1. Hukuk Dairesi 2015/18798 E. , 2018/15448 K.

[İctihat]

1. Hukuk Dairesi 2015/18798 E. , 2018/15448 K.

'İçtihat Metni'
MAHKEMESİ :ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ



Taraflar arasında görülen tapu iptali ve tescil, alacak davası sonunda, yerel mahkemece davanın kabulüne ilişkin olarak verilen karar davalı tarafından yasal süre içerisinde temyiz edilmiş olmakla dosya incelendi, Tetkik Hakimi ...'nün raporu okundu, açıklamaları dinlendi, gereği görüşülüp düşünüldü


-KARAR-

Dava, 5737 sayılı Yasanın 17.maddesine dayalı olarak gaiplik, tapu iptali ve tescil isteğine ilişkindir.
Davacı, dava konusu 252 ada 102 parsel sayılı ......... icareli taşınmazın mutasarrıfları ......... olduklarına, varsa kanuni mirasçılarının kimlerden ibaret ve nerede bulunduklarına dair bilgi ve belge elde edilemediğinden gaip kişiler olduklarını ileri sürerek gaiplik kararı verilmek suretiyle taşınmazın 3432/3456 payının(......... Şenköse adına kayıtlı 24/3456 dışında) iptali ile ......... adına tesciline karar verilmesini, tapu kaydındaki hukuki geçerliliği kalmayan '......'ya ait hissenin intifası olan 324/3456 hissenin 216/3456 hisse .........'ya aittir' şerhi ile 1987 yılında konulmuş olan haciz şerinin de kaldırılmasına karar verilmesini istemiştir.
Davalı, davanın reddini savunmuştur.
Mahkemece, taşınmazın aslı ... olduğu gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Dosya içeriği ve toplanan delillerden çekişme konusu 252 ada 102 parsel sayılı 490,66m2 miktarlı arsa nitelikli taşınmazın 18/3456 payı ......, 324/3456 payı ......, 18/3456 payı ......, 8/3456 payı ......, 12/3456 payı ......, 12/3456 payı ......, 8/3456 payı ......, 1728/3456 payı......Eskinazi, 432/3456 payı ........., 432/3456 payı ...... oğlu ......, 432/3456 payı İsak ........., 8/3456 payı ...... adına 28.08.1957 tarihli kadastro işlemi ile 24/3456 payı ......... ...... adına 01.02.1973 tarihli satış işlemi ile kayıtlı olduğu, ... şerhinin bulunduğu, tapu kaydına dayanak belgelerin mercinden getirtilmediği anlaşılmaktadır.
Bilindiği üzere ... Hukukumuzda, icareteynli ve mukataalı .........ın kuru mülkiyeti (rekabesi) vakfa, kullanma (tasarruf) hakkı ise mutasarrıfa ait bulunmakta, mutasarrıfın bu hakkı ölmesi üzerine mirasçılarına intikal etmekteydi. Mutasarrıfın mirasçısının bulunmaması halinde ise ... mal mahlulen vakfına dönmekteydi. Ne var ki, Medeni Kanunun kabulünden sonra aynı taşınmaz üzerinde kuru mülkiyet (rekabe) hakkı ile mirasçılara kalan, nesilden nesile geçen tasarruf hakkı gibi iki hakkın varlığı getirilen yeni mülkiyet kuralları ile bağdaşı görülmemiş, vaki ... hukukumuzu yeniden düzenleme, Medeni Kanunun kabul ettiği mülkiyet rejimine uyarlama zorunluluğu doğmuştur. Bu amaçla 2762 sayılı ......... Yasası 5.6.l935 tarihinde kabul edilmiş, 13.6.1935 tarihinde yayınlanmış, 6 ay sonra 13.12.1935 tarihinde yürürlüğe konulmuştur. Söz konusu kanun ile ... taşınmazların icareteyn ve mukataya bağlanması yasaklanmış. daha önce kurulmuş bu tür .........ın tasfiyesi yoluna gidilmiştir. Söz konusu yasanın özellikle 27,29 ve 30 maddelerinde özetle (.. mukataalı toprakların ve icareteynli taşınmazların mülkiyetinin yirmi misli bir taviz karşılığında mutasarrıfına geçirileceği on yıl içerisinde taviz vermek yoluyla icareteyn veya mukataa kayıtları terkin edilmemiş olanların mülkiyetinin ise on yıl sonunda kendiliğinden mutasarrıfına geçeceği ve vakfın hakkının ivaza dönüşeceği ) hükme bağlanmıştır. Görülen luzüm üzerine 13.6.1945 tarih 4755 sayılı yasa ile bu süre 13.12.1955 tarihine kadar on yıl daha uzatılmıştır. Anılan bu ... yasalarının hükümlerine göre taviz bedeli ödendikten veya taviz bedeli ödenmese dahi öngörülen yirmi yıllık süre geçtikten sonra ... taşınmazların tam mülkiyeti mutasarrıfa geçmiş, diğer bir söyleyişle ... taşınmaz özel mülk, mutasarrıf malik olmuştur. Mutasarrıf iken malik olan kişilerin mirasçı bırakmadan ölmeleri üzerine taşınmazları M.K'nun 501. (eski 448.Md.) maddesi uyarınca son mirasçı sıfatıyla .........ye kalmıştır. Ancak, yasa koyucu öncesi ... olan taşınmazların vakfına (aslına)dönmesini daha uygun görmüş,bazı ayrıcalıklar dışında, .........ye intikal yolunu kapatmak istemiştir. İşte bu nedenle 22.9.1983 tarih 2888 sayılı yasanın 2. maddesiyle 2762 sayılı yasanın 29. maddesini değiştirip ayrıca ikinci bir fıkra ekliyerek Medeni Kanunun 501.maddesinin .........nin mirasçı olacağı yönündeki genel hükmünden ayrılmış 'mülkiyeti mutasarrıfa geçmiş olan taşınmazlarda maliklerin bu yasanın yürürlük tarihine kadar ölmeleri üzerine son mirasçı sıfatıyla .........ye intikal edipte bu husus tapu kaydına bağlanmış bulunanlar ayrık bırakılarak işlenmemiş olan taşınmazların mahlulen vakfına rücu edeceği' kuralını getirmiştir. Yukarıda belirtilen yasa hükümleri birlikte değerlendirildiğinde, 2888 sayılı yasanın yürürlük tarihi 24.9.1983 tarihinden sonra aslı ... olan taşınmazların .........ye geçmesine yasal olanağın kalmadığı sonucuna ulaşılmaktadır. Öte yandan, daha önce ... üzerine oluşan tapu kayıtlarının iptal edilememesi içinde taşınmazın önce mutasarrıfına geçip özel mülk haline gelmesi, mal sahibinin mirasçı bırakmadan ölmesi ve 2888 sayılı yasanın yürürlüğünden önce tapuda ... üzerine yazılması gibi üç koşulun
gerçekleşmesi gerekmektedir. ......... Yasasının tasfiye hükümlerinin işlemesinden önce ... malın kuru mülkiyetinin mutasarrıfa geçtiğinden, mutasarrıfın tam malik sıfatını kazandığından söz edilemez. Anılan yasanın 29. maddesinde açıklanan koşullar gerçekleşmeden, mirasçı bırakmaksızın ölen kişi malik olamayacağı gibi tasarruf hakkı dahi sona ereceğinden taşınmazın mülkiyetinin .........ye geçtiği ileri sürülemez. Aynı şekilde mutasarrıfı kaçak ve yitik kişi durumuna düşen taşınmazların mülkiyetinin de metruken vakfına dönmesi asıl olup hiçbir surette .........ye geçmesine yasal olanak yoktur.
Hemen belirtmek gerekir ki bütün bu yasal düzenlemeleri içerin 2762 Sayılı ......... Kanunu 27.2.2008 tarihinde yürürlüğe giren 5737 Sayılı Yasanın 80.maddesi ile iptal edilmiş ve yeni 5737 Sayılı Yasanın 17.maddesi ile “ Tasarruf edenlerin veya maliklerin mirasçı bırakmadan ......leri, kaybolmaları, terk ve mübadil gibi durumlara düşmeleri halinde icareteynli ve mukataalı taşınmaz malların mülkiyeti vakfı adına tescil edilir.” düzenlemesine yer verilmek suretiyle taşınmazların .........ye intikal yolunu kapatmış bulunmaktadır. Esasen, anılan bu hükmün kamu düzeniyle ilgili kazanılmış hakları bertaraf etmeyeceği tartışmasız olup, çekişmelerde bu hususun gözardı edilemeyeceği de kuşkusuzdur.
Somut olaya gelince mahkemece hüküm vermeye yeterli inceleme ve değerlendirme yapıldığını söyleyebilme imkanı yoktur.
Hâl böyle olunca, öncelikle çekişme konusu 252 da 102 parsel sayılı taşınmazın ilk tesisinden itibaren dayanak tüm belgelerin eksiksiz temini, ayrıca kayıt malikleri ya da mirasçılarının kimliğinin tespitine ilişkin başkaca bilgi ve belge bulunup bulunmadığının sorulması, getirtilecek belgelerdeki verilerden yararlanmak suretiyle kayıt malikinin ...... kaydının ve mirasçıları bulunup bulunmadığının ...... Müdürlüğü’nden araştırılması, öte yandan icareteynli ya da mukataalı ... taşınmazı olup olmadığının tereddüde yer bırakmayacak şekilde açıklığa kavuşturulması ve 5737 sayılı Yasanın 17. maddesindeki koşulların oluşup oluşmadığının değerlendirilerek hasıl olacak sonuca göre karar verilmesi gerekirken eksik araştırma ile yetinilerek yazılı şekilde karar verilmiş olması doğru değildir.
Kabule göre ......... Sulh Hukuk Mahkemesi 2004/365Esas, 2004/855Karar sayılı karar ile dava konusu taşınmazda 8/3456 pay sahibi Josefe’ye kayyım tayin edilmediği, hakkında gaiplik isteği bulunmadığı ve gaiplik ilanı da yapılmadığı halde adına kayıtlı payın iptaline karar verilmesi de isabetsizdir.
Davalının yerinden bulunan temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün (6100 sayılı Yasanın geçici 3.maddesi yollaması ile) 1086 sayılı HUMK'un 428.maddesi gereğince BOZULMASINA, alınan peşin harcın temyiz edene geri verilmesine, 12.12.2018 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.