8. Hukuk Dairesi 2018/11068 E. , 2018/17674 K

[İctihat]

8. Hukuk Dairesi 2018/11068 E. , 2018/17674 K.

'İçtihat Metni'
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
DAVA TÜRÜ : Galle Fazlası Alacağı

Taraflar arasında görülen ve yukarıda açıklanan davada yapılan yargılama sonunda Mahkemece, bir kısım davacılar yönünden davanın açılmamış sayılmasına asıl ve birleşen davanın kabulüne karar verilmiş olup, hükmün duruşma yapılması suretiyle Yargıtayca incelenmesi davacılardan Birgül ve arkadaşları vekili, duruşmasız olarak da birleşen dosya davacısı ... vekili ile davalı ... vekili taraflarından istenilmiştir. Dosya incelenerek işin duruşmaya tabi olduğu anlaşılmış ve duruşma için ........2017 Salı günü tayin edilerek taraflara çağrı kağıdı gönderilmişti. Duruşma günü temyiz eden davacılar vekili Avukat ... davalı ... vekili Avukat ... geldiler. Duruşmaya başlanarak temyiz isteğinin süresi içinde olduğu anlaşıldıktan ve hazır bulunanların sözlü açıklaması dinlendikten sonra duruşmaya son verilerek dosyanın incelenmesi sonucu görülen eksikliklerin ikmali için dosyanın mahal mahkemesine iadesine karar verilmesini takiben dosya yeniden incelendi, gereği düşünüldü:


KARAR

Davacılar vekili dava dilekçesinde davacıların 'Meyveiter Gümrüğü Katibi ... Nüzhet Efendi Vakfı'nın kesinleşmiş mahkeme kararı ile galleye müstehak vakıf evladı olduklarını, vakfın mazbut vakıf olduğunu, davacılara gerçek miktarda galle fazlası ödenmediği gibi dava konusu vakfın mallarının satılarak vakfiyedeki iradelerin tamamen yok sayıldığını,6111 sayılı Kanun ile Vakıflar Kanununda (....madde) yapılan değişiklerin davacılar hakkında uygulanmasının hukuken mümkün olmadığını, fazlaya dair haklar saklı tutularak davalı tarafından haksız şekilde elde edilen vakfa ait mülk satış, taviz, kira, hisse senedi ve her türlü vakıf gelirlerinin bugüne uyarlanarak bundan elde edileceği belirlenen gelirlerinin tespitine davacıların vakıf evladı olduklarına dair mahkeme ilam tarihinden dava tarihine hesaplanacak bedelin dava tarihine kadar geçecek sürede getireceği kazanç belirlenip yasal kesintiler düşüldükten sonra ıslah ile artırılan toplam 474.540,00 TL alacağın yasal faizi ile tahsili istenmiş, birleşen dosya davacısı Hayal vekili dava dilekçesinde benzer sebepler ile murisleri ...'a ödenmesi gerekirken ödenmeyen miktarında miras hükümlerine göre tarafına ödenmesi gerektiği ileri sürülerek ıslah ile artırılan toplam 111.386,00 TL alacağın yasal faizi ile tahsili istenmiş, mahkemece asıl davada davacı olan ..., ..., ..., ..., ... ve ... yönünden davanın açılmamış sayılmasına, asıl davanın diğer davacıları ile birleşen davanın ise ıslah ile artırılan miktarlar üzerinden kabulüne karar verilmiştir.
Dava, İzmirde kurulu Mazbut 'Meyveiter Gümrüğü Katibi ... Nüzhet Efendi Vakfı'nın emaneten yönetildiği 1996 yılından mazbutaya alındığı 2006 yılına kadar vakıf evladı olan davacıların murisi ...'a ödenmesi gerekip ödenmeyen galle fazlası ile davacıların vakıf evladı kararları gereği taraflarına ödenmesi gereken gerçek miktarların ödenmemesi ile vakfa ait taşınmazların satıldığı iddialarına dayalı alacağın tahsili istemine ilişkindir.
....02.2011 gün ve 6111 sayılı Yasa ile değişik 5737 sayılı Vakıflar Yasası’nın ....maddesinde mazbut vakıflarda intifa hakları, galle fazlası almaya hak kazanıldığını gösteren mahkeme kararının kesinleştiği tarihten itibaren, vakfın son beş yıl içindeki malvarlığı, gelirleri ve giderleri ile sınırlı olmak ve galle fazlasının mevcudiyeti şartıyla Genel Müdürlükçe belirleneceği, Geçici .... maddesinde ise, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla Kanunun ....maddesine eklenen hükümlerin, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce açılmış ve halen devam eden intifa haklarının ödenmesi, malvarlığı ve gelirlerinin tespitine ilişkin davalarda da uygulanacağı hükme bağlanmıştır.
Bundan ayrı, galle fazlasının nasıl ödeneceğine dair dava tarihinde yürürlükte bulunan Vakıflar Yönetmeliğinin 54.maddesinde vakıf gelirlerinden masraflar çıktıktan sonra kalacak fazlanın alacaklılara tahsis edileceği belirtildikten sonra, 55.maddesinde bu tahsisin ne şekilde yapılacağı düzenlenerek vakfiyesinde vakıf taşınmazların bakım ve onarım şartı bulunan vakıfların gayrisafi gelirlerinden her yıl %... oranında ihtiyat akçesi ayrılarak taşınmazların bakım ve onarımlarının yapılacağı, bu oranın vakıfların malvarlığına göre Vakıflar Meclisi kararıyla artırılabileceği, vakıfların yıllık gayrisafi gelir tahsilatından yönetim ve temsil gideri karşılığı alınarak ... bütçesine gelir yazılacağı, bu vakıfların gerçekleşen yıllık gayrisafi gelir tahsilatından vakıf için yapılan giderler ve vakfiye şartı gereği yapılan her türlü harcamalar çıkarıldıktan sonra vakıf evlatlarına ve ilgililerine ödenecek intifa hakkının belirleneceği ve bunun doğduğu mali yılı izleyen ilk altı ay içinde vakıf evladı veya ilgilisi olduğunu mali yılın birinci ayında belgeleyenlere yıllık olarak ödeneceği, 53/.... maddesinde ise vakıf için belirlenen gelir fazlası (intifa hakları) vakfiye şartı gereği vakıf evladı veya ilgilisi olduğu ve galleye hak kazandığını kesinleşen mahkeme kararıyla ispat edenlere ve onların evladına vakıf mazbut ise ... mülhak ise mütevelli tarafından ödeneceği öngörülmüştür.
5737 sayılı Vakıflar Yasasının .../....fıkrasına göre Mazbut vakıflar, Genel Müdürlük (...) tarafından yönetilir ve temsil edilir ve aynı Yasanın 31/.... fıkrası gereğince mazbut vakıfların her birinin gelir ve giderleri ayrı ayrı takip edilir. Vakıf hukukunda aslolan, vakfiyedeki hükümlerin eksiksiz olarak uygulanması olup, gerek vakıf evlatları gerekse mazbut vakıf statüsü nedeniyle yönetim ve temsil yetkisine sahip Vakıflar Genel Müdürlüğünün emredici olarak düzenlenmiş olan bu hükümlere göre hareket etmesi gerekecektir. Yine aynı Yasa’nın 75. maddesine göre galle fazlası dışında bir hak, ücret, maaş, tahsisat vs. bırakılmış ise, bu durumda bunu almaya hak kazanan vakıf evlatlarına bu ödemeler yine vakfiye hükümleri çerçevesinde yapılabilecektir. Böylece mazbutaya alınmış vakıflar için bile vakıf evlatlarının vakfiye hükümlerine göre bırakılan her türlü intifa hakları (galle, maaş, tahsisat vs.) korunma altına alınmıştır. Esasen bu durum kesinleşmiş mahkeme kararı ile tespit edilmiş olup bu konuda taraflar arasında bir çekişme de bulunmamaktadır. Uyuşmazlığın temeli yargılama sırasında yürürlüğe giren 6111 sayılı Yasa ile getirilen değişikliklerin ve buna bağlı olarak vakıf evlatlarına vakfiyede öngörülen ödemelerin hangi şekilde yapılacağıdır.
6111 sayılı Yasa ile değişik 5737 sayılı Vakıflar Yasası'nın .... maddesine getirilen düzenlemelere göre mazbut vakıflara ait her türlü intifa hakkının (galle fazlası, vazife karşılığı bırakılmamış ücret, maaş vs. dahil) ödenmesi sırasında bu hakkın kazanıldığını gösteren mahkeme kararının kesinleştiği tarihten itibaren vakfın son beş yıl içindeki malvarlığı, gelirleri ve giderleri ile sınırlı olmak ve galle fazlasının mevcudiyeti şartıyla Genel Müdürlükçe (...) belirlenecektir. Elbette ki ... tarafından yasada belirtilen süreler kapsamında bu belirlemenin yapılmadığı veya eksik yapıldığı iddiası nedeniyle hakları zedelenen evlatların dava açma hakları saklıdır. Yalnız vakfın ödemeye esas gelirlerinin tespitinde -yasanın emredici hükmü ve Anayasa Mahkemesi'ne bu hükme ilişkin yapılan iptal başvurusunun reddedilmesi de dikkate alınarak- son beş yıldaki halihazır fiili malvarlığı dikkate alınacaktır.
Vakıf evlatlarının, vakfiye hükümlerine göre almaya hak kazandığı galle fazlası (ücret) 5737 sayılı Yasa’nın değişik .... maddesi kapsamında kalan bir çeşit intifa hakkı olup bu ücretin verilebilmesi için vakfın gelirlerinin yukarıda da ayrıntıları belirtilen ölçülere göre tespit edilmesi ondan sonra da vakfiyenin ve mevzuatın uygulanması gerekir. Yasa gereğince son beş yıldaki malvarlığı yöntemince incelenerek vakfiyede öngörülen giderler düşüldükten sonra malvarlığının mevcut bulunup bulunmadığı araştırılmamış ve bunun sonucuna bağlı olarak malvarlığının bulunmadığının tespiti halinde herhangi bir ödemenin yapılamayacağı, aksi takdirde ise malvarlığı ölçüsünde ödemenin yapılabileceği gözönüne alınarak bir araştırma ve inceleme yapılmamıştır.
Buna göre, mahkemece somut olayda yapılacak iş dava konusu vakfın hangi tarih itibari ile mazbutaya alındığı, davacıların murisi ...'a ait galle fazlası almaya müstehak vakıf evladı olduğuna dair kesinleşmiş onaylı karar örneği, vakfın galle, tevliyet ücreti almaya hak kazanmış vakıf evladı olduğuna dair kesinleşmiş mahkeme kararına dayalı evlat listesinin ve dayanak belgelerinin, vakıftan şimdiye kadar özellikle 1996-2006 yılları arası evlatlara yapılan ödemelerin sebebi ve niteliğine ilişkin (tevliyet ücreti veya maaş vs.) açıklamanın, 1996-2006 yılları arası ... tarafından tevliyet ücreti, yedek akçe vs. yapılan kanuni kesintiler ve miktarlarının, dava konusu vakfa ait olup ... tarafından taviz bedeli alınarak vakıf şerhi terkin edildiği iddia edilen ... İli, Konak İlçesi, Hocahasan Mah.336 ada ...,...,...,... parseller ile Ahmetağa Mah. 258 ada ... ve ... parsel, 237 ada ...,...,... parsel sayılı taşınmazların ilk satışından itibaren tedavüllü tapu kaydı, satış akit tabloları ile ... tarafından taviz bedeli veya başka bir ad altında tahsil edilen ücretlere dair evrakların da getirtilerek eski hukukumuza dayalı olarak kurulmuş bulunan vakıflar ve muhasebe konularında uzman bir bilirkişi kurulu oluşturularak, davacıların murisi ...'ın ölüm tarihi de dikkate alınarak tarafların varsa göstereceği tüm kanıtların da toplanarak gerektiğinde bilirkişiye yetki verilerek ... ve tapu müdürlükleri gibi kurumlarda yerinde inceleme de yaptırılarak vakfın son beş yıl içindeki fiili malvarlığının yöntemince tespit edilmesinden sonra, ödeme yapılacak yıllara ilişkin kesin evlat sayısı ile her yıl için ödenmesi gereken toplam miktarın denetime elverişli biçimde tespit edilmesi nüfus kayıtlarına göre ücrete hak kazanma, idareye zamanında başvurma, temerrüde düşürme, faiz başlangıcı ve zamanaşımı gibi konular için de ayrıntıları yukarıda açıklanan Vakıflar Mevzuatının emredici hükümleri dikkate alınarak varsa ödenecek payın belirlenmesinden sonra idarece yapılan ödemelerin de mahsubu dikkate alınarak oluşacak sonuca göre bir karar verilmesi yerine yazılı olduğu şekilde eksik inceleme ve yetersiz araştırma ile davanın kabulüne karar verilmesi doğru görülmemiştir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan esaslar gözönünde tutulmaksızın yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsiz, temyiz itirazları bu nedenlerle yerinde olduğundan kabulü ile hükmün HUMK'un 428. maddesi gereğince BOZULMASINA, ... duruşmasının yapıldığı tarihte yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi hükümleri uyarınca ....480,00 TL Avukatlık Ücreti'nin davacıdan alınarak ... duruşmasında avukat marifetiyle temsil olunan davalıya verilmesine, ... duruşmasının yapıldığı tarihte yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi hükümleri uyarınca ....480,00 TL Avukatlık Ücreti'nin davalıdan alınarak ... duruşmasında avukat marifetiyle temsil olunan davacıdan verilmesine,
taraflarca HUMK'un 440/I maddesi gereğince ... Daire ilamının tebliğinden itibaren ilama karşı ... gün içinde karar düzeltme isteğinde bulunulabileceğine ve peşin harcın istek halinde temyiz edenlere ayrı ayrı iadesine, ........2018 gününde oybirliğiyle karar verildi.