Kamulaştırmasız el atmada damga vergisi

[Hepsihukuk]

Sayı:B.07.0.GİB.0.02.62 /6226-9- 51
Tarih:24/10/2008

T.C.
MALİYE BAKANLIĞI
Gelir İdaresi Başkanlığı

Sayı : B.07.0.GİB.0.02.62 /6226-9- 51
Konu : Kamulaştırmasız el atma

........ VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞINA
(....... Grup Müdürlüğü)



İlgi : ......... tarihli ve ..........sayılı yazınız...

İlgide kayıtlı yazınız ekinde yer alan 21/08/2008 tarihli ve 1481 sayılı .......Büyükşehir Belediyesine hitaben düzenlenen muktezanızın incelenmesinden, adı geçen belediye tarafından park, bahçe, yol vb. kamu yararına yapılan hizmetler amacıyla yapılan kamulaştırma ve kamulaştırmasız el atma işlemleri ile ilgili düzenlenen evraklarda ve bu işlemlere ilişkin uyuşmazlıklar sonucu mahkeme kararı ile yapılan ödemelerde damga vergisinin alınıp alınmayacağı hususunun sorulması üzerine, "...kamulaştırılan ve kamulaştırmasız el atmalarla ilgili düzenlenen evraklar damga vergisinden istisna olup, bu işlemlerle ilişkili doğan uyuşmazlıklar sonucu mahkeme kararı ile yapılan hükme dayalı ödemelerin ise binde 7,5 oranında damga vergisine tabi tutulması gerekmektedir." şeklinde görüş verildiği anlaşılmış, konuya ilişkin aşağıdaki açıklamaların yapılmasına gerek duyulmuştur.

Bilindiği üzere, 488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 1 inci maddesinde, bu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisine tabi olacağı; 3 üncü maddesinde, damga vergisinin mükellefinin kağıtları imza edenler olduğu, resmi dairelerle kişiler arasındaki işlemlere ait kağıtların damga vergisini kişilerin ödeyeceği; 5766 sayılı Kanunla değişik 8 inci maddesinde, bu Kanunda yazılı resmi daireden maksadın, genel ve özel bütçeli idarelerle, il özel idareleri, belediyeler ve köyler olduğu, bu dairelere bağlı olup ayrı tüzel kişiliği bulunan iktisadi işletmelerin resmi daire sayılmayacağı hükme bağlanmıştır.

Diğer taraftan, Damga Vergisi Kanununa ekli (1) sayılı tablonun "IV- Makbuzlar ve diğer kağıtlar" başlıklı bölümünün 1/a fıkrasında, "Resmi daireler tarafından yapılan mal ve hizmet alımlarına ilişkin ödemeler (avans olarak yapılanlar dahil) nedeniyle kişiler tarafından resmi dairelere verilen ve belli parayı ihtiva eden makbuz ve ibra senetleri ile bu ödemelerin resmi daireler nam ve hesabına, kişiler adına açılmış veya açılacak hesaplara nakledilmesini veya emir ve havalelerine tediyesini temin eden kağıtlar"ın binde 7,5 nispetinde damga vergisine tabi tutulacağı; Kanununa ekli (2) sayılı tablonun "I- Resmi işlerle ilgili kağıtlar" başlıklı bölümünün A/9 numaralı fıkrasında, "Resmi daireler lehine yapılan istimlaklerde düzenlenen kağıtlar"ın damga vergisinden istisna olacağı hükme bağlanmıştır.

Bu itibarla, resmi daireler lehine yapılan kamulaştırma işlemlerine ilişkin düzenlenen kağıtlar (08/08/2000 tarihli ve 37201 sayılı tamim yazımız uyarınca kamulaştırma bedellerinin ilgilisine ödenmesi sırasında düzenlenen kağıtlar dahil) Damga Vergisi Kanununa ekli (2) sayılı tablonun I/A-9 bölümü hükmü gereğince damga vergisinden istisna edilmesi gerekmektedir.
Diğer taraftan, "Kamulaştırmasız el atma" bir kamu tüzel kişisinin özel mülkiyette bulunan bir taşınmazı kamulaştırma işlemi yapmaksızın fiilen işgal etmesi olup hem Anayasaya hem de kanuna aykırılığı dolayısıyla hukuka aykırı bir fiildir. Kamulaştırmasız el atma işlemi, hukuki mahiyeti itibariyle kamulaştırmadan tamamen farklı olup, haksız bir fiildir. Bu itibarla, kamulaştırmasız el atma işlemi diğer bir ifadeyle, haksız el atma işlemi nedeniyle ilgilisine ödenmesine hükmedilen meblağın, Kamulaştırma Kanunu çerçevesinde değil, Borçlar Kanununun haksız fiile ilişkin hükümleri kapsamında değerlendirilmesi gerekmektedir.

Yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde, hukuki mahiyeti itibariyle kamulaştırma olarak kabul edilmesine imkan bulunmayan kamulaştırmasız el atma işlemine ilişkin düzenlenen kağıtların damga vergisine tabi tutulması, bu kapsamda resmi daireler tarafından ilgili şahıslara ödeme yapılması halinde, bu ödemelere ilişkin düzenlenen kağıtlardan da Damga Vergisi Kanununa ekli (1) sayılı tablonun IV/1-a bölümüne göre binde 7,5 nispetinde damga vergisi alınması gerekmektedir.

Bilgi edinilmesini ve söz konusu özelgenizin yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde yeniden düzenlenmesini rica ederim.