1. Hukuk Dairesi 2015/7544 E. , 2018/779 K.

[İctihat]

1. Hukuk Dairesi 2015/7544 E. , 2018/779 K.

'İçtihat Metni'
MAHKEMESİ :ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ
DAVA TÜRÜ : TAPU İPTALİ VE TESCİL - TAZMİNAT

Taraflar arasında görülen tapu iptali ve tescili-tazminat davası sonunda, yerel mahkemece davanın kabulüne ilişkin olarak verilen davalı vekili tarafından yasal süre içerisinde temyiz edilmiş olmakla dosya incelendi, Tetkik Hakimi ...’in raporu okundu, açıklamaları dinlendi, gereği görüşülüp düşünüldü
-KARAR-
Dava, muris muvazaası hukuksal nedenine dayalı tapu iptali ve tescil, olmadığı takdirde bedel isteğine ilişkindir.
Davacılar mirasbırakanları ...’nin maliki olduğu 12 nolu bağımsız bölümü kızı ...’in damadı olan davalıya mirastan mal kaçırma amacıyla muvazaalı olarak satış suretiyle devrettiğini ileri sürerek, taşınmazın tapu kaydının iptali ile miras payları oranında adlarına tesciline, olmadığı takdirde fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak üzere 10.000,00-TL tazminata karar verilmesini istemişlerdir.
Davalı, dava konusu taşınmazı konut kredisi kullanarak bedeli karşılığında edindiğini belirterek davanın reddini savunmuştur.
Mahkemece, muvazaa iddiasının kanıtlandığı gerekçesiyle tapu iptali ve tescile karar verilmiştir.
Dosya içeriğinden, mahkemenin 21.12.2012 tarihli 8 nolu celsesinde, 24.10.2012 tarihinde ilçede meydana gelen sel felaketi nedeniyle tüm Adliye binasının sular altında kaldığı, bu dosya ile birlikte Mahkemelerine ait bir kısım dosyaların zayi olduğu, takip eden 9 nolu celsede ise eldeki dosya için zayi kararı alındığı belirtilmiş olup, davacı vekili tarafından onun elinde bulunan dava dosyası ile ilgili belge, tutanak, Mahkeme kararı ve elindeki tüm belgeler bir dosya halinde toplanarak temyiz incelemesi için dairemize gönderildiği, ayrıca anılan zayi kararının dosyada bulunmadığı anlaşılmaktadır.
Bir dava dosyasının yangın, yer sarsıntısı, sel veya heyalan sebebiyle ziyaa uğraması halinde nasıl yenileneceği 4473 sayılı yasa ile özel bir şekilde düzenlenmiştir. Dosyanın bu özel yasada belirtilen haller dışında zayi olması halinde yenileme işlemlerinin nasıl yapılanacağına ilişkin bir hüküm yasalarımızda mevcut değildir. Ancak bu hallerde de ilgili yasa kıyasen uygulanarak dosyanın yenilenmesi gerekecektir.
Somut olayda mahkemece anılan hükümlerden yararlanılarak dosyanın ihyası gerekirken bu hususlar yerine getirilmeden, davalı tarafa da elindeki belge ve delillerini ibraz etmesi için ihtarat yapılmadan, sadece davacı vekili tarafından ibraz edilen şekilde belgeler toparlandıktan sonra dosyanın ihya edildiğinden bahisle temyiz incelemesi için Yargıtay'a gönderilmesi doğru değildir.
Öte yandan, bilindiği üzere uygulamada ve öğretide 'muris muvazaası' olarak tanımlanan muvazaa, niteliği itibariyle nisbi (mevsuf-vasıflı) muvazaa türüdür. Söz konusu muvazaada miras bırakan gerçekten sözleşme yapmak ve tapulu taşınmazını devretmek istemektedir. Ancak mirasçısını miras hakkından yoksun bırakmak için esas amacını gizleyerek, gerçekte bağışlamak istediği tapulu taşınmazını, tapuda yaptığı resmi sözleşmede iradesini satış veya ölünceye kadar bakma sözleşmesi doğrultusunda açıklamak suretiyle devretmektedir.
Bu durumda, yerleşmiş Yargıtay içtihatlarında ve 1.4.1974 tarihli 1/2 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararında açıklandığı üzere görünürdeki sözleşme tarafların gerçek iradelerine uymadığından, gizli bağış sözleşmesi de Türk Medeni Kanunu'nun (TMK) 706., Türk Borçlar Kanunu'nun (TBK) 237. (Borçlar Kanunu'nun (BK) 213.) ve Tapu Kanunu'nun 26. maddelerinde öngörülen şekil koşullarından yoksun bulunduğundan, saklı pay sahibi olsun veya olmasın miras hakkı çiğnenen tüm mirasçılar dava açarak resmi sözleşmenin muvazaa nedeni ile geçersizliğinin tespitini ve buna dayanılarak oluşturulan tapu kaydının iptalini isteyebilirler.
Hemen belirtmek gerekir ki bu tür uyuşmazlıkların sağlıklı, adil ve doğru bir çözüme ulaştırılabilmesi, davalıya yapılan temlikin gerçek yönünün diğer bir söyleyişle miras bırakanın asıl irade ve amacının duraksamaya yer bırakmayacak biçimde ortaya çıkarılmasına bağlıdır. Bir iç sorun olan ve gizlenen gerçek irade ve amacın tespiti ve aydınlığa kavuşturulması genellikle zor olduğundan bu yöndeki delillerin eksiksiz toplanılması yanında birlikte ve doğru şekilde değerlendirilmesi de büyük önem taşımaktadır. Bunun için de ülke ve yörenin gelenek ve görenekleri, toplumsal eğilimleri, olayların olağan akışı, mirasbırakanın sözleşmeyi yapmakta haklı ve makul bir nedeninin bulunup bulunmadığı, davalı yanın alım gücünün olup olmadığı, satış bedeli ile sözleşme tarihindeki gerçek değer arasındaki fark, taraflar ile miras bırakan arasındaki beşeri ilişki gibi olgulardan yararlanılmasında zorunluluk vardır.
Somut olayda mahkemece yukarıda belirtilen ilkeleri kapsar biçimde hükme yeterli bir inceleme ve araştırma yapıldığını söyleme imkanı bulunmamaktadır.
Hâl böyle olunca, yukarıdaki ilkeler gözetilmek suretiyle hükme yeterli bir soruşturma yapılması, çekişmeli taşınmazın tapu kaydının tüm tedavülleri (devirleri gösterir tapu kütüğü, resmi akitler v.s) ile birlikte ilgili Tapu Müdürlüğünden istenmesi, davalının çekişmeli taşınmazın alımı için bankadan kredi temin ettiği savunması üzerinde durulması, 08.06.2012 tarihli celsede verilen ara kararın akibeti araştırılarak taşınmazın alımı için davalının bankadan kredi temin edip etmediğinin açıklığa kavuşturulması, satış bedelinin ne şekilde ödendiğinin tespiti ile tüm deliller birlikte değerlendirilerek, mirasbırakanın gerçek iradesinin mirasçılardan mal kaçırma amacı taşıyıp taşımadığının tereddüde mahal bırakmayacak şekilde tespit edilmesi ve ondan sonra bir karar verilmesi gerekirken, anılan hususlar gözardı edilerek, noksan soruşturma ile yetinilip yazılı şekilde karar verilmiş olması doğru değildir.
Davalının yerinde bulunan temyiz itirazlarının kabulü ile, hükmün (6100 sayılı Yasanın geçici 3.maddesi yollaması ile) 1086 sayılı HUMK'un 428.maddesi gereğince BOZULMASINA, alınan peşin harcın temyiz edene geri verilmesine, 05.02.2018 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.