8. Hukuk Dairesi 2016/7333 E. , 2018/14610 K.

[İctihat]

8. Hukuk Dairesi 2016/7333 E. , 2018/14610 K.

'İçtihat Metni'
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk (Aile) Mahkemesi
DAVA TÜRÜ : Katılma Alacağı

Taraflar arasında görülen ve yukarıda açıklanan davada yapılan yargılama sonunda Mahkemece, davanın kısmen kabulüne karar verilmiş olup hükmün davacı ve davalı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, Dairece dosya incelendi, gereği düşünüldü.
KARAR
Davacı, dava konusu ... ili, 897 ada, 4 parselde kayıtlı, 1 nolu meskenin tapuda davalı adına 22.11.2010 tescil edildiğini, taşınmazın alımında kendisine ait olan ... 464 parselde kayıtlı taşınmazının satış bedeli olan 30.000,00TL’ nin kullanıldığını, 30 bin TL olan taşınmaz bedelini eniştesi ... 27.10.2010’da havale ettiğini, bu tarihten itibaren yaklaşık bir ay sonra dava konusu taşınmazın satın alındığını, davalının bu taşınmazda hiçbir katkısının olmadığını, ancak çocukların büyütülmesinde bir emeği var diye, dava konusu taşınmazın 1/3 hissesinin davalıya bırakılarak 2/3 hissesini bedel olarak tarafına verilmesini talep ettiğini beyan ederek, fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak üzere taşınmazın 2/3'ünün bedeli için 40.000,00TL katılma alacağının tasfiyenin sona erdiği tarihten itibaren yasal faizi ile davalıdan alınarak tarafına verilmesine talep etmiştir.
Davalı vekili, dava konusu taşınmazın müvekkiline ait ziynet eşyalarının satışı neticesinde elde edilen para da dahil edilmek suretiyle alındığını, ..., ... 464 parselde kayıtlı taşınmazın satışından elde edilen para ile alınmadığını, kaldı ki ... 464 parselde kayıtlı taşınmazın da müvekkilinin maddi katkıları ile alındığını belirterek davanın reddini savunmuştur.
Mahkemece, davacının davasının kısmen kabulü ile, karar tarihi olan 22/01/2016 tarihinden itibaren işletilecek yasal faizi ile birlikte 34.378,00 tl katılma alacağının davalı taraftan alınarak davacı tarafa verilmesine, fazlaya ilişkin talebinin reddine karar verilmiştir. Hüküm, davacı asil ile davalı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Maddi olayları ileri sürmek taraflara, hukuki nitelendirme yapmak ve uygulanacak kanun maddelerini belirlemek hakime aittir(6100 sayılı HMK 33. m). İddianın ileri sürülüş şekline göre dava, katılma alacağı isteğine ilişkindir.
Mal rejiminin devamı süresince, bir eşin sahip olduğu edinilmiş malda, diğer eşin artık değerin yarısı oranında katılma alacak hakkı vardır. Artık değere katılma alacağı eklenecek değerlerden(TMK 229.m) ve denkleştirmeden(TMK 230.m) elde edilen miktarlar da dahil olmak üzere, eşin edinilmiş mallarının(TMK 219.m) toplam değerinden, bu mallara ilişkin borçlar çıktıktan sonra kalan artık değerin(TMK 231.m) yarısı üzerindeki diğer eşin alacak hakkıdır(TMK 236/1.m). Katılma alacağı Yasa'dan kaynaklanan bir hak olup, bu hakkı talep eden eşin gelirinin olmasına veya söz konusu mal varlığının edinilmesine, iyileştirilmesine ya da korunmasına katkıda bulunulmasına gerek yoktur.
Artık değere katılma alacak miktarı hesaplanırken, mal rejiminin sona erdiği sırada mevcut olan malların, bu tarihteki durumlarına göre, ancak tasfiye tarihindeki sürüm(rayiç) değerleri esas alınır(TMK 227/1, 228/1, 232 ve 235/1. m). Yargıtay uygulamalarına göre, tasfiye tarihi karar tarihidir.
Belirli bir malın eşlerden birine ait olduğunu iddia eden kimse, iddiasını ispat etmekle yükümlüdür. Eşlerden hangisine ait olduğu ispat edilemeyen mallar onların paylı mülkiyetinde sayılır. Bir eşin bütün malları, aksi ispat edilinceye kadar edinilmiş mal olarak kabul edilir(TMK 222. m).
4721 sayılı TMK'nun 'kişisel malları' düzenleyen 220.maddesinin 2. bendine göre, mal rejiminin başlangıcında eşlerden birine ait bulunan malvarlığı değerleri kişisel mal kabul edilir. Aynı maddenin 4. bendine göre de, kişisel mallar yerine geçen değerlerde kişisel mal sayılır (ikame kuralı). Bu kanuni düzenlemelere göre, mal rejiminin başlangıcında eşlerden birine ait bulunan malın satışından elde edilen gelir ve bu gelir kullanılarak edinilen malvarlığı da kişisel mal sayılır.
Bu yönde iddianın bulunması durumunda yapılacak iş öncelikle, iddia ve savunma çerçevesinde mal rejiminin başlangıcında eşlerden birine ait bulunan dava dışı taşınmazın ve dava konusu taşınmazın devir tarihleriyle birlikte önceki malik veya maliklerini de gösterir tapu kayıtları ile gerek görülmesi durumunda banka kayıtları bulundukları yerlerden eksiksiz olarak getirtilerek dosya arasına konulmalıdır.
Her iki taşınmazın el değiştirme tarihlerinin yakınlığı, öncelik-sonralık ilişkisi, alım-satım değerleri vs göz önünde bulundurularak, toplanan/toplanacak diğer tüm delillerle birlikte tartışılıp değerlendirilerek kurulacak hükme esas alınır.
Mal rejiminin başlangıcında eşlerden birine ait bulunan taşınmazın satışından elde edilen gelirin dava konusu taşınmazın alımında kullanıldığının anlaşılması durumunda, mal rejiminin başlangıcında eşlerden birine ait bulunan taşınmazın satış, dava konusu taşınmazın ise alış tarihindeki değerleri ayrı ayrı belirlenerek, yapılan katkı oranı tespit edilmeye çalışılmalıdır. Bulunacak katkı oranı, dava konusu taşınmazın tasfiye tarihindeki (karara en yakın tarih) sürüm (rayiç) değeri ile çarpılarak kişisel maldan, tasfiyeye konu mala yapılan katkı nedeniyle, doğacak alacak miktarı hesaplanmalıdır.
Yukarıdaki değer tespiti, belirleme ve hesaplamaların yapılabilmesi için gerek görülürse konusunun uzmanı bilirkişi veya bilirkişilerden de yardım alınmalıdır.
Somut olayda eşler, 21.11.1996 tarihinde evlenmiş, 18.05.2012 tarihinde açılan boşanma davasının kabulüne ilişkin hükmün, 24.03.2014 tarihinde kesinleşmesiyle boşanmışlardır. Mal rejimi boşanma davasının açıldığı tarih itibarıyla sona ermiştir (TMK m. 225/son). Sözleşmeyle başka mal rejiminin seçildiği ileri sürülmediğinden evlilik tarihinden 4721 sayılı TMK'nun yürürlüğe girdiği 01.01.2002 tarihine kadar mal ayrılığı (743 sayılı TKM m. 170), bu tarihten mal rejiminin sona erdiği tarihe kadar ise, edinilmiş mallara katılma rejimi geçerlidir (4722 sayılı Yasanın m. 10, TMK m. 202/1). Mal rejiminin tasfiyesinde eşlerin bağlı bulunduğu rejime ilişkin hükümler uygulanır (TMK m. 179).
Yukarıda açıklanan yasal düzenleme ve ilkeler uyarınca yapılan incelemede
Tüm dosya kapsamı birlikte incelendiğinde, davacı taraf ..., ... 464 parselde kayıtlı taşınmazının satışından elde edilen 30.000,00TL’nin 27.10.2010 tarihinde taşınmazın alımında vekil olan eniştesi ... ’e gönderilmek suretiyle, 22.11.2010 tarihinde dava konusu taşınmazın satın alındığını iddia etmiştir. Davalı taraf ise taşınmazın alımında kendi katkısının bulunduğunu iddia ederek savunmada bulunmuştur. İddia, savunma ve 27.10.2010 tarihli dekonta göre dava konusu taşınmazın satın alınmasında bu bedelinde kullanıldığının kabulü gerekir. Ancak ... ... 464 parselde kayıtlı ikame taşınmaz 12.05.2000 tarihinde hükmen davalı adına tescil edildiği dosya kapsamında anlaşıldığına göre, hüküm dosyası getirtilmek suretiyle bu ikame taşınmazın davacının kişisel malı olup olmadığını, davalı tarafın bu ikame taşınmaza katkısı bulunup bulunmadığı araştırılarak sonucuna göre katılma alacağı hesap edilmesi gerekirken, bu iddia ve savunma üzerinde yeterince durulmadan, hüküm kurulması doğru görülmemiştir. Bu yön gözetilmeden eksik inceleme ve araştırmayla yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olduğundan bozmayı gerektirmiştir.
SONUÇ: Davacının yazılı temyiz itirazları yerinde görüldüğünden kabulü ile temyiz edilen hükmün yukarda gösterilen sebeplerle 6100 sayılı HMK'nun Geçici 3.maddesi yollamasıyla 1086 sayılı HUMK'nun 428. maddesi uyarınca BOZULMASINA bozma sebebine göre tarafların sair temyiz itirazlarının şimdilik incelenmesine yer olmadığına, taraflarca HUMK'nun 440/I maddesi gereğince Yargıtay Daire ilamının tebliğinden itibaren ilama karşı 15 gün içinde karar düzeltme isteğinde bulunulabileceğine, peşin harcın istek halinde temyiz edenlere ayrı ayrı iadesine, 28.06.2018 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.