22. Hukuk Dairesi 2017/26807 E. , 2020/335 K.

[İctihat]

22. Hukuk Dairesi 2017/26807 E. , 2020/335 K.

'İçtihat Metni'
MAHKEMESİ:İş Mahkemesi
DAVA TÜRÜ: ALACAK

Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi taraflar vekillerince istenilmekle, temyiz taleplerinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
Y A R G I T A Y K A R A R I
Davacı İsteminin Özeti:
Davacı vekili, müvekkilinin davalı işyerinde 10.09.1996-13.12.2014 tarhileri arasında çalıştığını, 2002-2006 yılları arasındaki birkaç aylık fasılalar dışında çalışmasının sürekli nitelikte olduğunu, iş sözleşmesinin işverence feshedildiğini, çalıştığı süre boyunca yıllık izinlerinin kullandırılmadığını, yoğun sezon dönemleri dahil sürekli olarak haftalık 45 saatin üzerinde çalışmasının bulunduğunu ancak karşılıklarının ödenmediğini ileri sürerek kıdem ve ihbar tazminatı, yıllık izin ücreti, fazla çalışma ücreti alacaklarının hüküm altına alınmasını talep etmiştir.
Davalı Cevabının Özeti:
Davalı vekili, davacının taleplerinin zamanaşımına uğradığını, davacının mevsimlik işçi olarak çalıştığını, iş sözleşmesinin feshedilmediğini, askıya alındığını ancak davacının işbu davayı açmakla iş sözleşmesini haklı neden olmaksızın eylemli olarak feshettiğini, davacının mevsimlik işçi olması sebebiyle yıllık izne hak kazanmadığını, davacının nadiren fazla mesai yaptığını ve karşılığının ödendiğinin ücret bordroları ile sabit olduğunu ileri sürerek, davanın reddini talep etmiştir.
Mahkeme Kararının Özeti:
Mahkemece, toplanılan deliller ve bilirkişi raporuna dayanılarak davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Temyiz:
Karar süresi içerisinde taraf vekilleri tarafından temyiz edilmiştir.
Gerekçe:
1-Dosyadaki yazılara, belgelere ve tüm dosya kapsamına göre; davacının tüm, davalının aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde değildir.
2-Taraflar arasında, davacının yıllık izin ücreti alacağının miktarı noktasında uyuşmazlık vardır.
6100 sayılı HMK'nun 31. maddesinde hâkim, uyuşmazlığın aydınlatılmasının zorunlu kıldığı durumlarda, maddi veya hukuki açıdan belirsiz yahut çelişkili gördüğü hususlar hakkında, taraflara açıklama yaptırabilir, soru sorabilir, delil gösterilmesini isteyebilir şeklinde düzenleme yapılarak hakime yargılama sonunda doğruya ulaşma görevini yüklemiştir. Anayasamızın 141. maddesine göre, yargı basit, çabuk ve ucuz gerçekleşmelidir. Devlet yargının basit, ucuz ve çabuk gerçekleşmesi için gerekli düzenlemeleri yapmak durumundadır. Zira hakkın tanınması ve korunmasındaki gecikmeler, hukuk devleti ilkesi ile uyumlu değildir, adil yargılanma hakkını ihlâl eder. Bu sebeple yargılama sonucunda ulaşılacak hüküm, doğru, gecikmemiş ve kendisinden beklenen etkiyi gösteren bir niteliğe sahip olmalıdır. Bundan dolayı belirsiz vakıaların açıklattırılmasına, eksikliklerin hâkim tarafından işaret edilerek taraflarca giderilerek yargılamanın uzatılmasının önüne geçilmesine ilişkin hâkimin davayı aydınlatma yükümlülüğü bulunmaktadır. Usul hukuku için haksızlığın önlenmesinin anlamı, doğru hüküm kurulmasıdır. Bu hususta yapılacak bir inceleme içinse, tarafların iddialarını eksiksiz ve zaman, yer gibi somut unsurlarıyla tam bir açıklık içinde yargılamaya getirmeleri gerekmektedir. Doğru hüküm kuramama, bazen ise zayıf olan tarafın bir usuli hakkı bilmiyor olması dolayısıyla söz konusu olmaktadır. Böyle bir durumda, hakkın özünün, usule kurban edilmesi mümkün olmadığından, tarafın bir vakıayı bütün ayrıntılarıyla getirmemiş olması dolayısıyla yargılamanın doğru ve adil bir hüküm kurmaya elverişli olacak şekilde aydınlatılmamış olması durumunda hâkim devreye girecek ve söz konusu usûlî olanağı tarafa hatırlatacaktır.Somut olayda davacı çalışma süresi boyunca yıllık izin haklarının kullandırılmadığını iddia etmiştir. Mahkemece, ispat yükü üzerinde olan işverence imzalı yıllık izin defteri ve eşdeğer belge sunulmadığı gerekçesiyle davacının toplam hizmet süresine göre 8 yıllık dönemde hiç izin kullanmadığı gerekçesiyle 142 gün yıllık izin hakkının bulunduğu kabul edilerek yıllık ücretli izin alacağı hüküm altına alınmıştır.Mahkemece, davacının davayı somutlaştırma yükü (HMK m.194), hakimin de davayı aydınlatma yükümlülüğü (HMK m. 31) bulunduğu göz önüne alınarak, davacının 8 yıllık çalışma süresi boyunca hiç yıllık izin kullanmadığı hayatın olağan akışına ters olduğundan, davacının beyanı alındıktan sonra tüm deliller birlikte değerlendirilip, sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ile yazılı şekilde karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.Öte yandan, davacı 18.08.1961 doğumlu olup, mahkemece re’sen yapılan hesaplamada davacının üç yıl 14 gün, geri kalan beş yıl ise 20 gün izne hak kazandığı kabul edilerek toplam 142 gün izin ücreti alacaklısı olduğu kabul edilmiş ise de, yapılan hesaplama denetime elverişli değildir. Nitekim davacının 20 gün izne hak kazanması için ya 4857 sayılı Kanunun 53. maddesinin 4. fıkrası uyarınca beş yıl hizmet süresini doldurması gerekmekte olup; ya da aynı maddenin 5. fıkrası uyarınca 50 yaşını doldurmuş olması gerekmektedir. Buna göre, davacı 15.08.2011 tarihi itibariyle 50 yaşını doldurmuş olup; davacının bu tarihten sonra iş sözleşmesinin feshedildiği tarih olan 13.12.2014 tarihine kadar geçen süre gözetilerek 15.08.2011 tarihinden itibaren 20 günlük izne hak kazandığı yahut davacının aralıklı çalıştığı hususu da dikkate alındığında prim ödeme gün sayılarına göre beş yıllık kıdem süresinin dolduğu tarihten iş sözleşmesinin feshedildiği tarih olan 13.12.2014 tarihine kadar geçen süre içinde 20 günlük izne hak kazandığı kabul edilerek yıllık izin süresinin tespiti gerekirken yazılı şekilde hesaplama yapılması da hatalı olmuştur. SONUÇ: Temyiz olunan kararın, yukarıda yazılı sebeplerle BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgililere iadesine, 15.01.2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.