8. Hukuk Dairesi 2017/9284 E. , 2018/2518 K.

[İctihat]

8. Hukuk Dairesi 2017/9284 E. , 2018/2518 K.

'İçtihat Metni'
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
DAVA TÜRÜ : Nüfus Kaydının İptali

Taraflar arasında görülen ve yukarıda açıklanan davada yapılan yargılama sonunda Mahkemece, davanın reddine karar verilmiş olup, hükmün duruşma yapılması suretiyle Yargıtay'ca incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmiştir. Dosya incelenerek işin duruşmaya tabi olduğu anlaşılmış ve duruşma için 20.02.2018 Salı günü tayin edilerek taraflara çağrı kağıdı gönderilmişti. Duruşma günü taraflardan gelen olmadı incelemenin dosya üzerinden yapılmasına karar verilerek dosya incelendi, gereği düşünüldü:

KARAR

Dava dilekçesinde davalılardan ...'ün davacı ...'in babası muris ... ve eşi ...'nin çocuğu olarak nüfusa kayıtlı olduğu, gerçekte ...'ün ... ve ...'ın çocuğu olduğu ileri sürülerek nüfus kayıtlarının buna göre düzeltilmesi istenmiş mahkemece, davacının ileri sürdüğü durumu elli yılı aşkın süredir bilmesine rağmen dava konusu yapmasının hakkın kötüye kullanımı olduğu gerekçesi ile davanın reddine dair verilen karar, davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Dava, başlangıçtan itibaren hatalı oluşturulan ve gerçeği yansıtmayan nüfus kaydının düzeltilmesi istemine ilişkindir.
Mahkemece işin esası incelenmeksizin davacının dürüstlük ilkesine aykırı davrandığı ve hakkın kötüye kullanıldığı gerekçesi ile dava reddedildiğinden 'dürüst davranma' ve 'hakkın kötüye kullanımı' ilkeleri üzerinde durulması gerekmektedir.
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun “Dürüst davranma” başlıklı 2. Maddesinde “Herkes, haklarını kullanırken ve borçlarını yerine getirirken dürüstlük kurallarına uymak zorundadır. Bir hakkın açıkça kötüye kullanılmasını hukuk düzeni korumaz.” hükmüne yer verilmiştir.
Buna göre dürüstlük, herkesin uyması gerekli olan genel ve objektif bir davranış kuralıdır. Bu kural, kişilerin tarafı oldukları hukuki ilişkilerde dürüst, namuslu, ahlaklı ve diğer kişilerde yaratılan güvenle tutarlı şekilde davranmalarını ifade eder. Buna göre belirli bir hukuki ilişkide dürüstlük kuralına uygun davranış toplumdaki dürüst, namuslu ve orta zekalı bir kişinin, genel ahlâk, doğruluk ve karşılıklı güven esaslarına uygun davranış biçimidir. Dürüstlük kuralına uygun bu davranışın belirlenmesinde, toplumda geçerli olan genel ahlâk kuralları, günün adet ve uygulamaları, davranışın söz konusu olduğu hukuki ilişkilerin içerik ve amaçları da dikkate alınacaktır (DURAL, M. / SARI, S.: Türk Özel Hukuku 6. Baskı İstanbul 2011, s.226-227).
Diğer bir anlatımla dürüst davranma “bir hak sahibinin hakkını kullanırken veya bir borçlunun borcunu yerine getirirken iyi ve doğru hareket etmesi yani dürüst, namuslu, makul, fiilinin neticesini bilen, orta zekalı her insanın benzer hadiselerde takip edecek olduğu yolda hareket etmesi” anlamındadır.
Bir hakkın dürüstlük kuralına aykırı olarak kullanılması suretiyle başkasına bir zarar verilmesi hakkın kötüye kullanımını oluşturur. TMK’nın 2/I hükmü herkesin haklarını, toplumda geçerli doğruluk dürüstlük ve iş ilişkilerinin gerektirdiği karşılıklı güven anlayışına uygun olarak kullanmasını emreder. Hakkın kullanımı ölçütünü Türk Medeni Kanununa göre dürüstlük kuralları verir. Bunun yanında ayrıca hak sahibinin başkasını ızrar kastıyla hareket etmiş olup olmadığını araştırmaya gerek yoktur. Önemli olan başkasına zarar vermek kastı değil, hakkın dürüstlük kurallarına aykırı olarak kullanılması sonucunda başkasının zarar görmüş olmasıdır.
Bir hakkın kullanılmasının açıkça adaletsizlik oluşturduğu, gerçek hakkın tanınması ve bireyin korunması için tüm hukuki yolların kapalı bulunduğu zorunluluk hallerinde, TMK.nun 2. maddesi uygulama alanı bulur ve olağanüstü bir imkan sağlar haksızlığı düzeltici, yasadaki kuralları tamamlayıcı fonksiyonunu yerine getirir (25.1.1984 gün ve 1983/3 E., 1984/1 K. sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararı).
T. Medeni Kanunun 2. maddesinin ikinci fıkrasında düzenlenen hakkın kötüye kullanılması yasağı kuralının amacı, hâkime özel ve istinaî hallerde (adalete uygun düşecek şekilde) hüküm verme imkânını sağlamaktır.
Davacı eldeki davayı açarak öncelikle gerçeği yansıtmayan nüfus kayıtlarının düzeltilmesini sağlayacak ve muris ...'in mirasından alacağı pay miktarının artmasını sağlayacaktır. Dolayısı ile davacının dava açmakta hukuki yararı ve menfaati mevcuttur. Hakkın kötüye kullanılmasında kıstas başkasına zarar vermek kastı değil, hakkın dürüstlük kurallarına aykırı olarak kullanılması sonucunda başkasının zarar görmüş olmasıdır. Nüfus kaydının hatalı olduğunu bilmek ve uzun süre dava açmayıp daha sonra dava açmak dürüstlük kuralına aykırılık oluşturmayacaktır.
Öte yandan gerçeğe aykırı beyana dayalı olarak oluşturulan nüfus kaydının düzeltilmesi davası, mahiyeti gereği kamu düzeni ile de yakından ilgili bulunması sebebiyle, hakimin istemle bağlı kalmayarak kendiliğinden de yapacağı araştırma ile elde edeceği sonuçlara göre hiçbir kuşku ve duraksamaya yer bırakmaksızın doğru sicil oluşturmak zorunluluğu bulunduğundan, böyle bir kaydın düzeltilmesi için dava açılması hakkın kötüye kullanılması kapsamında değerlendirilemez.
Yukarıda yapılan açıklamalar doğrultusunda mahkemece, işin esasına girilip deliller toplanıp, iddia ile ilgili DNA incelemesi de yaptırılarak oluşacak sonuç doğrultusunda bir karar verilmesi yerine, dava açılmasının hakkın kötüye kullanımı olarak kabul edilip davanın reddine karar verilmesi doğru görülmemiştir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan gerekçelerle usul ve yasaya uygun bulunmayan hükmün 6100 sayılı HMK'nın Geçici 3.maddesi yollamasıyla 1086 sayılı HUMK'nın 428. maddesi uyarınca BOZULMASINA, taraflarca HUMK'nın 440/I maddesi gereğince Yargıtay Daire ilamının tebliğinden itibaren ilama karşı 15 gün içinde karar düzeltme isteğinde bulunulabileceğine, peşin harcın istek halinde temyiz edene iadesine, 20.02.2018 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.