1. Hukuk Dairesi 2016/18433 E. , 2020/2445 K.

[İctihat]

1. Hukuk Dairesi 2016/18433 E. , 2020/2445 K.

'İçtihat Metni'
MAHKEMESİ :ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ
DAVA TÜRÜ : TAPU İPTALİ VE TESCİL-BEDEL


Taraflar arasında görülen tapu iptali ve tescil-bedel davası sonunda, yerel mahkemece davanın kabulüne ilişkin olarak verilen karar davalılar vekili tarafından yasal süre içerisinde temyiz edilmiş olmakla dosya incelendi, Tetkik Hakimi ...'in raporu okundu, açıklamaları dinlendi, gereği görüşülüp düşünüldü

-KARAR-
Dava, muris muvazaası hukuksal nedenine dayalı tapu iptali ve tescil, olmazsa bedel isteğine ilişkindir.
Davacı, mirasbırakanı ...’ın 441 ada 11 parsel, 2986 ada 9 parsel ile 61 ada 43 parsel sayılı taşınmazdaki 2 ve 3 nolu bağımsız bölümleri oğulları ve gelinleri davalılara satışlar yoluyla devrettiğini, temliklerin bedelsiz, mirastan mal kaçırma amaçlı ve muvazaalı olduğunu ileri sürerek çekişmeli taşınmazların tapu kayıtlarının miras payı oranında iptali ile adına tesciline, olmazsa bedele karar verilmesini istemiştir.
Davalılardan ... husumet itirazında bulunmuş, diğer davalılar ise taşınmazları bedelini ödeyerek satın aldıklarını, mirasbırakanlarına yurtdışından ödeme yaptıklarını, temliklerin muvazaalı olmadığını belirterek davanın reddini savunmuşlardır.
Mahkemece, davalı ... yönünden husumet nedeniyle davanın reddine, diğer davalılar yönünden ise temliklerin muvazaalı olduğu gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Dosya içeriği ve toplanan delillerden 1938 doğumlu mirasbırakan ...’ın 14.01.2013 tarihinde ölümü ile geriye mirasçı olarak ilk eşinden olma davacı kızı ... ve davalı oğulları ..., ...,... ve ... ile dava dışı ikinci eşi ...’yi bıraktığı, mirasbırakanın maliki olduğu 61 ada 43 parseldeki 2 nolu bağımsız bölümü davalı oğlu ...’e, 3 nolu bağımsız bölümü ise davalı oğlu ...’a 22.08.2008 tarihinde satış suretiyle devrettiği, diğer dava konusu 441 ada 11 parsel sayılı taşınmazın tamamı mirasbırakan adına kayıtlı iken 1/4 payını 28.09.2004 tarihinde dava dışı eşi ...’ye, kalan 3/4 payını ise 24.08.2005 tarihinde eşit paylarla davalı gelinleri Neriman ve Perihan’a satış suretiyle devrettiği, çekişmeli 2986 ada 9 parsel sayılı taşınmazın 256/435 payı mirasbırakan adına kayıtlı iken payının tamamını 29.08.2008 tarihinde davalı oğulları Fuat ve ...’e satış yolu ile temlik ettiği anlaşılmaktadır.
Bilindiği üzere, uygulamada ve öğretide 'muris muvazaası' olarak tanımlanan muvazaa, niteliği itibariyle nisbi (mevsuf-vasıflı) muvazaa türüdür. Söz konusu muvazaada miras bırakan gerçekten sözleşme yapmak ve tapulu taşınmazını devretmek istemektedir. Ancak mirasçısını miras hakkından yoksun bırakmak için esas amacını gizleyerek, gerçekte bağışlamak istediği tapulu taşınmazını, tapuda yaptığı resmi sözleşmede iradesini satış veya ölünceye kadar bakma sözleşmesi doğrultusunda açıklamak suretiyle devretmektedir.
Bu durumda, yerleşmiş Yargıtay içtihatlarında ve 1.4.1974 tarihli 1/2 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararında açıklandığı üzere görünürdeki sözleşme tarafların gerçek iradelerine uymadığından, gizli bağış sözleşmesi de Türk Medeni Kanunu'nun (TMK) 706., Türk Borçlar Kanunu'nun (TBK) 237. (Borçlar Kanunu'nun (BK) 213.) ve Tapu Kanunu'nun 26. maddelerinde öngörülen şekil koşullarından yoksun bulunduğundan, saklı pay sahibi olsun veya olmasın miras hakkı çiğnenen tüm mirasçılar dava açarak resmi sözleşmenin muvazaa nedeni ile geçersizliğinin tespitini ve buna dayanılarak oluşturulan tapu kaydının iptalini isteyebilirler.
Hemen belirtmek gerekir ki bu tür uyuşmazlıkların sağlıklı, adil ve doğru bir çözüme ulaştırılabilmesi, davalıya yapılan temlikin gerçek yönünün diğer bir söyleyişle miras bırakanın asıl irade ve amacının duraksamaya yer bırakmayacak biçimde ortaya çıkarılmasına bağlıdır. Bir iç sorun olan ve gizlenen gerçek irade ve amacın tespiti ve aydınlığa kavuşturulması genellikle zor olduğundan bu yöndeki delillerin eksiksiz toplanılması yanında birlikte ve doğru şekilde değerlendirilmesi de büyük önem taşımaktadır. Bunun için de ülke ve yörenin gelenek ve görenekleri, toplumsal eğilimleri, olayların olağan akışı, mirasbırakanın sözleşmeyi yapmakta haklı ve makul bir nedeninin bulunup bulunmadığı, davalı yanın alım gücünün olup olmadığı, satış bedeli ile sözleşme tarihindeki gerçek değer arasındaki fark, taraflar ile miras bırakan arasındaki beşeri ilişki gibi olgulardan yararlanılmasında zorunluluk vardır.
Somut olaya gelince, davacı tarafın gösterdiği tanıklar dinlenmiş ancak, davalılar da cevap dilekçesinde tanık deliline dayanmış ve süresinde tanık ismi bildirmiş olmalarına karşın mahkemece tanık dinletme talepleri reddedilerek savunma hakları kısıtlanmıştır.
Hal böyle olunca, davalı tanıkları da dinlenerek yukarıdaki ilkeler uyarınca değerlendirme yapılması, toplanan ve toplanacak deliller çerçevesinde mirasbırakanın gerçek iradesinin ne olduğunun kuşkuya yer bırakmayacak şekilde saptanması ve hasıl olacak sonuca göre bir karar verilmesi gerekirken, noksan soruşturma ile yetinilerek yazılı olduğu üzere hüküm tesisi isabetsizdir.
Kabule göre de muris muvazaası hukuksal nedenine dayalı davalarda dava değerinin, taşınmazın tümünün değeri üzerinden davayı açan mirasçı ya da mirasçıların payına isabet eden değer olduğu gözetilmeksizin davacının payına karşılık gelen değer üzerinden harç ve vekalet ücretine hükmedilmesi gerekirken, davalılar aleyhine fazla harca ve vekalet ücretine hükmedilmesi de doğru değildir.
Davalıların yerinde bulunan temyiz itirazlarının kabulü ile, hükmün (6100 sayılı Yasanın geçici 3.maddesi yollaması ile) 1086 sayılı HUMK'un 428.maddesi gereğince BOZULMASINA, alınan peşin harcın temyiz edene geri verilmesine,10/06/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.