7. Hukuk Dairesi 2015/36780 E. , 2016/1633 K.

[İctihat]

7. Hukuk Dairesi 2015/36780 E. , 2016/1633 K.

'İçtihat Metni'
Mahkemesi :İş Mahkemesi
Dava Türü : Alacak

Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen hükmün, Yargıtay'ca incelenmesi davalı vekili tarafından istenilmekle, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dosya incelendi, gereği görüşüldü:
Davacı, iş sözleşmesinin emekliliği hak etmesi nedeniyle işveren tarafından feshedildiğini ileri sürerek, kıdem tazminatı ile yıllık izin, fazla çalışma, ulusal bayram genel tatil ve hafta tatili alacaklarının tahsilini istemiştir.
Davalı, davacının emeklilik nedeniyle işten ayrıldığını, son ücreti üzerinden kıdem tazminatını ödeyerek ibraname almak istediklerini ancak davacının kabul etmediğini bildirerek davanın reddi gerektiğini savunmuştur.
Mahkemece, toplanan kanıtlar ve bilirkişi raporuna dayanılarak davanın kısmen kabulüne karar verilmiş, hüküm davalı tarafından temyiz edilmiş, Dairemizce verilen bozma kararına mahkemece uyularak yeniden yapılan yargılama neticesinde davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Davacı işçinin fazla çalışma yapıp yapmadığı konusunda taraflar arasında uyuşmazlık bulunmaktadır.
Fazla çalışma yaptığını iddia eden işçi bu iddiasını ispatla yükümlüdür. Ücret bordrolarına ilişkin kurallar burada da geçerlidir. İşçinin imzasını taşıyan bordro sahteliği ispat edilinceye kadar kesin delil niteliğindedir. Bir başka anlatımla bordronun sahteliği ileri sürülüp kanıtlanmadıkça, imzalı bordroda görünen fazla çalışma alacağının ödendiği varsayılır.
Fazla çalışmanın ispatı konusunda işyeri kayıtları, özellikle işyerine giriş çıkışı gösteren belgeler, işyeri iç yazışmaları delil niteliğindedir. Ancak, fazla çalışmanın yazılı belgelerle kanıtlanamaması durumunda tarafların, tanık beyanları ile sonuca gidilmesi gerekir. Bunun dışında herkesçe bilinen genel bazı vakıalar da bu noktada gözönüne alınabilir. İşçinin fiilen yaptığı işin niteliği ve yoğunluğuna göre de fazla çalışma olup olmadığı araştırılmalıdır.
İmzalı ücret bordrolarında fazla çalışma ücreti ödendiği anlaşılıyorsa, işçi tarafından gerçekte daha fazla çalışma yaptığının ileri sürülmesi mümkün değildir. Ancak, işçinin fazla çalışma alacağının daha fazla olduğu yönündeki ihtirazi kaydının bulunması halinde, bordroda görünenden daha fazla çalışmanın ispatı her türlü delille yapılabilir. Bordroların imzalı ve ihtirazi kayıtsız olması durumunda, işçinin bordroda belirtilenden daha fazla çalışmayı yazılı belge ile kanıtlaması gerekir. İşçiye bordro imzalatılmadığı halde, fazla çalışma ücreti tahakkuklarını da içeren her ay değişik miktarlarda ücret ödemelerinin banka kanalıyla yapılması durumunda, ihtirazi kayıt ileri sürülmemiş olması, ödenenin üzerinde fazla çalışma yapıldığının yazılı delille ispatlanması gerektiği sonucunu doğurmaktadır.
İş sözleşmelerinde fazla çalışma ücretinin aylık ücrete dahil olduğu yönünde kurallara sınırlı olarak değer verilmelidir. Dairemiz, 270 saatle sınırlı olarak söz konusu hükümlerin geçerli olduğunu kabul etmektedir.
Günlük çalışma süresinin onbir saati aşamayacağı kanunda emredici şekilde düzenlendiğine göre, bu süreyi aşan çalışmaların denkleştirmeye tabi tutulamayacağı, zamlı ücret ödemesi veya serbest zaman kullanımının söz konusu olacağı kabul edilmelidir.
Yine işçilerin gece çalışmaları günde yedibuçuk saati geçemez (İş Kanunu, md. 69/3). Bu durum günlük çalışmanın, dolayısıyla fazla çalışmanın sınırını oluşturur. Gece çalışmaları yönünden, haftalık kırkbeş saat olan yasal çalışma sınırı aşılmamış olsa da günde yedibuçuk saati aşan çalışmalar için fazla çalışma ücreti ödenmelidir. Dairemizin kararları da bu yöndedir. Fazla çalışma yönünden diğer bir yasal sınırlama da, İş Kanununun 41'inci maddesindeki, fazla çalışma süresinin toplamının bir yılda ikiyüzyetmiş (270) saatten fazla olamayacağı şeklindeki hükümdür. Ancak bu sınırlamaya rağmen işçinin daha fazla çalıştırılması halinde, bu çalışmalarının karşılığı olan fazla mesai ücretinin de ödenmesi gerektiği açıktır. Yasadaki sınırlama esasen işçiyi korumaya yöneliktir. Fazla çalışmanın belirlenmesinde, 4857 sayılı Yasanın 68'inci maddesi uyarınca ara dinlenme sürelerinin de dikkate alınması gerekir.
Fazla çalışmaların uzun bir süre için hesaplanması ve miktarın yüksek çıkması halinde Yargıtay’ca hakkaniyet indirimi yapılması gerektiği istikrarlı uygulama halini almıştır. Ancak fazla çalışmanın tanık anlatımları yerine yazılı belgelere ve işveren kayıtlarına dayanması durumunda böyle bir indirime gidilmemektedir. Yapılacak indirim, işçinin çalışma şekline ve işin düzenlenmesine ve hesaplanan fazla çalışma miktarına göre taktir edilmelidir. Hakkın özünü ortadan kaldıracak oranda bir indirime gidilmemelidir.
Dairemizce aynı gün temyiz incelemesi yapılan aynı işyerine ait benzer nitelikteki 2015/36778, 2015/36779 ve 2015/36780 Esas sayılı dosyalarında verilen kararlar Dairemizin 12/11/2014 tarih 2014/12279 Esas 2014/20768 Karar sayılı ve benzer bozma ilamlarında “… Fazla mesai ücreti hesabı yönünden davacının işyerine giriş çıkış saatlerine ilişkin davacı ve davalı tarafça dosyaya sunulan işçi kartlarının ait oldukları dönem için dikkate alınması gerekirken mahkemece bu kayıtların geç sunulduğu şeklindeki hatalı değerlendirme ile tüm dönemin tanık beyanları esas alınarak hesaplanmış olması hatalı olduğu gerekçesiyle bozulmuştur.
Yukarıda anılan temyiz incelemesine konu her üç dosyada da davacı işçilere ait devam kartları mevcut olup bozma sonrası alınan bilirkişi raporları incelendiğinde, bilirkişice fazla çalışma hesabı yapılırken 2015/36778 ve 2015/36780 Esas sayılı dosyalarda devam kartlarını dikkate almadan bozma öncesi kabul gibi hesaplama yapıldığı, 2015/36779 Esas sayılı dosyada ise devam kartları dikkate alınarak yeniden hesaplama yapıldığı anlaşılmış olup, bu durumda aynı iş yerindeki çalışma şartlarında çelişki meydana gelmiştir.
Yapılacak iş, öncelikle davacı asil ve davalı şirket yetkilisi isticvap edilerek dosyaya sunulan devam kartlarındaki düzenlemenin nasıl olduğu, rakamların neyi ifade ettiği sorularak düzenleme şekli açıklığa kavuşturulmalı, bilirkişiden bu kartların değerlendirilmesi yönünden ek rapor alınarak her üç dosyada da birbiri ile çelişki oluşturmayacak şekilde önceki bozma kararı da dikkate alınarak hüküm kurulmalıdır.
O halde davalının bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve karar bozulmalıdır.
SONUÇ: Temyiz olunan kararın yukarıda yazılı nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davalıya iadesine, 27.01.2016 gününde oybirliğiyle karar verildi.