8. Hukuk Dairesi 2015/21060 E. , 2018/9871 K.

[İctihat]

8. Hukuk Dairesi 2015/21060 E. , 2018/9871 K.

'İçtihat Metni'
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
DAVA TÜRÜ : Tescil

Taraflar arasında görülen ve yukarıda açıklanan davada yapılan yargılama sonunda Mahkemece, davanın kısmen kabulüne ve kısmen reddine karar verilmiş olup hükmün davalı Hazine temsilcisi tarafından temyiz edilmesi üzerine, Dairece dosya incelendi, gereği düşünüldü.
K A R A R

Davacılar vekili, dava dilekçesinde sınırları gösterilen toplam 30000 m2''lik taşınmazın TMK'nun 713/1, 3402 sayılı Kanunun 14. ve 17. maddeleri gereğince vekil edenleri adına tesciline karar verilmesini istemiştir.
Davalı Hazine temsilcisi ve ihbar olunan Orman İdaresi temsilcisi, davanın reddine karar verilmesini savunmuşlar, davalı ... savunmada bulunmamıştır.
Mahkemece, bozma ilamına uyulmak sureti ile yapılan yargılama neticesinde, davanın kısmen kabul ile teknik bilirkişilerin 4.10.2013 tarihli raporunda kırmızı renk ve (A) harfi ile koordinatları belirtilen 22.157,57 m2 yerin tapuda davacılar adlarına eşit hisse ile kayıt ve tesciline, fazlaya yönelik talebin reddine yönelik hüküm Yargıtay kararı ile onanarak kesinleştiğinden yeniden karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesi üzerine hüküm, davalı Hazine temsilcisi tarafından temyiz edilmiştir.
Davanın reddine dair önceki hüküm, Dairemizin 02.07.2012 tarih ve 2012/6269 Esas, 2012/6614 Karar sayılı ilamı ile özet olarak “ ... fenni bilirkişi krokisinde B, C, D ile gösterilen yerlerin 40-50 yaşlarında meşe ağaçlarıyla kaplı olması ve ziraatçi bilirkişi raporuna göre orman arazisi vasfı taşıması nedeniyle bu bölümlere ilişkin davanın reddi doğru olmakla davacılar vekilinin bu kısımlara ilişkin temyiz itirazlarının reddi ile onanmasına.... Ancak, aynı krokide A ile gösterilen yerde ziraatçi bilirkişi raporuna göre buğday anızlarının bulunması, eğiminin %5-8 olması ve kuru tarım arazisi olarak vasıflandırılması nedeniyle bu yer için ret kararı verilmesi doğru olmamıştır...nizalı yerin kuzey ve doğu sınırında 860 nolu mera parseli bulunmaktadır, taşınmazın tahsisli veya kadim mera niteliğinde olup olmadığının usulüne uygun şekilde araştırılması gereklidir, öncelikle bu yerde mera tahsisinin bulunup bulunmadığının İl Özel İdare Genel Sekreterliğinden ve İl/İlçe Tarım Müdürlüğünden sorulması, varsa mera norm kararı ile tahsis tutanağı ve paftası getirtilerek mahallinde uygulanıp nizalı taşınmazın bu belgeler kapsamında kalıp kalmadığı, mera norm kararına göre tahsis edilen meranın menşei norm kararından araştırılarak tahsisin mevcut kadim meradan mı, yoksa 4342 sayılı Kanunun 5.maddesinde belirtilen yerlerden mi yapıldığı tahkik ve tespit edilmeli, dava tarihine göre 20 – 30 yıl öncesine ait ve iki ayrı tarihte çekilmiş stereoskopik çift hava fotoğraflarının getirtilip, taşınmazın niteliği, meradan elde edilen yerlerden olup olmadığı, kullanım süresinin, ne zaman kullanılmaya başlandığının belirlenmesine çalışılması, taşınmazın öncesinin kadim mera niteliğinde olup olmadığı hususu araştırılırken yerleşmiş Yargıtay İçtihatlarına göre, komşu köylerden seçilecek yerel bilirkişi ve taraflarca bildirilecek tanıkların keşif yerinde dinlenmeleri..' gereğine işaret edilerek bozulmuştur. Mahkemece, bozma ilamına uyulduğu açıklanarak temyiz incelemesine konu yukarıda yazılı hüküm verilmiştir.
Bilindiği üzere ve kural olarak bozma ilamına uyulmakla davanın tarafları için lehte ve aleyhte usuli kazanılmış hak doğar. Her ne kadar usuli kazanılmış hak usul hukukunda açık bir biçimde düzenlenmemiş ise de, Yargıtay İçtihatları Birleştirme Kararlarıyla usuli kazanılmış hakkın varlığı uygulamada kabul edilmiştir. (04.02.1959 gün ve 13/5 YİBK ile 09.05.1960 gün ve 21/9 sayılı YİBK). Bu hak mahkemelerce ve Yargıtay'ca ihlal edilemeyeceği gibi uyulan bozma ilamı çerçevesinde karar verilmesi zorunludur.
Mahkemece, Dairemizin yukarıda bahsi geçen 02.07.2012 tarih ve 2012/6269 Esas sayılı bozma ilamına uyulduğu belirtildiği halde bozma gereklerinin tam olarak yerine getirilmeden hüküm kurulduğu belirlenmiştir. Her ne kadar Mahkemece, İlçe Tarım Müdürlüğüne müzekkere yazılarak fen bilirkişiler tarafından sunulan krokide dava konusu olarak belirlenen yerin kadim mera yahut tahsisli mera ile ilgisinin bulunup bulunmadığının bildirilmesi istenmiş ve cevabi yazıda 4342 sayılı Mera Kanunu kapsamında tahsis çalışmalarının yapıldığı bildirilmiş ise de, bozma ilamında işaret edildiği üzere, mera norm kararı ile tahsis tutanağı ve paftası getirtilerek mahallinde uygulanıp nizalı taşınmazın bu belgeler kapsamında kalıp kalmadığı, mera norm kararına göre tahsis edilen meranın menşei norm kararından araştırılarak tahsisin mevcut kadim meradan mı, yoksa 4342 sayılı Kanunun 5.maddesinde belirtilen yerlerden mi yapıldığının belirlenmediği, yeniden keşif yapılmış ise de, kadim mera niteliğinde olup olmadığı hususu araştırılırken yerleşmiş Yargıtay İçtihatlarına göre, komşu köylerden seçilecek yerel bilirkişilerin dinlenmediği anlaşılmıştır.
O halde Mahkemece, HGK’nın 30.10.1991 tarih 1991/8-427-544 ve 3.5.1995 tarih ve 1995/17-149-502 sayılı kararlarında da belirtildiği gibi bir yerin yetkili bir merci tarafından mera olarak tahsis edilmesi, evveliyatı itibariyle o yerin mutlak surette mera olarak kabulüne yeterli olmadığı gibi zilyetlikle iktisap iddiasının dinlenmesine de engel olmadığı, ne var ki, yetkili merci tarafından bir yerin mera olarak tahsisinin yapılmış olması durumunda gerçek kişinin o yerdeki zilyetliği sona ereceğinden mera olarak tahsisin yapıldığı tarih itibariyle kazandırıcı zamanaşımı yoluyla mülk edinme koşullarının saptanması gerekir. Taşınmazın tahsis yoluyla değil de kadim mera olduğunun anlaşılması halinde ise hiçbir şekilde kazandırıcı zamanaşımı yoluyla iktisabı mümkün değildir. Bu durumda mahkemece yapılacak iş taşınmazın tahsisli veya kadim mera niteliğinde olup olmadığının usulüne uygun şekilde araştırılması olmalıdır.
Taşınmazın tahsisli meralardan olup olmadığı hususu araştırılırken, öncelikle bu yerde mera tahsisinin bulunup bulunmadığının İl Özel İdare Genel Sekreterliğinden ve İl/İlçe Tarım Müdürlüğünden sorulması, varsa mera norm kararı ile tahsis tutanağı ve paftası getirtilerek mahallinde uygulanıp nizalı taşınmazın bu belgeler kapsamında kalıp kalmadığı, mera norm kararına göre tahsis edilen meranın menşei norm kararından araştırılarak tahsisin mevcut kadim meradan mı, yoksa 4342 sayılı Kanunun 5.maddesine belirtilen yerlerden mi yapıldığı tahkik ve tespit edilmelidir. Bundan ayrı, taşınmazın öncesinin kadim mera niteliğinde olup olmadığı hususu araştırılırken yerleşmiş Yargıtay İçtihatlarına göre, komşu köylerden seçilecek yerel bilirkişi ve taraflarca bildirilecek tanıkların HMK'nın 243 ve 244.maddeleri gereğince keşif yerine davetiyeyle çağırılmaları, aynı kanunun 259 ve 290/2.maddeleri uyarınca uyuşmazlığın taşınmaza ilişkin bulunması nedeniyle yerel bilirkişi ve tanıkların mümkün olduğunca keşif yerinde dinlenmeleri, dava konusu taşınmazın kim tarafından ne şekilde imar-ihya çalışmalarına başlandığı, imar-ihya işlemlerinin tamamlandığı tarih ile tarımsal amaçlı zilyetlik başlangıç tarihinin, zilyetliğin dava tarihine kadar ne şekilde ve kim tarafından sürdürüldüğünün yerel bilirkişi ve tanıklardan sorularak açıklığa kavuşturulması, beyanlar arasındaki çelişkinin HMK'nın 261. maddesi gereğince giderilmesi, taşınmazın kadim mera niteliğinde olup olmadığının tereddüte mahal bırakmaksızın belirlenmesi gerekirken eksik inceleme ile bozma ilamında belirtilen hususlar yerine getirilmeden yazılı şekilde hüküm kurulmuş olması doğru değildir.
SONUÇ: Davalı vekilinin temyiz itirazları bu bakımdan yerinde olduğundan kabulü ile usul, yasa ve bozma gereklerine uygun bulunmayan hükmün HUMK.nun 428.maddesi gereğince BOZULMASINA, taraflarca HUMK.nun 440/I maddeleri gereğince Yargıtay Daire ilamının tebliğinden itibaren ilama karşı 15 gün içinde karar düzeltme isteğinde bulunulabileceğine, 22.03.2018 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.