7. Hukuk Dairesi 2016/505 E. , 2016/3949 K.

[İctihat]

7. Hukuk Dairesi 2016/505 E. , 2016/3949 K.

'İçtihat Metni'


Mahkemesi :İş Mahkemesi
Dava Türü : İşe iade

YARGITAY İLAMI

Taraflar arasındaki işe iade davasının yapılan yargılaması sonunda hüküm duruşmalı olarak süresi içinde taraf vekilleri tarafından temyiz edilmiş ise de işin mahiyeti itibariyle duruşma isteminin reddine, incelemenin evrak üzerinde yapılmasına karar verildikten sonra dosya incelendi, gereği görüşüldü
İş sözleşmesinin geçerli neden olmadan davalı işveren tarafından sendikal nedenle feshedildiğini belirten davacı işçi feshin geçersizliğine ve işe iadesi ile işçinin başvurusu, işverenin işe başlatması veya başlatmaması şartına bağlı olmaksızın sendikal tazminata karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı, şirketin verimlilik ve karlılığın artırılması için belirlediği hedefe ulaşması maksadıyla 2008 yılından itibaren süregelen zamanda işletmesel ihtiyaçlar doğrultusunda yeniden yapılandırma ve reorganizasyon çalışmaları gerçekleştirildiğini, üretim fabrikasında 3 bölümde ( motor-boya sonrası ve kaporta montaj) Kaizen çalışmaları yapıldığını, yapılan çalışmalarla bir taraftan israf ortadan kaldırılırken, diğer yandan çalışanların çalışma koşullarını iyileştiren, verimliliği artıran ve sağlıklı çalışmalarına olanak sağlayan yatırımlar gerçekleştiğini, lastik alt montaj Kaizen çalışması ile iki kişiye indirilen personel sayısı, lastik alt montajının jant üreticisine devredilmesi nedeniyle şirket nezdinde lastik alt montaj istasyonunda çalışanlara ihtiyaç kalmayacağı tespit edildiğini, şirketin 2014 yılı üretim hacminde 2013 yılı ile kıyaslama yapıldığında çok ciddi düşüş gerçekleştiğini, davalı şirketin 2014 yılı için hedeflediği günde 45 adet traktör üretimini, 2014 yılı son çeyreğinden geçerli olmak üzere 2015 yılında 35 adete düşürdüğünü ve çalışan sayısı planlamasını üretim adetlerine uygun hale getirmek için harekete geçtiğini, şirketin faaliyet gösterdiği sektörde üretim hacminin küçülmesi, bayilere satışlarda azalma yaşanması, otomasyon çalışmaları, kaizen ve kanban çalışmalarının devam etmesi, istihdam fazlalığının gerçekleşmesi nedenleriyle davacının iş aktinin kıdem ve ihbar tazminatı ödenmek suretiyle İş Kanunuunun 18.maddesi çerçevesinde işletme, işyeri ve işin gereklerinden kaynaklanan geçerli nedenlerle feshedildiğini, iş aktinin sendikal nedenle feshedildiği iddialarının doğru olmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
Mahkemece, davalı işveren tarafından yapılan fesih işleminin geçerli nedene dayanmadığını ancak sendikal neden iddiasının da ispatlanamadığı gerekçesiyle davacının işe iadesine karar vermiştir.
Öncelikle mahkemece, davacının iş sözleşmesinin geçerli neden olmaksızın feshedildiği yönündeki tespiti yerinde olduğundan davalının tüm temyiz nedenleri yerinde değildir.
Buna karşılık davacı temyizi yönünden değerlendirildiğinde
4857 sayılı İş Kanunu’nun 18.maddesine göre otuz veya daha fazla işçi çalıştıran işyerlerinde en az altı aylık kıdemi olan işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesini fesheden işveren, işçinin yeterliliğinden veya davranışlarından ya da işletmenin, işyerinin veya işin gereklerinden kaynaklanan geçerli bir sebebe dayanmak zorundadır.
Fesih tarihinden yürürlükte olan 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'nun “sendika özgürlüğünün güvencesi' başlıklı 25.maddesinin ikinci fıkrasına göre işveren, ücret, ikramiye, prim ve paraya ilişkin sosyal yardım konularında toplu iş sözleşmesi hükümleri saklı kalmak kaydıyla bir sendikaya üye olan işçilerle sendika üyesi olmayan işçiler veya ayrı sendikalara üye olan işçiler arasında çalıştırma şartları veya çalıştırmaya son verilmesi bakımından herhangi bir ayrım yapamaz üçüncü fıkrasına göre işçiler, sendikaya üye olmaları veya olmamaları, iş saatleri dışında veya işverenin izni ile iş saatleri içinde işçi kuruluşlarının faaliyetlerine katılmaları veya sendikal faaliyette bulunmalarından dolayı işten çıkarılamaz veya farkli işleme tabi tutulamaz dördüncü fıkrasına göre işverenin fesih dışında yukarıdaki fıkralara aykırı hareket etmesi halinde işçinin bir yıllık ücret tutarından az olmamak üzere sendikal tazminata hükmedilir. Aynı maddenin beşinci fıkrasına göre ise sendikal bir nedenle iş sözleşmesinin feshi halinde işçi, 4857 sayılı Kanunun 18,20 ve 21 inci madde hükümlerine göre dava açma hakkına sahiptir. Iş sözleşmesinin sendikal nedenle feshedildiğinin tespit edilmesi halinde, 4857 sayılı Kanunun 21 inci maddesine göre işçinin başvurusu, işverenin işe başlatması veya başlatmaması şartına bağlı olmaksızın sendikal tazminata karar verilir
İş sözleşmesinin sendikal nedenle feshedildiği iddiası ile açılan davalarda, salt işçinin sendika üyesi olması feshin de sendikal nedenle yapıldığını göstemez. Mahkemece, gerekli araştırma yapılarak ve özellikle de tanıklardan davacının sendika üyesi olmasının yanında ne tür sendikal faaliyetlerde bulunduğu somut olarak sorulup tespit edilerek toplanan deliller sonucu feshin sendikal nedenlere dayandığının tereddütsüz belirlenmesi gerekir.
Dosya içeriğine göre davacı ve aynı gün temyiz incelemesi yapılan bir kısım dosya davacısı işçinin Kasım 2014 tarihinde sendikaya üye oldukları, sendikaya üye olan 105 işçinin büyük çoğunluğunun Kasım-Aralık 2014 tarihleri arasında üye olduğu, 57 işçinin Aralık 2014 ayının ilk 2 haftası içerisinde istifa ettiği, halen üye olup çalışan sayısının da 27 kişi olduğu anlaşılmıştır.
Sendikanın yetki tespiti talebinde bulunmadığı, işyerinde uygulanmakta olan T.İ.S. olmadığı da anlaşılmıştır.
Dinlenen davacı tanıklarının beyanları ile ( gerek bu dosyada gerekse aynı gün temyiz incelemesi yapılan diğer dosyalardaki beyanlar esas alınarak ) davacı ve arkadaşlarının sendika üyesi olduğu için işten çıkarıldığı, amirlerinin sendikal baskı uyguladıklarını amirlerinin isimlerini de vermek ve baskı niteliğindeki olayları da açıkça dile getirmek suretiyle anlattıkları görülmüş, dinlenen davalı tanıklarının ise davalı savunması doğrultusunda beyanda bulundukları da görülmüştür.
Ayrıca aynı gün temyiz incelemesi yapılan ... 1.İş mahkemesi ile ... 2.İş Mahkemesi'nce davalı işveren tarafından yapılan fesihlerin sendikal nedenlere dayandığından bahisle verilen işe iade kararlarının Dairemizce onandığı da görülmüştür. ( Bknz. Yargıtay 7.HD 22.02.2016 tarih ve 2015/43375 E-2016/3898 K sayılı ilamı ile aynı tarih ve 2016/2316 E-2016/3951 K sayılı ilamı)
Davacı ve arkadaşlarının sendikaya üyelik tarihleri, fesih tarihleri, sendika yazısı, tanık beyanları, emsal dosyalar ve içeriği birlikte değerlendirildiğinde davalı işveren tarafından yapılan feshin sendikal nedenlere dayandığı sabit olduğundan davacının temyizinin bu nedenle yerinde olduğu kanaatine varılmıştır.
Yukarıda açıklanan nedenlerle, 4857 sayılı İş Yasasının 20/3. maddesi uyarınca mahkeme kararı bozulup ortadan kaldırılmış ve Dairemizce aşağıdaki şekilde karar vermek gerekmiştir.
HÜKÜM: Yukarıda açıklanan gerekçe ile
1-Mahkemenin kararının BOZULARAK ORTADAN KALDIRILMASINA,
2-Feshin GEÇERSİZLİĞİNE ve davacının İŞE İADESİNE,
3- 6356 sayılı Yasanın 25/5.fıkrası uyarınca davacının işe başlatılması veya başlatılmaması şartına bağlı olmaksızın tazminat tutarının işçinin 1 yıllık ücreti olarak belirlenmesine,
4-Davacı işçinin işe iadesi için işverene süresi içinde müracaatı halinde hak kazanılacak olan ve kararın kesinleşmesine kadar en çok 4 aya kadar ücret ve diğer haklarının davalıdan tahsilinin GEREKTİĞİNE,
5-Alınması gereken 29,20 TL harçtan peşin alınan 27,70 TL harcın mahsubu ile kalan 1,50 TL harç giderinin davalıdan alınarak Hazine'ye gelir kaydına,
6-Davacının yapmış olduğu 359,30 TL yargılama giderinin davalıdan tahsili ile davacıya verilmesine, davalının yaptığı yargılama giderinin üzerinde bırakılmasına,
7-Karar tarihinde yürürlükte bulunan AAÜT'ne göre 1.800,00 TL avukatlık ücretinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
8-Artan gider ve delil avansının ilgilisine iadesine,
9-Peşin alınan temyiz harcının isteği halinde davacıya iadesine, aşağıda yazılı temyiz harcını davalıya yükletilmesine, 22/02/2016 gününde oybirliğiyle KESİN olarak karar verildi.