7. Hukuk Dairesi 2016/21709 E. , 2016/15027 K

[İctihat]

7. Hukuk Dairesi 2016/21709 E. , 2016/15027 K.

'İçtihat Metni'
Mahkemesi :İş Mahkemesi
Dava Türü : İşe iade

YARGITAY İLAMI
Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen hükmün, Yargıtay'ca incelenmesi davalı vekili tarafından istenilmekle, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dosya incelendi, gereği görüşüldü:
Davacı vekili, davalı işveren tarafından yapılan feshin haklı ve geçerli nedene dayanmadığını, feshin asıl nedeninin sendikal nedenler olduğunu belirterek feshin geçersizliğinin tespitine, davacının işe iadesine, iş sözleşmesinin sendikal nedenle feshedildiğinin tespit edilmesi durumunda müvekkiline 1 yıllık ücretinden az olmamak üzere sendikal tazminat ödenmesine, sendikal nedenle feshedilmediği kanaatine varılırsa 8 aylık ücreti tutarında işe başlatmama tazminatı ile boşta geçen süre ücreti ve diğer haklara karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı vekili, müvekkili şirkette usulüne uygun olarak düzenlenen ve 31/08/2017 tarihine kadar geçerli olan toplu iş sözleşmesi bulunduğunu, başka bir şirkette (BOSCH) imzalanan ve kendilerini bağlamayan toplu iş sözleşmesi nedeni ile şirket çalışanlarının...'in tarafı olan yetkili sendika ...Sendikasını protesto etmek amacıyla Mayıs 2015 tarihinden itibaren, yasal olmayan gösteri ve protestolara katıldıklarını, sendikadan istifa ettiklerini, sendikadan istifa eden çalışanların dayanışma aidatı ödeyerek... hükümlerinden yararlanmaya devam ettiklerini, davacının da içinde bulunduğu bir kısım çalışanların yasa dışı grev niteliğinde olan hareketleri nedeni ile uyarıldıklarını, bu eylemler neticesinde müvekkili şirketi zarara uğrattıklarını, buna ilişkin ... 7. İş Mahkemesi aracılığıyla tespit yapıldığını, müvekkili şirketin 22/05/2015 tarihinde yasal olmayan grev yapanlara duyuru yaparak 25 Mayıs 2015 günü vardiyasına dönen çalışanların iş sözleşmelerinin feshedilmeyeceğini,... hükümleri değiştirilmeksizin destek çalışması kapsamında 1.000,00 TL ödeme yapılacağını, ödemelerin detaylarının bir ay içerisinde açıklanacağını, bu sözlerden sonra iş yerindeki yasa dışı direnişin sona erdiğini ve huzur ortamının yeniden tesis edildiğini, müvekkili şirketin 22/06/2015 tarihinde ödemenin detaylarını açıkladığını ancak davacı ve içinde olduğu bir kısım çalışanların kendi temsilcilerini atama talebi ile yasa dışı protestolara başlayarak fabrika içerisindeki huzuru kaçırdıklarını, üretimin aksamasına sebebiyet verdiklerini, iş yeri huzurunu bozduklarını ve şirket bünyesinde üretimi engellediklerini, davacının 22/06/2015 16:00 - 24:00 ve 23/06/2015 tarihinde ise 00:00 - 08:00 vardiyasında yasa dışı protestolara katıldığını, yapılan yasa dışı grevlerin de sendika üyesi işçilerin sendikaları ile arasında doğan anlaşmazlıktan kaynaklandığını, davacının kendi seçtikleri temsilciler tarafından tesmil edilme talebinin müvekkil şirket tarafından hiç bir aşamada kabul edilmediğini, Sendikalar Kanununa göre işyeri temsilcilerinin sendika tarafından atanacağını, sendikal neden iddialarının doğru olmadığını, 4857 sayılı Yasanın 25/2 maddesi uyarınca iş aktinin haklı nedenle feshedildiğini beyanla davanın reddini istemiştir.
Mahkemece, ' ..Tarafların iddia ve savunmaları ve tüm dosya kapsamından 2015 yılı Mayıs ayında gerçekleşen yaklaşık bir hafta süren işçi eylemlerinin müzakereler sonunda anlaşma ile sona erdiği ve çalışmaya normal olarak devam olunduğu, bu tarihlerdeki eylemlerin haklı yada geçerli feshe konu edilmesinin hukuken mümkün olmadığı, fesih bildiriminden de anlaşıldığı üzere feshin en son 22/06/2015 tarihinde akşam yemeği molası sırasında işverenin o gün işçilerin hakları ile ilgili iyileştirme açıklamasının yetersiz olduğu düşüncesi ile yapılan çatal kaşık vurma ve alkışlı yürüyüşlü ve sloganlı eyleme dayandığının sabit olduğu davalı işveren tarafın 22-23/06/2015 tarihindeki eylem nedeni ile eyleme katılan işçilerin iş akitlerinin feshedildiğini savunduğu, işverenin yönetim hakkı kapsamında hukuka uygunluk çerçevesinde kararlar almakta serbest olduğu, fakat tek taraflı alınan bu kararların demokratik barışçıl nitelikteki eleştirisel protestoları bertaraf edecek nitelikte olmaması gerektiği, Türkiye'nin de taraf olduğu Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve çalışma hayatı ile ilgili Avrupa Sosyal Şartı hükümleri ve aynı paraleldeki Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin kararlarında işçilerin ekonomik ve sosyal durumlarını etkileyen, işyeri uygulamalarına yönelik demokratik, barışçıl protesto hakkının korunduğu, Türkiye'nin taraf olduğu uluslararası sözleşmelerin kanun hükmünde olup Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin kararlarının da bu kapsamda bağlayıcı nitelikte olduğu, gerçekleştirilen bu eylemlerin yasa dışı eylem nitelik ve niceliğinde olmaması gerektiği, işverenin hukuka uygun şekilde işletmesel kararlar almasının yönetim hakkının kullanılmasına dayandığı, ancak işverenin keyfi karar ve işlemlerinin yargı denetimine tabi olduğu, bu denetimin yerindelik denetiminden ziyade, tutarlılık, ölçülülük, nesnellik v.b. denetimleri de kapsadığı, tüm dosya kapsamından ve dinlenen davacı ile davalı tanıkları beyanlarından, söz konusu eyleme katılan işçilerin, işlerine dönmesi durumunda işten çıkarılmayacağı, maddi anlamda destek verileceği ve kendi seçmiş oldukları temsilciler ile işveren yetkililerinin görüşeceği taahhüdünün verildiğinin anlaşıldığı, işçilerin eylemlerine son vermesi ve işlerine dönüp çalışmalara devam etmesine rağmen davalı tarafından işçilere verilen kendi temsilcilerini seçme ve görüşme taahhüdünün yerine getirilmemesi üzerine işçilerin durumu iş yeri yetkililerine bildirdiği ancak bu konuda somut bir adım atılmadığı, ayrıca işçilerin istifa ettikleri ...Sendikası temsilcilerini de protesto etmek anlamında yemek molalarında ve serbest oldukları zamanda davalı iş yerinde üretimin de aksamasına sebebiyet vermeden çatal ve kaşık vurma eylemiyle protesto yaptıkları ve bu protesto neticesinde ise davalı iş yerinde herhangi bir üretim kaybı yaşanmadığı, dinlenen davacı tanıklarının beyanında ise işe giriş aşamasında davalı iş yerinin şu anda... sözleşmesinin karşı tarafı olan ...Sendikası'na üyeliğin zorunlu olduğunu ve üyelik ücretinin noter kanalı ile ödenerek davalı iş yerine teslim edildiği, davalı işverenin işçilerin çatal ve bıçak vurma eyleminin hemen ertesi günü, eyleme katılan işçilerin tam olarak tespiti yapılmadan ve işçilerin işletmeye karşı bir eylemlerinin olup olmadığı araştırılmadan, disiplin kurulunun toplanarak işçilerin iş sözleşmelerinin feshedilmesi ve işe girişte ...Sendikası'na üyeliği teşvik etmesi, davalının iş yerindeki işçilerin ...Sendikası dışında bir sendikal oluşum yada işçilerin kendi aralarında temsilci seçmesine olanak vermeksizin üstelik bu konuda davalı iş yerinin Genel Müdürü tarafından işçilere açıkça bir taahhüt verilmesine rağmen iş sözleşmelerini feshetmesi karşısında davacının iş sözleşmesinin feshinin sendikal nedene dayandığı gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Dosya içeriği ve aynı gün temyiz incelemesi yapılan ... 3. İş Mahkemesinin 2016/22743-22760 Esas nolu ve ... 8. iş Mahkemesinin 2016/26202-26219 Esas nolu seri dosyalara göre somut uyuşmazlıkta işverence gerçekleştirilen feshin haklı veya geçerli bir nedene dayanmadığına dair yerinde gerekçelerle feshin geçersizliğine ve davacıların işe iadesine karar verildiği anlaşılmıştır. Ancak davacının fesihten önce...Sendikasından istifa ettiği ve dayanışma aidatı ödeyerek...'ten yararlandığı, Mayıs 2015 te başlayan 5 gün süreyle iş bırakma eylemi sonrasında işçilere, işyeri Genel Müdürü ... tarafından 22.05.2015 24.00 dan sonra işbaşı yapan işçilerin iş akdinin feshedilmeyeceği ve davacı tanık beyanlarında işçilerin de daha fazla çalışarak bu açığı kapatacakları sözünü verdiği, Mayıs ayında işçilere 1.000 TL ek ücret ödendiği ve 22.06.2015 tarihinde ise yapılacak genel ek ödemenin duyurulduğu, işçilerin ekonomik haklarının iyileştirildiği, Genel Müdür tarafından işçilere kendi temsilcilerini seçme sözü verildiği ve bu aşamada ...Sendikası işyeri temsilcilerinin yıllık izne gönderildiği, yıllık izin dönüşünde sendika işyeri temsilcilerini işyerinde gören işçiler tarafından yemekhanede çatal ve kaşıkların masaya vurulması suretiyle protesto eylemi düzenlendiği, eylemin ...Sendikası ve bu sendikanın işyeri temsilcilerine duyulan tepkiden kaynaklandığı, 32 yıldır... uygulanan işyerinde işe yeni giren işçilere sendikaya üye olmaları durumunda mevcut...'den yararlanabileceği açıklamasının sendikaya üyeliğin zorunlu olduğu anlamına gelmeyeceği, sendika üyesi olmayanların ve dayanışma aidatı ödeyerek...'den yararlanan işçilerin bulunduğu işyerinde ayrıca ... 3. İş Mahkemesinde davacı tanıkları olarak dinlenilen... ve ....'ın ' davalı şirket tarafından bizim sendikal faaliyetlerimizi engellemeye matuf herhangi bir eylem ve işlem olmamıştır' şeklindeki beyanları ve 2015 yılı sonunda sendika işyeri baş temsilcisi... yerine.... isimli çalışanın atandığı ve işverenin ....'ın aday olmamasını sağladığı da dikkate alındığında davacıların iş akdinin feshedilmesinde sendikal neden bulunmadığı anlaşılmakla mahkemece feshin geçersizliğine ve işe iadeye karar verilmesi isabetli olup bu nedenle davalının bu yönlere ilişkin temyiz nedenleri yerinde değildir.
4857 sayılı İş Kanunu’nun 21. maddesi uyarınca, mahkemece feshin geçersizliğine karar verildiğinde, işçinin başvurusu üzerine işveren tarafından bir ay içinde işe başlatılmaz ise, işçiye ödenmek üzere en az 4, an çok 8 aylık ücreti tutarında tazminatın belirlenmesi gerekir. Dairemizin yerleşik uygulaması gereği, iş güvencesi niteliğindeki bu tazminat işçinin kıdemi, fesih sebebi gibi olgular dikkate alınarak belirlenmelidir. Maddenin alt ve üst sınırları aşılamaz. Üst sınırın aşılmasının tek istisnası 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun 25. maddesindeki sendikal nedenle yapılan fesihlerdir. Bu kanun yürürlüğe girdikten sonra sendikal nedenle yapılan fesihlerde tazminat işçinin başvurusu, işe başlatma ve başlatılmama şartına bağlı olmaksızın işçinin en az bir yıllık ücreti tutarında belirlenecektir. Dairemizin uygulaması bu yöndedir. (12.12.2013 gün ve 2013/8422 Esas, 2013/33052 Karar sayılı ilamımız). Dairemiz yıllık ücretli izinle ilgili 53. maddedeki kıdem sürelerini dikkate alarak 6 ay ile 5 yıl arasında kıdemi olan işçi için 4, 5 yıl ile 15 yıl arasında kıdemi olan işçi için 5, 15 yıldan fazla kıdemi olan işçi için 6 aylık ücreti tutarında işe başlatmama tazminatın belirlenmesini öngörmekte, fesih sebebine göre bu miktarlarda azami sınır 8 aya kadar da çıkmaktadır.
Yukarıdaki açıklamalar doğrultusunda mahkemece, sendikal tazminat talebinin reddine karar verilmesi gerekirken kabulü hatalı olup, bozmayı gerektirmiştir.
4857 sayılı Kanun’un 20. maddesinin 3. fıkrası uyarınca, hükmün bozulmak suretiyle ortadan kaldırılması ve aşağıdaki gibi karar verilmesi gerekmiştir.
HÜKÜM: Yukarıda belirtilen sebeplerle
1-Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararının BOZULARAK ORTADAN KALDIRILMASINA,
2-İşverence yapılan FESHİN GEÇERSİZLİĞİNE, davacının İŞE İADESİNE,
3-Davacının kanunî sürede işe başvurmasına rağmen, işverenin süresi içinde işe başlatmaması halinde ödenmesi gereken tazminat miktarının işçinin 6 aylık ücreti olarak belirlenmesine,
4-Davacının işe iade için işverene süresi içinde başvurması halinde hak kazanılacak olan ve kararın kesinleşmesine kadar doğmuş bulunan en çok 4 aylık ücret ve diğer haklarının davacıya ödenmesi gerektiğinin belirlenmesine,
5-Alınması gereken 29,20 TL harçtan peşin alınan 27,70 TL harcın mahsubu ile bakiye 1,50 TL harcın davalıdan alınarak Hazine'ye gelir kaydına,
6-Davacı vekille temsil edildiğinden, karar tarihinde yürürlükte olan AAÜT'ne göre 1.800,00 TL vekalet ücretinin davalıdan alınıp davacıya verilmesine,
7-Davacı tarafından yapılan 104,40 TL yargılama giderinin davalıdan alınıp davacıya verilmesine, davalının yaptığı yargılama giderinin üzerinde bırakılmasına,
8-Peşin alınan temyiz harcının isteği halinde davalıya iadesine, 28/09/2016 tarihinde oybirliğiyle KESİN olarak karar verildi.