7. Hukuk Dairesi 2016/16227 E. , 2016/10212 K

[İctihat]

7. Hukuk Dairesi 2016/16227 E. , 2016/10212 K.

'İçtihat Metni'

Mahkemesi :İş Mahkemesi
Dava Türü : Alacak


YARGITAY İLAMI

Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen hükmün, Yargıtay'ca incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmekle, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dosya incelendi, gereği görüşüldü:
Davacı, davalı işyerinde gemi yağcısı olarak çalışırken iş akdinin işveren tarafından haksız olarak feshedildiğinden bahisle kıdem ve ihbar tazminatı ile bazı işçilik alacaklarının hüküm altına alınmasını talep etmiştir.
Davalı, mahkemenin yetkisiz olduğunu yetkili mahkemenin İstanbul mahkemeleri olduğunu, davacının iş akdinin haklı nedenle sonlandırıldığını, tüm haklarının ödendiğini hiçbir alacağı olmadığını savunarak, davanın reddini istemiştir
Mahkemece, mahkemenin yetkisizliğini yetkili mahkemenin... mahkemelerine gönderilmesine karar verilmiştir.
Davaya bakmanın iş mahkemesinin görevine girip girmediği ve giriyorsa yetkili mahkeme konularında taraflar arasında uyuşmazlık bulunmaktadır.
5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanununun 1 inci maddesi uyarınca, İş Kanununa göre işçi sayılan kimselerle işveren veya işveren vekilleri arasında, iş akdinden veya İş Kanununa dayanan her türlü hak iddialarından doğan hukuk uyuşmazlıklarının çözüm yeri iş mahkemeleridir.
4857 sayılı İş Kanununun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi uyarınca “deniz ve hava taşıma işlerinde çalışanlar” hakkında bu kanun hükümleri uygulanmaz. Deniz taşıma işlerinde çalışanlar 854 sayılı Deniz İş Kanununa tabidir. Ancak hava taşıma işlerinde çalışanlar için özel bir düzenleme yapılmadığından Borçlar Kanunu genel hükümleri uygulanmaktadır.
854 sayılı Deniz İş Kanununun 1 inci maddesine göre “Bu kanun denizlerde, göllerde ve akarsularda Türk Bayrağını taşıyan ve yüz ve daha yukarı grostonalitonluk gemilerde bir hizmet akti ile çalışan gemi adamları ve bunların işverenleri hakkında uygulanır” denilerek, adı geçen Kanunun kapsamı belirlenmiştir. Gemiler aracılığı ile yapılan deniz taşıma işleri ayrı bir yasaya tabi olduğundan, 4857 sayılı Yasanın kapsamı dışında bırakılmıştır. Gemi yabancı ülke bayrağı taşıyor veya gemi Türk bayraklı olsa dahi yüz grostonalitonluk değilse bu gemide çalışanlar hakkında Deniz İş Kanunu uygulanamaz. Taşıma işinde çalışan bu gemideki işçiler de 4857 sayılı İş Kanunu kapsamı dışında kaldığından, haklarında Borçlar Kanunu hükümleri uygulanır.
Deniz İş Kanununun 46 ncı maddesi uyarınca, “Bu kanun kapsamına giren gemiadamlariyle bunların işveren veya işveren vekilleri arasında bu kanundan veya hizmet aktinden doğan davalar hakkında, 5521 sayılı Kanun hükümleri uygulanır. Hizmet aktinde ayrıca bir hüküm yoksa dava geminin bağlama limanında iş davalarını bakmaya yetkili mahkemede görülür”.
Deniz İş Kanunu 1. Maddesinin 1. fıkrası uyarınca, bir geminin Deniz İş Kanunu'nun kapsamına girebilmesi için denizlerde, göllerde ve akarsularda çalıştırılması, bu geminin Türk Bayrağı taşıması, geminin yüz ve daha yukarı grostonilatoluk olması gerekir. Maddenin 2. Fıkrasına göre de:
a) Aynı işverene ait gemilerin grostonilatoları toplamı yüz veya daha fazla olduğu' takdirde, bu gemilerle, bu gemilerde çalışan ve çalıştıranlar Deniz İş Kanunu hükümlerine tabi olacaklardır.
b) İşverenin çalıştırdığı gemi adamı sayısı beş veya daha fazla bulunduğu takdirde' başka bir şart aranmaksızın, başka bir anlatımla geminin grostonilatosuna bakılmaksızın, bu gemi Deniz İş Kanunu kapsamına giren bir işyeri olacaktır.
Gemi yabancı ülke bayrağı taşıyor veya gemi Türk bayraklı olsa dahi yüz grostonalitonluk değilse yada diğer belirtilen istisnai şartları taşımıyor ise bu gemide çalışanlar hakkında Deniz İş Kanunu uygulanamaz. Taşıma işinde çalışan bu gemideki işçiler de 4857 sayılı İş Kanunu kapsamı dışında kaldığından, haklarında Borçlar Kanunu hükümleri uygulanır.
Dosya içeriğinde ne gemi yeterlilik belgesi, ne davacının gemi adamı olup olmadığına dair belge, ne de geminin tasdiknamesi bulunmaktadır. Bu nedenle mahkemece önce davacının Deniz İş Kanununa tabi olup olmadığı ve mahkemenin görevli olup olmadığı hususu açıklığa kavuşturulmalıdır.
Görev konusundaki eksiklik giderilip mahkemenin görevli olduğunu anlaşılması durumunda İş mahkemelerinde yetki kuralı, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun yetki kurallarına uygun olup buna ek olarak işin yapıldığı yer, yani işyeri mahkemelerini de yetkili kılmaktadır, iki yer mahkemesi belirtilmiştir. Bunlardan ilki davalının ikametgahı, diğeri ise işin yapıldığı yer, yani işyeridir.
854 sayılı Deniz İş Kanunu’nun 46/2 maddesine göre 'Bu kanun kapsamına giren gemiadamlarıyla bunların işveren veya işveren vekilleri arasında bu kanundan veya hizmet aktinden doğan davalar hakkında, 5521 sayıl kanun hükümleri uygulanır. Hizmet aktinde ayrıca bir hüküm yoksa dava, geminin bağlama limanında iş davalarını bakmaya yetkili mahkemede görülür.'
Anılan yasal düzenleme ile 5521 sayılı yasanın 5. maddesinde belirlenen davalının ikametgahı mahkemesinin ve işçinin işini yaptığı işyeri için yetkili mahkemenin yetkisini ortadan kaldırılmamış bunlara ek olarak geminin bağlama limanında iş davalarını bakmaya yetkili mahkemede de dava açılabileceği belirlenmiştir. Deniz taşıma işinin genel olarak gemide yapılması ve her geminin bir bağlama limanı bulunması nedeni ile bağlama limanın bulunduğu yer iş mahkemesinin yetkili olması, işin yapıldığı yer yetkisi ile uyumludur. Zira gemi seferlerinin yabancı bir ülkeden yönetildiği durumlar hariç, bağlama limanı genellikle geminin sicile kayıtlı olduğu yerdir.
Mahkemece hiç delil toplanmadan, mahkemenin görevli olup olmadığı tam olarak belirlenmeden eksik araştırma ve inceleme ile yetkisizlik kararı verilmiş olması hatalı olup bozma nedenidir.
SONUÇ: Temyiz olunan kararın, yukarıda yazılı nedenle BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde davacıya iadesine, 09.05.2016 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.