1. Hukuk Dairesi 2016/14289 E. , 2020/200 K.

[İctihat]

1. Hukuk Dairesi 2016/14289 E. , 2020/200 K.

'İçtihat Metni'
MAHKEMESİ :ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ
DAVA TÜRÜ : TAPU İPTALİ VE TESCİL

Taraflar arasında görülen tapu iptali ve tescil davası sonunda, yerel mahkemece davanın reddine ilişkin olarak verilen karar davacı vekili tarafından yasal süre içerisinde temyiz edilmiş olmakla dosya incelendi, Tetkik Hakimi ... 'ın raporu okundu, açıklamaları dinlendi, gereği görüşülüp düşünüldü
-KARAR-
Dava, muris muvazaası hukuksal nedenine dayalı tapu iptali ve tescil isteğine ilişkindir.
Davacı, mirasbırakan babası ...’ın maliki olduğu ... ada ... sayılı parseli davalı ...’a, ... sayılı parseli davalı ...’ya, ..., ... ve ...sayılı parselleri davalılar ... ve ...’e, ... ada ... sayılı parseldeki daireyi de davalı ...’a satış yoluyla devrettiğini, devrin mal kaçırma amaçlı ve muvazaalı olduğunu ileri sürerek, tapu kayıtlarının iptali ile mirasbırakan adına tescilini istemiş, cevaba cevap dilekçesinde isteğini miras payına hasretmiştir.
Davalılar, iddiaların yersiz olduğunu, mirasbırakanın sağlığında tüm mirasçılarını kapsar şekilde paylaştırma yaptığını, davacıya ev inşa ettirdiği gibi davacının o dönem cezaevinde olması nedeniyle davacının eşi ...’ya da bir daire verdiğini bildirip, davanın reddini savunmuşlardır.
Mahkemece, mirasbırakanın tüm mirasçılarına yerler verdiği, mal varlığını paylaştırdığı, mal kaçırma iradesi olmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
1939 doğumlu mirasbırakan ...’ın 20.10.2014 tarihinde ölümü ile geriye mirasçı olarak davacı oğlu ... ile davalı çocukları ..., ..., ... ve dava dışı oğlu ...’i bıraktığı, davalı ...’in davalı ...’in eşi, davalı ...’ın da dava dışı ...’in eşi olduğu dosya içerisine alınan veraset ilamından anlaşılmaktadır.
Her ne kadar mahkemece, mirasbırakanın tüm mirasçılarını kapsar biçimde mal varlığını paylaştırdığı, çekişmeli temliklerde mal kaçırma amacı bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş ise de, hüküm vermeye yeterli bir araştırma yapıldığını söyleyebilme olanağı yoktur.
Şöyle ki, davaya konu taşınmazların devirlerinin gösterir akit tablolarının ( ya da tapu kütüğü örneklerinin ) ilgili tapu müdürlüğünden celp edilmediği, devirlerin kayda dayalı olarak incelenmediği, yine davalıların savunmasında geçen ve mirasbırakanın paylaştırma amacıyla mirasçılarına gerek devrederek gerekse satıp bedeli ile taşınmaz satın aldığı savunulan taşınmazların ada-parsel bilgilerinin davalılara sorularak kayda dayalı tespit edilmediği, yine mirasbırakanın davacının eşi ...’ya da bir daire devrettiği savunulmasına karşın bu hususun açıklığa kavuşturulmadığı tespit edilmiştir.
Bilindiği üzere, uygulamada ve öğretide 'muris muvazaası' olarak tanımlanan muvazaa, niteliği itibariyle nisbi (mevsuf-vasıflı) muvazaa türüdür. Söz konusu muvazaada mirasbırakan gerçekten sözleşme yapmak ve tapulu taşınmazını devretmek istemektedir. Ancak mirasçısını miras hakkından yoksun bırakmak için esas amacını gizleyerek, gerçekte bağışlamak istediği tapulu taşınmazını, tapuda yaptığı resmi sözleşmede iradesini satış veya ölünceye kadar bakma sözleşmesi doğrultusunda açıklamak suretiyle devretmektedir.
Bu durumda, yerleşmiş Yargıtay içtihatlarında ve 1.4.1974 tarihli 1/2 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararında açıklandığı üzere görünürdeki sözleşme tarafların gerçek iradelerine uymadığından, gizli bağış sözleşmesi de Türk Medeni Kanunu'nun (TMK) 706., Türk Borçlar Kanunu'nun (TBK) 237., (Borçlar Kanunu'nun (BK) 213.) ve Tapu Kanunu'nun 26. maddelerinde öngörülen şekil koşullarından yoksun bulunduğundan, saklı pay sahibi olsun veya olmasın miras hakkı çiğnenen tüm mirasçılar dava açarak resmi sözleşmenin muvazaa nedeni ile geçersizliğinin tespitini ve buna dayanılarak oluşturulan tapu kaydının iptalini isteyebilirler.
Hemen belirtmek gerekir ki bu tür uyuşmazlıkların sağlıklı, adil ve doğru bir çözüme ulaştırılabilmesi, davalıya yapılan temlikin gerçek yönünün, diğer bir söyleyişle mirasbırakanın asıl irade ve amacının duraksamaya yer bırakmayacak biçimde ortaya çıkarılmasına bağlıdır. Bir iç sorun olan gizlenen gerçek irade ve amacın tespiti ile durumun aydınlığa kavuşturulması genellikle zor olduğundan bu yöndeki delillerin eksiksiz toplanılması yanında birlikte ve doğru şekilde değerlendirilmesi de büyük önem taşımaktadır. Bunun için de ülke ve yörenin gelenek ve görenekleri, toplumsal eğilimleri, olayların olağan akışı, mirasbırakanın sözleşmeyi yapmakta haklı ve makul bir nedeninin bulunup bulunmadığı, davalı yanın alım gücünün olup olmadığı, satış bedeli ile sözleşme tarihindeki gerçek değer arasındaki fark, taraflar ile mirasbırakan arasındaki beşeri ilişki gibi olgulardan yararlanılmasında zorunluluk vardır.
Öte yandan, muris muvazaasından söz edebilmek için mirasbırakanın kastının diğer mirasçılarından mal kaçırmak olması gerekir.
Ne var ki, mirasbırakanın, sağlığında hak dengesini gözeten kabul edilebilir ölçüde ve tüm mirasçıları kapsar biçimde bir paylaştırma yapmış olması durumunda, mal kaçırmak kastından söz edilmeyeceğinden olayda 1.4.1974 tarih 1/2 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararının uygulanamayacağı kuşkusuzdur.
Hal böyle olunca, dava konusu taşınmazların devrini gösterir akit tabloları ile davalıların savunmasında geçen taşınmaz kayıtlarının ( savunmalarında geçen taşınmazların ada-parsel bilgilerini bildirmesi için davalı tarafa usulüne uygun süre verilmesi ) ilgili tapu müdürlüğünden/müdürlüklerinden celp edilerek yukarıda açıklanan ilkeler uyarınca incelenmesi, mirasbırakanın tüm mirasçılarına hak dengesini gözeten bir kazandırmada bulunup bulunmadığının açıklığa kavuşturulması ile hasıl olacak sonuca göre bir karar verilmesi gerekirken eksik araştırma ve inceleme ile yazılı şekilde karar verilmesi hatalıdır.
Davacının yerinde bulunan temyiz itirazlarının kabulü ile, hükmün açıklanan nedenlerden ötürü (6100 sayılı Yasanın geçici 3.maddesi yollaması ile) 1086 sayılı HUMK'un 428.maddesi gereğince BOZULMASINA, alınan peşin harcın temyiz edene geri verilmesine, 15/01/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.