4. Hukuk Dairesi 2016/12318 E. , 2018/7493 K.

[İctihat]

4. Hukuk Dairesi 2016/12318 E. , 2018/7493 K.

'İçtihat Metni'
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi

Davacı ... vekili Avukat ... tarafından, davalı ... AŞ aleyhine 09/07/2015 gününde verilen dilekçe ile menfi tespit istenmesi üzerine mahkemece yapılan yargılama sonunda davanın kabulüne dair verilen 22/06/2016 günlü kararın Yargıtayca incelenmesi davalı vekili tarafından süresi içinde istenilmekle temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra tetkik hakimi tarafından hazırlanan rapor ile dosya içerisindeki kağıtlar incelenerek gereği görüşüldü.
Dava, İİK'nin 89. maddesi uyarınca menfi tespit istemine ilişkindir. Mahkemece, davanın kabulüne karar verilmiş hüküm, davalı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Davacı vekili dava dışı borçlu ... aleyhinde ... 9.İcra Müdürlüğünün 2012/3304 esas sayılı dosyası üzerinden yürütülen takipte müvekkiline birinci haciz ihbarnamesi gönderildiğini, polis memuru olan müvekkilinin hassas görevde olması nedeniyle haciz ihbarnamesine itiraz edemediğini, ikinci ve üçüncü haciz ihbarnamelerine süresinde itiraz ettiğini belirterek, İİK'nin 89. maddesi uyarınca borçlu olmadığının tespitini talep etmiştir.
Davalı vekili davacıya dava dışı takip borçlusu ...’ın kiracısı olması nedeniyle İİK 89. maddesi uyarınca usulüne uygun bir şekilde 1. haciz ihbarnamesi gönderildiğini, davacının süresinde itiraz etmemesi nedeniyle 2. ve 3. haciz ihbarnameleri gönderildiğini belirterek davanın reddini talep etmiştir.
Mahkemece, birinci haciz ihbarnamesinin olmamasının ikinci ve üçüncü haciz ihbarnamelerini hükümsüz hale getireceğini, icra müdürlüğünün işlemine karşı süresiz şikayet yoluna başvurabileceğini, şikayet hakkının kullanılarak üçüncü haciz ihbarnamesinin iptal edilmesi durumunda davanın konusuz kalacağını, davacının süresiz şikayet yoluna başvurabilmesinin menfi tespit davasını esastan incelenmesine engel teşkil etmeyeceğini, davacının kira akdinden kaynaklı olarak davalı şirkete borcu bulunmadığının sabit olduğu gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Hukuki yararın varlığı, dava koşulu niteliğinde olup mahkemece, kendiliğinden göz önünde tutulur. Dava, borçlu olmadığının tespiti istemidir. Dava hakkı hukuki yarar ile sınırlıdır. Davacı, ihlal edildiğini ileri sürdüğü hakkını elde edebilmek için mahkeme kararına muhtaç bulunmalıdır. Bu bağlamda, hukuki korunmada, (davada) zorunluluk olmalıdır. İdeal veya geleceğe dönük bir yarar yeterli değildir. Kural olarak, eda davalarında hukuki yararın varlığı asıldır ve ayrıca bu yönde bir ispat yükümlülüğü yoktur. Tespit davalarında ise hukuki ilişkinin varlığının, ‘hemen’ tespit edilmesinde davacının korunmaya değer bir hukuki yararının bulunması gerekir. Bu da, üç şartın birlikte varlığına bağlıdır:
a)Davacının bir hakkı veya hukuki durumu, güncel (halihazır) bir tehlike ile tehdit edilmiş olmalı
b)Bu tehdit nedeniyle, davacının hukuki durumu tereddüt içinde olmalı ve bu husus davacıya zarar verebilecek nitelikte bulunmalı
c)Yalnız kesin hüküm etkisine sahip olup, cebri icraya yetki vermeyen (icraya konulamayan) tespit hükmü, bu tehlikeyi ortadan kaldırmaya elverişli olmalıdır.
Somut olayda davacı tarafça dava dışı borçlu veya alacaklıya söz konusu takip kapsamında herhangi bir ödeme yapılmamış olduğu,davanın İİK 89/5. maddesi kapsamında değerlendirilemeyeceği,davanın İİK 89/3 maddesinde düzenlenen haciz ihbarnamelerinin gönderilmesi nedeniyle açılan menfi tespit davası olduğu anlaşılmaktadır. Dosya içeriğine göre,davacıya usulüne uygun olarak birinci haciz ihbarnamesi çıkarılmamış olduğu bu nedenle ikinci ve üçüncü haciz ihbarnameleri hüküm ifade etmeyeceği sabit olup, davacının eldeki davayı açmakta hukuki yararı yoktur. Şu durumda, mahkemece dava açılmasında hukuki yarar olmadığından davanın usulden reddine karar verilmesi gerekirken, kabulüne karar verilmesi doğru görülmemiş bozmayı gerektirmiştir.
SONUÇ: Temyiz edilen kararın, yukarıda gösterilen nedenle BOZULMASINA ve peşin alınan harcın istek halinde geri verilmesine 03/12/2018 gününde oy birliğiyle karar verildi.