8. Hukuk Dairesi 2020/3491 E. , 2020/6447 K.

[İctihat]

8. Hukuk Dairesi 2020/3491 E. , 2020/6447 K.

'İçtihat Metni'
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
DAVA TÜRÜ : Tapu İptali Ve Tescil, ya da Alacak

Taraflar arasında görülen ve yukarıda açıklanan davada yapılan yargılama sonunda Mahkemece, davanın kabulüne karar verilmiş olup hükmün davacı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, Dairece dosya incelendi, gereği düşünüldü.
K A R A R
Davacı vekili, müvekkilinin 24.12.1984 tarihinde 26 dönümlük araziyi davalıların murisi ...'dan 700.000.000 eski TL karşılığında haricen satın aldığını, satın alınan yerin 11 parsel sayılı taşınmazın içinde olduğunu, toplulaştırma işleminden sonra bu parselin birçok parsele bölündüğünü ve bunlardan 133 ada 1 parselin davalılara tescil edildiğini, toplulaştırma işlemi sırasında taşınmazlarda meydana gelen kayma neticesinde dava konusu olan yerin davadışı 3. kişilere geçtiğini belirterek, dava konusu taşınmazın müvekkil adına tescilini, ya da dava konusu olan yerin yerine geçmesi için 133 ada 1 parsel sayılı taşınmazda davalıların hisselerini iptali ile müvekkilin 26 dönümünü tamamlayıncaya kadar davalılara ait taşınmazların müvekkil adına tescilini, ya da dava konusu olan taşınmazın güncel değerinin tespit edilerek müvekkile ödenmesini talep etmiştir.
Mahkemece alacak talebinin kabulü ile 13.438 TL alacağın davalı taraftan tahsili ile davacıya ödenmesine karar verilmesi üzerine hüküm, davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Dava, harici satışa dayalı tapu iptali ve tescil, aksi halde alacak isteğine ilişkindir.
Kural olarak, 10.07.1940 tarihli ve 2/77 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararına göre harici satışın hüküm ifade etmemesi durumunda taraflar verdiklerini geri alabilirler. Bilindiği üzere geçerli bir sebebe dayanmaksızın bir kişinin mal varlığından diğerinin mal varlığına kayan değerlerin eksiksiz iadesi denkleştirici adalet düşüncesine dayanır. Denkleştirici adalet ilkesi ise, haklı bir sebep olmaksızın başkasının mal varlığından istifade ederek kendi mal varlığını artıran kişinin elde ettiği bu kazanımı geri vermek zorunda olduğunu ve eski hale getirmede mal varlığında artış olan tarafın yükümlülüğünün bulunduğunu ifade eder. Buna göre, davacı tarafından bedelin ödeme tarihinden itibaren ekonomik etkenler nedeniyle azalan alım gücünün enflasyon, tüketici eşya fiyat endeksi, döviz kurları, altın, memur maaşı ve işçi ücretlerindeki artışlar ve benzeri unsurların ortalamaları alınmak suretiyle denkleştirici adalet ilkesine göre dava tarihine kadar ulaşacağı alım gücünün saptanması gerekir.
Somut olaya gelince, dosya içerisinde bulunan 14.12.2015 havale tarihli Mali Müşavir Bilirkişi raporunda 1.400.000.000 TL’nin 24.12.1984 tarihinden itibaren yasal faizinin 12.038 TL olarak hesaplandığı, mahkemece bu rapordaki hesaplama esas alınarak toplam 13.438 TL alacağın davalı taraftan tahsiline karar verildiği anlaşılmaktadır. O halde, yukarıda açıklanan ilkeler doğrultusunda, tarafların iddia ve savunmaları değerlendirilmek suretiyle, dosyanın bir hukukçu, bir mali müşavir veya muhasebeci ve bir bankacıdan oluşturulacak üçlü bilirkişi kuruluna tevdi edilmesi, denkleştirici adalet kuralları da göz önünde bulundurularak 700.000.000 eski TL bedelin uyarlanma suretiyle dava tarihinde vardığı değerin belirlenmesinin istenmesi, bu konuda gerekçeli, karşılaştırmalı, tarafların ve Yargıtay’ın denetimine elverişli rapor alınması ve oluşacak sonuca göre, tarafların kazanılmış hakları da gözetilerek bir karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde eksik araştırma ve inceleme ile hüküm kurulmuş olması bozmayı gerektirmiştir.
SONUÇ: Açıklanan nedenlerle, davacı vekilinin yukarıda belirtilen temyiz itirazları yerinde olduğundan kabulü ile Yerel Mahkeme hükmünün 6100 sayılı HMK'nin Geçici 3. maddesi yollamasıyla 1086 sayılı HUMK'un 428. maddesi uyarınca BOZULMASINA, taraflarca HUMK'un 440/I maddesi gereğince Yargıtay Daire ilamının tebliğinden itibaren ilama karşı 15 gün içinde karar düzeltme isteğinde bulunulabileceğine, peşin harcın istek halinde temyiz edene iadesine, 21.10.2020 tarihinde oy birliğiyle karar verildi