvazaalı bir işleme dayandığı sonucuna varıldığını, ancak rapordaki muvazaa tespitinin yerinde olmadığını, taraflar arasında muvazaalı işlem yapılmasını gerektiren ortak bir irade bulunmadığını, işin Kamu İhale Kanunu hükümlerine uygun olarak alındığını ve yapıldığını ileri sürerek davacı şirket ile TPAO Müdürlüğü arasında kurulan asıl işveren- alt işveren ilişkisinin muvazaalı olmadığının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı Cevabının Özeti:
Davalı ... vekili, ilgili inceleme raporunda Alt İşverenlik Yönetmeliğinde belirtilen esaslara göre muvazaa tespiti yapıldığını, yapılan incelemenin bir çok ili kapsayacak şekilde titiz bir araştırmanın sonucu olduğunu savunarak davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Mahkeme Kararının Özeti:
Mahkemece, toplanan deliller ve bilirkişi raporu doğrultusunda davanın reddine karar verilmiştir.
Temyiz Başvurusu:
Kararı, davacı vekili temyiz etmiştir.
Gerekçe:
1-Taraflar arasında, davacı şirket ile dava dışı Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı arasındaki asıl işveren alt işveren ilişkisinin muvazaalı olup olmadığı ve davacı şirketin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın 31.12.2013 tarih 7937/İNC:14, 9460/İNC:5 nolu Muvazaa Tespitine İlişkin İnceleme Raporuna karşı itirazının yerinde olup olmadığı uyuşmazlık konusudur.
Eldeki dava, 4857 sayılı Kanunun 3. maddesi çerçevesinde muvazaa tespitine itiraza ilişkindir. Muvazaa tespitine konu 2011/3982 ihale kayıt numaralı 24/02/2011 imza tarihli götürü bedel hizmet alım sözleşmesine göre işin konusu, TPAO Adıyaman Bölge Üretim Müdürlüğüne Ait Bozova Petrol Sahasındaki Kuyular İle İstasyon İçerisindeki ve Çaylarbaşı-3 No'lu Kuyudaki Bütün Sistemlerin İşletilmesi, İşlerliğinin Sağlanması Amacıyla Gerekli Bakım-Onarımın Yapılması Ve Bozova Sahasında Pompaja Hazır Hale Getirilen Mayinin Tankere Dolumunun; Yüklenici Firma İle Yapılan Sözleşmenin Hükümleri Ekinde Belirtilen Tanker Dolum, Boşaltım Ve Emniyet Talimatlarına Uygun Olarak Yapılması İşleridir.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı iş müfettişlerince düzenlenen inceleme raporunda özetle, Güney Ünsal Harf. Pet. Nak. İnş. Emi. San. Tic. Ltd. Şti işçilerinin TPAO Adıyaman Bölge Müdürlüğüne bağlı Bozova Üretim Sahası ve Çaylarbaşı-3 Üretim Sahasında toplam 14 işçi ile 'Petrol tankının dolum seviyesinin belirli ölçüye gelmesi halinde ilgili TPAO Adıyaman Bölge Müdürlüğü birimine haber verilmesi, tankın dolum ve boşaltılmasında vanaların açılma ve kapanma işlerinin yapılması, sistemin işlerliğinin gözlemlenmesi, sistem dışında bir durum olması halinde ilgili birime hemen haber verilmesi, sistemin işlerliğinde aksama olmadığına dair bilginin günlük periyotlarla ilgili birime bildirilmesi, tankın dolum seviyesinin tankın dış yüzeyinde bulunan şamandıra vasıtasıyla gözlemlenerek ilgili birime aktarılması, arızi durumlarda kuyunun stop düğmeleri ile sistemin işlerliğinin durdurulması, belli aralıklarla yer üstü boruları dahil saha kontrol ve gözetimlerinin yapılması, kuyularda temizlik, boya v.b.' işlerini yaptığı, işçilerin kuyu ve istasyonlarda yukarıda sayılan işler dışında kuyu ve istasyonların çalışırlığını sağlamak için sistemi yönetme, arızalara kendi başına müdahale etme, parça değiştirme gibi yetkilerinin olmadığı, belirtilen yetkilerin tamamen TPAO personelinin uhdesinde olduğu, inceleme konusu iş ile ilgili olarak şirket ve TPAO Adıyaman Bölge Müdürlüğü tarafından temin edilecek malzemelerin sözleşme eki özel teknik şartnamede belirtildiği ve buna ilişkin bir sayfalık makine ve teçhizat listesinin bulunduğu, şirket ortaklarından Nuh ÜNSAL'ın 1995 yılında TPAO'dan emekli olduğu, diğer ortakların TPAO bünyesinde herhangi bir çalışmasının bulunmadığı, şirket çalışanlarının da TPAO'da herhangi bir çalışmalarının bulunmadığı, Alt İşverenlik Yönetmeliği'nin 4. maddesinin (d) fıkrası hükmü uyarınca asıl işverenin eski işçisinin daha sonra alt işveren şirketin ortağı olarak faaliyet göstermesinin mevzuata aykırılık oluşturmadığı, diğer taraftan 4857 sayılı İş Kanunun 2. ve 3. maddeleri ile Alt İşverenlik Yönetmeliği hükümlerine göre bir işyerinde geçerli bir asıl işveren-alt işveren ilişkisinden söz edebilmek için alt işverene verilen işin 'yardımcı nitelikte bir iş olması' veya 'asıl işin bir parçası olmakla birlikte işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerden olması' nın zorunlu olduğu, asıl işin alt işverene verilmesinde 'işletmenin ve işin gereği' ile 'teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işler' ölçütlerinin bir arada olması gerektiği, TPAO Adıyaman Bölge Müdürlüğü'nde yürütülen asıl işin Alt İşverenlik Yönetmeliğindeki tanıma göre 'ham petrolün sondajı, çıkarılması, depolanması ve nakledilmesi' işi olduğu, inceleme konusu ile doğrudan ilgili olan petrolün çıkarılması ameliyesinin de Üretim Müdürlüğü sorumluluğunda, 'yeraltındaki mayinin pompalar yardımı ile çıkarılarak istasyonlara getirilmesi', 'istasyonlarda petrol su ve gaz olarak ayrıştırılarak elde edilen gazın ihtiyaçlar için kullanılması ve fazla olanın yakılması' ve 'suyun enjeksiyon yöntemi ile yeraltına tekrar basılması' aşamalarından oluştuğu, bu kapsamda Güney Ünsal Harf. Pet. Nak. İnş. Emi. San. Tic. Ltd. Şti tarafından 24.02.2011 tarihinde imzalanan hizmet alım sözleşmesi ve sözleşme eki dokümanlara göre 4.0910.01.01.1023623.063.04.17 SGK sicil numarası ile TPAO Adıyaman Bölge Müdürlüğü'ne bağlı Bozova ve Çaylarbaşı-3 üretim sahalarında yürütülen işin, doğrudan doğruya ham petrolün çıkarılmasına ilişkin bir iş olmasından dolayı asıl işin bir parçası olduğu, bu kapsamda söz konusu kuyu ve üretim istasyonunda asıl işveren TPAO Adıyaman Bölge Müdürlüğü personelinin yönetiminde ham petrol çıkarma ameliyesi yapılırken Güney Ünsal Harf. Pet. Nak. İnş. Emi. San. Tic. Ltd. Şti personeli tarafından bu ameliyenin bir parçası olarak yapılan bu işin detayı incelendiğinde şirket işçilerinin TPAO Adıyaman Bölge Müdürlüğüne bağlı Bozova ve Çaylarbaşı-3 üretim sahalarında 'Petrol tankının dolum seviyesinin belirli ölçüye gelmesi halinde ilgili TPAO Adıyaman Bölge Müdürlüğü birimine haber verilmesi, tankın dolum ve boşaltılmasında vanaların açılma ve kapanma işlerinin yapılması, sistemin işlerliğinin gözlemlenmesi, sistem dışında bir durum olması halinde ilgili birime hemen haber verilmesi, sistemin işlerliğinde aksama olmadığına dair bilginin günlük periyotlarla ilgili birime bildirilmesi, tankın dolum seviyesinin tankın dış yüzeyinde bulunan şamandıra vasıtasıyla gözlemlenerek ilgili birime aktarılması, arızi durumlarda kuyunun stop düğmeleri ile sistemin işlerliğinin durdurulması, belli aralıklarla yer üstü boruları dahil saha kontrol ve gözetimlerinin yapılması, kuyularda temizlik, boya v.b.' gibi oldukça basit ve herhangi bir nitelik ve teknolojik uzmanlık gerektirmeyen işleri yaptıkları, kanunun öngördüğünün aksine, asıl işin uzmanlık gerektirmeyen kısımları alt işverene verilirken daha nitelikli ve uzmanlık gerektiren işlerin (üretim hattı ve kuyu arızaları, pompa arızaları, üretim işleyişindeki aksaklıklar, sistemin işlerliliğinin sağlanması, bakım ve onarımların yapılması, arızaların giderilmesi, kuyunun işler hale getirilmesi ve parça değişimleri vb.) TPAO kadrolu işçileri tarafından yapılmakta olduğu, dolayısıyla, söz konusu alt işverene yaptırılan işlerin gerek yardımcı iş olmayıp petrol çıkarılmasına ilişkin asıl işin bir parçası olması gerekse işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerden olmaması nedeniyle, 4857 sayılı İş Kanunu'nun 2. ve 3. maddeleri ve bu maddelere göre çıkarılan Alt İşveren Yönetmeliği hükümleri uyarınca alt işverene verilebilecek işlerden olmadığı, açıklanan nedenlerle, 24.02.2011 tarihinde imzalanan hizmet alım sözleşmesi ve sözleşme eki dokümanlara göre Güney Ünsal Harf. Pet. Nak. İnş. Emi. San. Tic. Ltd. Şti tarafından 4.0910.01.01.1023623.063.04.17 SGK sicil numarası ile TPAO Adıyaman Bölge Müdürlüğü'ne bağlı Bozova ve Çaylarbaşı-3 üretim sahalarında toplam 14 işçi ile yürütülen iş ile ilgili olarak TPAO Adıyaman Bölge Müdürlüğü ile Güney Ünsal Harf. Pet. Nak. İnş. Emi. San. Tic. Ltd. Şti arasında kurulan asıl işveren-alt işveren ilişkisinin 4857 sayılı İş Kanunu'nun 2. ve 3. maddelerine aykırı olduğu ve muvazaalı bir işleme dayandığı sonuç ve kanaatine varıldığı ifade edilmiştir.
Mahkemece, gerek yargılama sırasında dinlenen tanıkların anlatımları gerekse bilirkişi raporu doğrultusunda hüküm kurularak, TPAO'nun faaliyet alanları ve yapılan işin niteliği dikkate alındığında hizmet alımına konu işin işyerinde mal veya hizmet üretimine yardımcı işlerinden olmadığı; asıl işin bölünerek verildiği, ancak işin işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren bir iş olmadığı gerekçesiyle iş müfettişlerince düzenlenen muvazaaya ilişkin raporun yerinde olduğu sonucuna varılmıştır.
Hükme esas alınan bilirkişi raporunda, davacı işveren vekili Nuh ÜNSAL tarafından, sözleşme kapsamında çalışan işçilerin görevinin 'petrol kuyusunun, elektrik tesisatının çalışıp çalışmadığını gözlemlemek ve çalışmadığının görülmesi halinde TPAO Bölge Müdürlüğü yetkilisine bildirmek, petrol tankı varsa bu tankın doluluk seviyesine göre geldiği rakamı gözlemlemek, sona yaklaşıldığı zaman TPAO Bölge Müdürlüğü ile irtibata geçerek durumu bildirmek, tankerlere tanktaki petrolün dolması için vana açma işi yapmak, petrol kuyusunun üzerindeki basıncı saatte bir kontrol etmek, basınç rakamlarını TPAO yetkili birimine iletmek' olduğunun belirtildiği, üstlenilen işin o üretim saha sorumlusu TPAO mühendislerinin ve ustabaşılarının verdiği talimatlarla yapıldığı, işlerin kontrol ve gözetiminin TPAO Adıyaman Bölge Müdürlüğünce gerçekleştirildiği, işçilerin çalışma saatleri ve uyacakları kuralların TPAO tarafından belirlendiği, davacı ile dava dışı TPAO arasında akdedilen sözleşme eki özel teknik şartname madde hükümlerinin herhangi bir derin teknik bilgi ve/veya kabiliyeti gerektirmeyen rutin hafif bakım, hafif onarım ve izleme taslaklarından oluştuğu, herhangi bir sorun bulunması halinde idareye haber verilmesi/başvurulması gerekliliği ve dahası idare personelince ifa edilecek bir kısım işlerde yüklenici firma çalışanlarının idare personeline asli işlerde yardımcı nitelikte adeta TPAO çalışanı gibi çalıştırıldığı, yapılan işin niteliğinin Yargıtay yerleşik içtihatları ve TPAO.'nun faaliyet alanları dikkate alındığında işyerinde mal veya hizmet üretimine yardımcı işlerinden olmadığı, asıl işin bölünerek verildiği dikkate alındığında ise verilen işin işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren bir iş olmadığı, davacının işe uygun yeterli ekipman ile tecrübeye sahip olmadığı sonucuna varılmış ise de, varılan sonuç dosya kapsamına uygun düşmemektedir.
Konunun açıklığa kavuşturulması için öncelikle “asıl iş” ve “yardımcı iş” kavramları üzerinde durmakta yarar vardır. Gerek asıl iş gerekse yardımcı iş kavramı yönünden ortak payda, mal ve hizmet üretimi sürecidir. Buna göre asıl iş, kavramsal olarak işyerinde amaçlanan mal ve hizmet üretimi ile doğrudan ilgili olan, o teknik amacın gerçekleşmesine doğrudan dahil olan olmazsa olmaz faaliyetleri ifade eder. Yardımcı iş de, herhangi bir yardımcı iş olmayıp, yine “mal ve hizmet üretimine ilişkin yardım iş” olmalıdır. Yardımcı iş, asıl faaliyetle yani üretime ilişkin olmakla birlikte, ikinci planda kalan işlerdir. Alt İşveren Yönetmeliğinin 3. maddesinin ( ğ) bendinde de, bu açıklamalara paralel bir tanım yer almakta olup, Yönetmelikte tanımlanan yardımcı iş, “.. işyerinde yürütülen mal ve ya hizmet üretimine ilişkin olmakla beraber doğrudan üretim organizasyonu içinde yer almayan, üretimin zorunlu bir unsuru olmayan ancak asıl iş devam ettikçe devam eden ve asıl işe bağımlı olan işi ifade eder”.
Somut uyuşmazlıkta, davacı şirket ile TPAO arasında 01/03/2011-28/02/2013 döneminde yürürlükte bulunan ve 14/11/2012 tarihli karar ile aynı fiyat ve şartlarla 01/03/2013 tarihinden itibaren 2 yıl daha uzatılan “TPAO Adıyaman Bölge Üretim Müdürlüğüne Ait Bozova Petrol Sahasındaki Kuyular İle İstasyon İçerisindeki ve Çaylarbaşı-3 No'lu Kuyudaki Bütün Sistemlerin İşletilmesi, İşlerliğinin Sağlanması Amacıyla Gerekli Bakım-Onarımın Yapılması Ve Bozova Sahasında Pompaja Hazır Hale Getirilen Mayinin Tankere Dolumunun; Yüklenici Firma İle Yapılan Sözleşmenin Hükümleri Ekinde Belirtilen Tanker Dolum, Boşaltım Ve Emniyet Talimatlarına Uygun Olarak Yapılması İşleri” ne ilişkin hizmet alım sözleşmesinin ve eklerinin açıklanan ilke ve esaslar çerçevesinde ele alınması halinde şu sonuçlar ortaya çıkmaktadır:
Muvazaa tespitine ilişkin inceleme raporuna ekli yerinde inceleme tutanağına göre, Bozova’da 8 işçi , Çaylarbaşı’nda 6+1 kadrolu işçi çalışmakta olup, gerek Bozova gerekse Çaylarbaşı tesislerinde vardiyalı çalışan işcilerin özetle fiilen yaptıkları iş elektronik ölçüm sistemleri ve şamandıra yardımı ile tank seviyelerini gözlemlemek, tanklara gelişlerin azalması yada olmaması durumunda, sorumlu olduğu müteahhit personeline haber vermek, Enerji kesilmesi, jeneratör-pompa arızası, kuyunun çalışmaması gibi sorunlarda kesinlikle hiçbir müdahalede bulunmadan sorumlu olduğu müteahhit personeline haber vermek, kuyu ve sisteminde gerekli boya ve temizlik gibi işleri yapmaktır. Nitekim işveren vekilinin tutanağa geçen beyanında yapılan iş, “Petrol tankının dolum seviyesi belirli periyotlarla metre ile işçilerimiz tarafından ölçülmektedir. Tankın dolum seviyesi belirlenmiş olan düzeye geldiğinin işçimiz tarafından görülmesi halinde TPAO yetkilisi aranarak her iki üretim sahasındaki dolan petrol tankı ile ilgili bilgi TPAO yetkilisine bildirilmektedir. Ayrıca TPAO yetkilileri gerek görürlerse işçilerimizi arayarak tankın ölçüm seviyesi ile ilgili bilgileri de alabilmektedir. TPAO yetkilileri kendilerine haber verildikten sonra tankın içindeki petrolün nakledilmesi için yeterli miktardaki tankeri kuyuya getirmekte, petrolü tankerlere doldurarak naklini yapmaktadırlar. Bizim işçilerimiz gözetleme, temizlik, vanaların açılması ve kapanması, arızi durumların olması halinde ( kuyunun stop olması, motorun arıza vermesi ve kuyunun petrol kesmesi vb.) TPAO yetkililerine haber verilmesi işlerini yapmaktadır. Bu işlerin dışında kalan üretim hatları, kuyu arızaları, pompa arızaları, üretim işleyişindeki aksaklıklar, sistemin işlerliğinin sağlanması bakım ve onarımların yapılması, parça değişimlerinin sağlanması, arızaların giderilmesi, kuyunun işler hale getirilmesi ve parça değişimleri vb. işler TPAO kadrolu işçilerince yapılmaktadır.” şeklinde beyanda bulunmuştur.
İnceleme raporunun eki niteliğindeki İfade Tutanağında, asıl işveren TPAO Adıyaman Bölge Müdürlüğü çalışanı Sorumlu Mühendis de; “Üretim istasyonlarımızdaki alt işveren işçileri sistemin işlerliğini gözlemlemek, sistemde hata olması halinde telefonla TPAO yetkilisine bildirmek, gerek depolama tankındaki gerekse emisyon kırıcıdaki göstergeleri gözlemleyerek rakamları merkeze bildirmek, kuyuların başındaki vanayı açarak numune kabına petrol alınarak (numune kabı yarım litrelik şişe büyüklüğündedir.) bağlı olduğu üretim istasyonuna göndermek, bulundukları yerin temizliğini ve çevre düzenlemesini yapmak görevlerini yerine getirmektedirler. TPAO kadrolu işçilerin görevlerini ise; gönderilen numunelerin analizini yapmak, sonuçlarını sorumlu mühendise bildirmek, üretim istasyonunda ve kuyularda aksamalar olması halinde bunu gidermek, bakım, onarım, parça değişimi gibi sistemin işleyişine yönelik görevleri yerine getirmek, ayrıca gerek üretim istasyonu gerek kuyularda düzenli olarak rutin kontrolleri yapmak olarak sıralayabilirim. TPAO kadrolu yetkilileri olarak alt işveren işçilerine herhangi bir müdahalede bulunmaz. Alt işveren işçilerine emir ve talimat verilmez....Alt işveren işçileri üstlenmiş oldukları iş dışında başka bir iş yapmaz.. Kadrolu işçiler de alt işverenlerin üstlenmiş oldukları herhangi bir görevi ifa etmemektedir” şeklinde beyanda bulunmuştur.
Görüldüğü gibi, alt işverenin işçilerinin fiilen yaptığı iş konusunda TPAO yetkilisi ile alt işveren vekilinin beyanları uyumlu olup, yargılama sırasında alt işveren işçilerinin ağırlıklı olarak gözetleme işini yaptıkları, petrolün tanklara dolumu, bakım, arıza gibi üretim süreçlerine doğrudan dahil olmadıkları tespit edilmiştir. Esasen, uyuşmazlık konusu inceleme raporunda da, alt işveren işçilerinin 'Petrol tankının dolum seviyesinin belirli ölçüye gelmesi halinde ilgili TPAO Adıyaman Bölge Müdürlüğü birimine haber verilmesi, tankın dolum ve boşaltılmasında vanaların açılma ve kapanma işlerinin yapılması, sistemin işlerliğinin gözlemlenmesi, sistem dışında bir durum olması halinde ilgili birime hemen haber verilmesi, sistemin işlerliğinde aksama olmadığına dair bilginin günlük periyotlarla ilgili birime bildirilmesi, tankın dolum seviyesinin tankın dış yüzeyinde bulunan şamandıra vasıtasıyla gözlemlenerek ilgili birime aktarılması, arızi durumlarda kuyunun stop düğmeleri ile sistemin işlerliğinin durdurulması, belli aralıklarla yer üstü boruları dahil saha kontrol ve gözetimlerinin yapılması, kuyularda temizlik, boya v.b.' işleri olarak belirtildiği, ancak yapılan bu işlerin “yardımcı iş” olarak değil, “asıl iş” olarak tanımlandığı görülmektedir. Bu bakımdan çözümü gereken husus, alt işveren işçilerinin fiilen yaptığı işlerin asıl iş mi, yoksa yardımcı iş olarak mı nitelendirilmesi gerektiği noktasındadır.
Yargılama sırasında dinlenen tanıklar, alt işveren işçileri olarak tanker dolum işini ve kuyu başlarındaki genel temizlik işlerini yaptıklarını, kendilerini davacı şirketin işe aldığını, ücretlerinin yine davacı şirket tarafından ödendiğini, sigorta primlerinin işveren tarafından yatırıldığını, bakım onarım işlerinin TPAO elemanlarınca yapıldığını, şirket işçilerinin sadece arıza olduğu zaman asıl işverene haber verdiğini açıkça beyan etmiştir.
Taraflar arasındaki hizmet alım sözleşmesinin eki niteliğindeki özel teknik şartnamenin 2.1.1 maddesinde, sözleşme süresinde işin tüm detaylarını bilen iki usta, (birisi emülsiyon kırıcı sistemi kullanan en az 3 yıl pipeline ustası veya operatör olarak çalışan, diğeri motor ustası-ekip makinisti) ve 6 saha işçisi ustanın en az biri daimi, diğerlerinin dönüşümlü olarak çalışacağı, 2.1.3 maddesinde ustalardan birinin mazeret sebebiyle gelememesi halinde Ortaklık olurunu alarak geçici aynı niteliklere sahip usta bulundurma zorunluluğu olduğu, 2.1.9 maddesinde yüklenicinin çalıştıracağı personelin Ortaklığın istediği nitelikte olacağı, bu niteliklere uymayan işçinin çalıştırılamayacağı, yüklenicinin Ortaklık tarafından değiştirilmesi istenen personeli değiştirmek zorunda olduğu, 2.1.11 maddesinde yüklenicinin mevcut durumdaki elemanlardan herhangi birini değiştirmek istediğinde Ortaklığın olurunu almak zorunda olduğu düzenlenmiştir. Teknik Şartnamenin 2.2.3 maddesine göre ise, “Yüklenici, Ortaklığın vereceği yedek parçaları, TPAO Adıyaman Üretim Müdürlüğü Adıyaman Merkez Üretim İstasyonunda tutanakla teslim alacaktır... Sistemden çıkarılan arızalı malzemelerin, yükletilmesi koşulu ile Ortaklık tarafından nakliyatı yapılır. Şartnamenin 2.2.4 maddesine göre, petrol, atıksu hatlarında veya sistemin işlemesi için kaynak gereken yerlerde, kaynakçıyı ve kaynak makinesini Ortaklık temin eder; 2.2.5 maddesine göre de Lokasyonlarda bulunan Ortaklık'a ait malzemelerin (çamur tankı, tübing, rod vs.) alınması ve arızalı çarmık çukurlarının yapımı Yüklenici'nin haber vermesi koşulu ile Ortaklık tarafından yapılır. Son olarak Yüklenici, her ayın sonunda sahada yapılan faaliyetleri, motorin ve kimyevi madde stoklarını, harcanan motorin ve kimyevi madde miktarlarını ve vardiya çizelgesini hazırlayıp ORTAKLIK'a teslim edecektir. Sözleşme konusu işlerin yapılmasında kullanılacak tüm demirbaşlar ile yüzey tesisleri ortaklık tarafından sağlanacaktır.(m.2.2.7)
TPAO Ana Statüsünde ortaklığın faaliyet konularının; devletin genel enerji ve petrol politikası dahilinde yurt içinde ve gerektiğinde yurt dışında arama sondaj üretim taşıma depolama ve rafinaj gibi tüm petrol ameliyelerini yapmak, ham petrol, tabii gaz ve petrol ürünlerini ithal ve ihraç etmek, petrol ürünlerinin ihtiyaca göre bölgeler arasında dengeli bir şekilde dağıtılmasını ve yurt içinde veya yurt dışında depolanıp pazarlanmasını sağlamak, yurt içinde ve dışında mühendislik, laboratuvar ve servis hizmetlerini yürütmek, kurulmuş veya kurulacak ortaklıklara iştirak etmek veya ayrılmak, faaliyet konusu işlerden herhangi biri için lüzumlu fabrika, boru hattı, depolama, enerji ve su tesislerini, bina, kamp, site ve diğer tesis ve teçhizatı inşa etmek, kurmak ve işletmek vb. olarak sayıldığı ve TPAO'nun bu amaç ve faaliyetlerini doğrudan doğruya ve müesseseye bağlı ortaklık, iştirak ve diğer birimleri eliyle yerine getireceğinin ifade edildiği görülmektedir.
Görüldüğü gibi, TPAO’nın faaliyet konuları kısaca “yurt içinde ve gerektiğinde yurt dışında arama sondaj üretim taşıma depolama ve rafinaj gibi tüm petrol ameliyelerini yapmak”olup, somut olayda, dava konusu üretim sahalarında bu faaliyetin yapıldığı konusunda tereddüt bulunmamaktadır. Ancak Üretim Müdürlüğünün sorumluluğu altındaki bu üretim aşamalarının gerek Bozova gerekse Çaylarbaşı sahasında bizzat asıl işverence kurulan sistem ile yürütüldüğü anlaşılmakta olup, 'Petrol tankının dolum seviyesinin belirli ölçüye gelmesi halinde ilgili TPAO Adıyaman Bölge Müdürlüğü birimine haber verilmesi, tankın dolum ve boşaltılmasında vanaların açılma ve kapanma işlerinin yapılması, sistemin işlerliğinin gözlemlenmesi, sistem dışında bir durum olması halinde ilgili birime hemen haber verilmesi, sistemin işlerliğinde aksama olmadığına dair bilginin günlük periyotlarla ilgili birime bildirilmesi, tankın dolum seviyesinin tankın dış yüzeyinde bulunan şamandıra vasıtasıyla gözlemlenerek ilgili birime aktarılması, arızi durumlarda kuyunun stop düğmeleri ile sistemin işlerliğinin durdurulması, belli aralıklarla yer üstü boruları dahil saha kontrol ve gözetimlerinin yapılması.' gibi işlerin doğrudan üretim sürecine dahil olup olmadığı mahkemece yeterince araştırılmamıştır. Mahkemece bilirkişi heyeti tarafından düzenlenen rapora göre, asıl işin bir bölümünün alt işverene verildiği kabul edilmiş ise de, dosya kapsamındaki bilirkişi raporu yetersizdir. Konunun sağlıklı bir şekilde çözüme kavuşturulabilmesi için, alt işveren işçileri tarafından işyerinde fiilen yapılan işin mahallinde keşif yapılmak suretiyle tespit edilmesi, işin dava dışı TPAO’nun üretim sürecinin, yani asıl işin doğrudan bir parçası mı, yoksa yardımcı iş mi olduğunun yöntemince belirlenmesi gerekmektedir.
Mahkemece yapılacak bu araştırma sırasında özellikle asıl iş ve yardımcı iş ile ilgili açıklanan esaslar göz önünde bulundurulmalı; Petrol Mühendisliği Fakültesinden bir öğretim üyesi ile Endüstri Mühendisi bilirkişi de dahil edilmek suretiyle oluşturulacak bilirkişi heyeti ile mahallinde keşif yapılmalı, davacının çalıştığı alt işveren işçilerince yapılan ‘tankın dolumuna ilişkin gözlem yapma, numune alma, vana açma kapama ve sistemdeki aksaklıkları hiçbir müdahalede bulunmadan derhal asıl işverene bildirme gibi’ işlerin, “işyerinde yürütülen mal ve ya hizmet üretimine ilişkin olmakla beraber doğrudan üretim organizasyonu içinde yer almayan, üretimin zorunlu bir unsuru olmayan ancak asıl iş devam ettikçe devam eden ve asıl işe bağımlı olan iş” unsurlarını taşıyıp taşımadığı değerlendirildikten sonra, dosya kapsamındaki tüm bilgi ve belgeler yeniden birlikte incelenerek oluşacak sonuca göre bir karar verilmelidir. Mahkemece alt işveren işçileri tarafından yapılan işin “asıl iş” mi, yoksa “yardımcı iş” mi olduğu noktasında detaylı bir inceleme yapılmadan, eksik inceleme ile taraflar arasındaki asıl işveren alt işveren ilişkisinin muvazaaya dayandığı sonucuna varılması isabetsizdir.
2-Muvazaa tespitine itiraz ile teftiş raporunun iptali istemine ilişkin davalarda husumetin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına yöneltilmesi gerekmektedir. Bu bakımdan yargılamanın ... aleyhine sonuçladırılması hatalı ise de, bu husus temsilcide yanılma olarak değerlendirilerek, davanın Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na teşmili suretiyle yargılamaya devam edilmeli, oluşacak sonuca göre bir karar verilmelidir.
Temyiz edilen kararın açıklanan sebeplerle bozulması gerekmiştir.
Sonuç: Temyiz olunan hükmün yukarıda açıklanan sebeplerden BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 03.12.2019 tarihinde oybirliği ile karar verildi.
22. Hukuk Dairesi 2017/25416 E. , 201
-
- Benzer Konular
- Cevaplar
- Görüntüleme
- Son mesaj
-
- 0 Cevaplar
- 16 Görüntüleme
-
Son mesaj gönderen Ictihat
-
- 0 Cevaplar
- 9 Görüntüleme
-
Son mesaj gönderen Ictihat
-
- 0 Cevaplar
- 23 Görüntüleme
-
Son mesaj gönderen Ictihat
-
- 0 Cevaplar
- 27 Görüntüleme
-
Son mesaj gönderen Ictihat
-
- 0 Cevaplar
- 9 Görüntüleme
-
Son mesaj gönderen Ictihat
-
- 0 Cevaplar
- 14 Görüntüleme
-
Son mesaj gönderen Ictihat
-
- 0 Cevaplar
- 18 Görüntüleme
-
Son mesaj gönderen Ictihat
-
- 0 Cevaplar
- 18 Görüntüleme
-
Son mesaj gönderen Ictihat
-
- 0 Cevaplar
- 18 Görüntüleme
-
Son mesaj gönderen Ictihat
-
- 0 Cevaplar
- 80 Görüntüleme
-
Son mesaj gönderen Ictihat