22. Hukuk Dairesi 2020/1563 E. , 2020/9292 K.

[İctihat]

22. Hukuk Dairesi 2020/1563 E. , 2020/9292 K.

'İçtihat Metni'
BÖLGE ADLİYEMAHKEMESİ: ... 9. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ: İŞKOLU TESPİTİNE İTİRAZ


Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi asıl dava davacısı ile birleşen dava davacısı vekillerince istenilmekle, temyiz taleplerinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
Y A R G I T A Y K A R A R I
Asıl Davada Davacı İsteminin Özeti:
Davacı ... vekili, belediye hizmetlerinin (20) nolu “Genel işler” işkolu kapsamında olduğunu, 6356 sayılı Yasanın 4. maddesi uyarınca çıkarılan İşkolları Yönetmeliğinde (20) sıra nolu işkolu olan “'Genel işler” işkolu tanımlanırken “'Belediye hizmetlerinin” tümünün bu işkolunda olacağının belirlendiğini, 5393 sayılı Belediyeler Yasasının 14. maddesinde “Belediyelerin Görev ve Sorumlulukları” başlığı altında imar, su ve kanalizasyon, ulaşım gibi kentsel alt yapı, coğrafi ve kent bilgi sistemleri, çevre ve çevre sağlığı, temizlik ve katı atık, zabıta, itfaiye, acil yardım, kurtarma ve ambulans, şehir içi trafik, defin ve mezarlıklar, ağaçlandırma, park ve yeşil alanlar, konut, kültür ve sanat, turizm ve tanıtım, gençlik ve spor, sosyal hizmet ve yardım, nikah, meslek ve beceri kazandırma, ekonomi ve ticaretin geliştirilmesi hizmetlerinin belediyelerin görevleri arasında sayıldığını, tespite konu belediye şirketinin ... SGK numaralı işyerinde şirketin sahibi olan ... Belediyesinin 5393 sayılı Yasanın 14. maddesinde sayılan belediye görevlerinden kültür, sanat, turizm, sosyal hizmetler, nikah ile ekonomi ve ticaretin geliştirilmesine yönelik hizmetlerin yanı sıra ... Belediyesinin birimlerine personel temini yapıldığını, yapılan işlerin 5393 sayılı Yasada belirtilen görevler kapsamında belediye hizmeti olduğunu, şirketinde belediyeye yasal görevleri kapsamında hizmet verdiğini, belediye hizmetlerini yapmak üzere işçi temini yaptığını, işkoluna konu edilen şirketin tümüyle kamu sermayesi ile kurulan belediye iktisadi kuruluşu, belediye şirketi olduğunu, çalışan işçilerin büyük çoğunluğunun belediyenin çeşitli birimlerinde istihdam edildiğini ileri sürerek 06/06/2017 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 2017/7 sayılı Bakanlık işkolu tespit kararının iptali ile ... Sosyal Tesis İşletmeleri San. ve Tic. A.Ş.'nin işyerinde yürütülen işlerin niteliği itibari ile şirket eliyle yapılan işçi temini yoluyla yaptırılan belediye işlerinin İşkolları Yönetmeliğinin (20) numaralı “Genel işler” işkoluna girdiğinin tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
Birleşen Davada Davacı İsteminin Özeti:
Davacı ... vekili, ... Sosyal Tesis İşletmeleri San. ve Tic. A.Ş.'nin ... Belediyesi şirketi olduğunu, şirket tarafından restoran, kafe ve düğün salonu işletmeciliği hizmetleri yürütüldüğünü, 5393 sayılı Belediye Kanunu uyarınca tespite konu ... Sosyal Tesis İşletmeleri San. Ve Tic. A.Ş. işyerlerinde yapılan her türlü hizmetin belediyelerin yetki, görev ve imtiyazları arasında olduğunu, belediye hizmetlerinin tamamının İşkolları Yönetmeliğinde “Genel İşler” işkolu içerisinde sayıldığını, yemek hizmetleri ve sosyal tesis işletilmesinin Belediye Kanunu’nda da belediyelerin üçüncü şahıslara gördürebileceği işler arasında sayıldığını, ... Belediyesi'nin kendi görev alanına giren konularla ilgili olarak hizmetlerini yerine getirmek amacıyla şirket kurduğunu, Yargıtay içtihatlarınında niteliği gereği belediye hizmeti niteliğinde olan işlerin doğrudan belediyeler ve iştirakleri tarafından yapılması ya da bunların dışında üçüncü kişiler tarafından yapılması halinde de söz konusu işlerin belediye hizmeti niteliğinin değişmeyeceği ve İşkolları Yönetmeliği’nin (20) sıra numarasında bulunan “Genel İşler” işkoluna gireceği yönünde olduğunu ileri sürerek ... Belediyesi ... Sosyal Tesis İşletmeleri San. ve Tic. A.Ş. işyerlerinde yapılan işlerin İşkolları Yönetmeliği’nin (18) sıra nolu “Konaklama ve Eğlence İşleri” işkoluna girdiğine ilişkin 06/06/2017 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan Bakanlığın 2017/7 sayılı işkolu tespit kararının iptali ile tespite konu işyerlerinde yapılan işlerin İşkolları Yönetmeliği’nin (20) sıra nolu “Genel İşler” işkoluna girdiğinin tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı Cevabının Özeti:
Asıl ve birleşen davada cevap veren davalılar, davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti:
Mahkemece, asıl ve birleşen davanın reddine karar verilmiştir.
İstinaf başvurusu :
İlk derece mahkemesinin kararına karşı asıl ve birleşen dosyada davacılar ayrı ayrı istinaf kanun yoluna başvurmuştur.
Bölge Adliye Mahkemesi Kararının Özeti :
Bölge Adliye Mahkemesince, istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
Temyiz:
Bölge Adliye Mahkemesinin kararına karşı asıl ve birleşen dosyada davacılar ayrı ayrı temyiz kanun yoluna başvurmuştur.
Gerekçe:
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'nun 4 üncü ve 5 inci maddeleri kapsamında işkolu tespitine itiraz istemine ilişkindir.Türk toplu iş hukukundaki normatif düzenlemelerde işkolu kavramı önemli bir yer tutmaktadır. 6356 sayılı Kanun'un 3 üncü maddesine göre, sendikalar kuruldukları işkolunda faaliyette bulunurlar. İşkolunun belirlenmesi konusunu düzenleyen 6356 sayılı Kanun'un 5 inci maddesine göre, işkolu tespiti Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca yapılacaktır. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca yapılan tespit ile ilgili kararın Resmi Gazete'de yayımlanmasını müteakip, bu tespite karşı ilgililer, onbeş gün içinde dava açabilir. Belirtilen süre hak düşürücüdür.
6356 sayılı Kanun'un 4 üncü maddesinin birinci fıkrasına göre, işkolları, Kanuna ekli (1) sayılı cetvelde gösterilmiştir. Maddenin ikinci fıkrasına göre ise, bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır. Yine aynı maddede, bir işkoluna giren işlerin neler olacağının, işçi ve işveren konfederasyonlarının görüşü alınarak ve uluslararası normlar göz önünde bulundurularak, yönetmelikle düzenleneceği belirtilmiştir.
İşkolu kavramı sendikaların faaliyet alanlarını belirleyen temel bir öğedir. Birbirine benzer işler bir hukuki kalıp altında toplu iş hukukuna sunulmaktadır.İşkolu tespitinde birim olarak işyerinin esas alınacağı normatif düzenlemelerin tartışmasız bir sonucudur. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 2 nci maddesinin gerekçesinde, işyeri, teknik bir amaca, diğer bir deyişle mal ve hizmet üretimine yönelik ve değişik unsurlardan meydana gelen bir birim olarak belirtilmiştir. İşyerinin sınırlarının saptanmasında “işyerine bağlı yerler” ile “eklentiler” ve “araçların” bir birim kapsamında oldukları belirtildikten sonra özellikle bir işyerinin mal ve hizmet üretimi için ayrı bir alanı da kullanması halinde bunların tek işyeri mi yoksa birbirinden bağımsız işyerleri mi sayılacağı konusunda “amaçta birlik”, aynı teknik amaca bağlı olarak üretimde bulunma, nitelik yönünden bağlılık ile “yönetimde birlik”, aynı yönetim altında örgütlenmiş olma koşullarının aranacağı düzenlenmiştir.İşkolu tespit davalarında, her işverenin işyerinin bağımsız işyeri olarak kabul edilip, o işyerinde yapılan işlerin niteliği itibarıyle işkolu tespiti gerekir. Alt işverenin işkolu tespiti asıl işverenin yaptığı işe göre belirlenmez. Alt işverenin işkolu tespitinin, asıl işverenden ayrı olarak yapılması gerektiği gibi, alt işverene ait işyerinde yapılan işlerin, asıl işverene ait işyerinde yapılan işlere yardımcı iş olarak değerlendirilmesi de doğru olmaz. 6356 sayılı Kanun'un 4 üncü maddesinin ikinci fıkrasında öngörülen, bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işlerin de, asıl işin dâhil olduğu işkolundan sayılacağı kuralı, bir işyeri sınırları ve organizasyonu içerisinde yürütülen işler için önem taşır. Yoksa birbirinden ayrı işyerlerinde farklı işkoluna giren işler yapılıyorsa asıl iş yardımcı iş kavramı geçerli olmaz. Alt işveren işçileri ise, alt işverene ait bağımsız işyeri çalışanları olduklarından, bağlı bulundukları işkolunun, asıl işverenden ayrı olarak belirlenmesi gerekir. Nitekim 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'nun 4 üncü maddesinin gerekçesinde “Bir işyerinde yürütülen yardımcı işin alt işveren tarafından üstlenilmesi halinde, bu iş artık asıl işveren yönünden yardımcı iş olarak kabul edilemez. Bu işler alt işveren bakımından asıl iş kabul edilir ve işkolu buna göre belirlenir” şeklinde anılan durum açık olarak belirtilmiştir.Bu genel açıklamalar ışığında temyiz itirazlarının değerlendirilmesi gerekmektedir.
Somut uyuşmazlıkta; Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından 06/06/2017 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan karara göre “... Sosyal Tesis İşletmeleri San. ve Tic. A.Ş.’ne ait ... Sok. ... , .../... adresindeki işyerinde Bakanlığımızca yapılan incelemede; yapılan asıl işin restoran kafe, düğün salonu işletmeciliği olduğu, işçilerin ağırlıklı olarak yiyecek, içecek sunum hizmeti verdiği, bu nedenle yapılan işlerin İşkolları Yönetmeliğinin 18 sıra numaralı “Konaklama ve eğlence işleri” işkolunda yer aldığı” na dair işkolu tespit kararı verilmiştir.Tespit konusu işyerinin ait olduğu işveren şirketin %96 oranında pay sahibi ... Belediyesidir.İş müfettişi raporunda uyuşmazlık konusu işyerinde çalışan işçiler tarafından restoran, kafe, bar, çay bahçesi ve düğün salonu ve market işletmeciliğinin yapıldığının belirtildiği görülmüştür.Bilirkişi kurulu raporunda da işveren tarafından restoran, kafe, çay evi, düğün salonu, market işletmesi, müze faaliyetinin yürütüldüğü, işçilerin ağırlıklı olarak restoran ve kafe faaliyetinin yürütüldüğü birimlerde çalıştığı tespit edilmiştir.
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Belediyenin görev ve sorumlulukları” başlıklı 14 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi gereğine belediyeler, mahallî müşterek nitelikte olmak şartıyla “...sosyal hizmet ve yardım, nikâh, meslek ve beceri kazandırma; ekonomi ve ticaretin geliştirilmesi hizmetlerini yapar veya yaptırır.”5393 sayılı Kanun’un “Belediyenin yetkileri ve imtiyazları” başlıklı 15 inci maddesinde de “Belde sakinlerinin mahallî müşterek nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla her türlü faaliyet ve girişimde bulunmak” hususu belirtilmiştir.5393 sayılı Kanun’un 67 nci maddesine göre de belediyeler yemek hizmetleri, sosyal tesislerin işletilmesi ile ilgili işleri ihale yoluyla üçüncü şahıslara gördürülebilir.
5393 sayılı Kanun’un 70 inci maddesine göre ise “Belediye kendisine verilen görev ve hizmet alanlarında, ilgili mevzuatta belirtilen usûllere göre şirket kurabilir.”
Diğer taraftan İşkolları Yönetmeliğine göre de “Belediye hizmetleri” 20 sıra numaralı “Genel işler” işkoluna dahildir.Açıklanan düzenlemeler karşısında belirtmek gerekir ki belediyelerin görev ve yetkileri kapsamında yer alan faaliyetlerin yürütülmesi durumunda gerek doğrudan belediyeye ait işyerleri gerekse belediye şirketlerine ait işyerlerinin “Genel işler” işkolunda yer aldığının kabulü gerekmektedir.Bu itibarla somut uyuşmazlıkta belediye şirketi niteliğini haiz ... Sosyal Tesis İşletmeleri San. ve Tic. A.Ş.’ne ait olan tespit konusu işyerinde belediye hizmeti niteliğinde faaliyetler yürütüldüğünden, tespit konusu işyerinin “Genel işler” işkoluna dahil olduğunun tespitine karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde karar verilmesi isabetsizdir.Belirtilen sebeplerle, 6356 sayılı Kanun'un 5 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca, hükümlerin bozulmak suretiyle ortadan kaldırılması ve aşağıdaki gibi karar verilmesi gerekmiştir.
HÜKÜM: Yukarıda belirtilen nedenlerle;
1-Yukarıda tarih ve sayısı belirtilen İlk Derece Mahkemesi kararı ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULARAK ORTADAN KALDIRILMASINA,
2-Asıl ve birleşen davanın KABULÜ ile 06/06/2017 tarih ve 30088 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan işkolu tespit kararının İPTALİNE,
3-... Sosyal Tesis İşletmeleri San. ve Tic. A.Ş.’ne ait ... Sok. ... , .../... adresindeki işyerinin İşkolları Yönetmeliğinin 20 sıra numaralı “Genel işler” işkolunda yer aldığının TESPİTİNE,
4-Asıl davada davacı ... vekille temsil edildiğinden, karar tarihinde yürürlükte olan tarifeye göre 3.400,00 TL vekâlet ücretinin asıl davadaki davalılardan alınıp belirtilen davacıya verilmesine,
5-Birleşen davada davacı ... vekille temsil edildiğinden, karar tarihinde yürürlükte olan tarifeye göre 3.400,00 TL vekâlet ücretinin birleşen davadaki davalılardan alınıp belirtilen davacıya verilmesine,
6-Asıl davada davacı ... tarafından yapılan 2.227,80 TL yargılama gideri ve 31,40 TL harç gideri ki toplam 2.259,20 TL'nin asıl davadaki davalılardan alınıp belirtilen davacıya verilmesine,
7-Birleşen davada davacı ... tarafından yapılan 1.830,00 TL yargılama gideri ve 31,40 TL harç gideri ki toplam 1.861,40 TL'nin birleşen davadaki davalılardan alınıp belirtilen davacıya verilmesine,
8-Karar tarihi itibariyle alınması gerekli olan 54.40 TL karar ve ilam harcından, peşin alınan 31,40 TL harcın mahsubu ile bakiye 23,00 TL karar ve ilam harcının davalılardan tahsili ile hazineye irad kaydına,
9-Peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 09/07/2020 tarihinde oybirliğiyle kesin olarak karar verildi.