Sebepsiz zenginleşmeden doğan borç ilişkilerinde zamanaşımı

[Hepsihukuk]

Dava açmaya yetkili makam olan Sağlık Bakanlığının fiil ve iddia edilen fazla ödemeyi öğrendiği tarih tam olarak belirlenip, bu tarihten itibaren zamanaşımının dolup dolmadığının tespit edilmesi, zamanaşımı süresi geçmiş ise davanın zamanaşımı yönünden reddi, zamanaşımı süresi geçmemiş ise davanın esasına girilmesi gerektiği-

3. HD. 23.01.2020 T. 6136/619

Sebepsiz zenginleşenin, aleyhine zenginleştiği tarafa karşı geri verme borcu altında olduğu- Sebepsiz zenginleşmeye dayalı davalarda iki yıllık zaman aşımı süresinin (TBK. 82), hak sahibinin, mal varlığındaki eksilmeye yol açan işlemi ve sebepsiz zenginleşeni tam olarak öğrendiği tarihten itibaren işlemeye başlayacağı, ondan önceki noksan bilgiler ve tahminlerin bu sürenin başlangıcına esas olamayacağı- Harici satış sözleşmesine dayalı bedel talebine ilişkin davaya yasal süresi içerisinde cevap vermemiş olan davalının süresinden sonra vereceği cevap dilekçesi ile zamanaşımı def'inde bulunabilmesinin ancak davacının muvafakat etmesi ile mümkün olduğu-

8. HD. 13.01.2020 T. 11625/32

İstirdat davasındaki bir yıllık hak düşürücü sürenin borçlunun tahsil harcını yatırarak dava konusu çeki icra dosyasından teslim aldığı gün başladığı, ilk derece mahkemesi ile istinaf mahkemesinin davanın hak düşürücü süreden sonra açıldığı yönündeki kabullerinin doğru olmadığı- Çekte hiçbir sıfatı olmayan davacı şirket için aktif dava ehliyeti olmadığı- İİK mad.72 uyarınca bir yıllık hak düşürücü sürenin geçirilmiş olması halinde artık başka hiç bir sebeple bu bağlamda sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre de tahsil edilen paranın talebinin mümkün olmadığı-

19. HD. 20.11.2019 T. 290/5220

Kıdem tazminatının iadesi için davacıya karşı icra takibi başlatıldığı ve davacının da aldığı bu tazminat tutarını hakkında açılan icra takibi sonucu davalıya iade ettiği durumda; davalıya iade edilen kıdem tazminatının davalıdan tahsiline karar verilmesinin talep edildiği davanın sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre istirdat davası niteliğinde olduğu ve TBK m.82'de belirtilen zamanaşımı süresi geçilmişse reddine karar verilmesi gerektiği-

22. HD. 23.09.2019 T. 19330/16945

Hakimin Türk Hukuku'nu re’sen uygulaması gerektiği (HMK. mad. 33)- Bölge Adliye Mahkemesince davanın sebepsiz zenginleşme sebebine dayalı olarak açıldığı tespiti yapılmış olsa da, dava dilekçesinden davanın ecrimisil talepli olduğu anlaşıldığından, Bölge Adliye Mahkemesince yapılan istinaf başvurularının bu kapsamında değerlendirilmesi gerektiği-

8. HD. 16.05.2019 T. 11249/5200

Sebepsiz zenginleşmenin temelini oluşturan gayrimenkul satış sözleşmesine dayanıldığından, zamanaşımı süresi 10 yıl olup, taraflar arasında tapuda yapılan resmi akit sözleşmesinden itibaren başlayacağı- TMK. 1007 uyarınca açılan davalarda kusurun varlığı ya da yokluğu devletin sorumluluğu için önem taşımadığı- Davalı olarak Hazinenin taraf gösterilmesi gerekirken, tapu müdürlüğüne husumet yöneltilerek açılan davada, temsilde yanılma hali bulunduğundan, bu durumun mahkemece re'sen gözetilmesi ve davanın usulünce gerçek hasıma yönlendirilmesi için davacı tarafa olanak sağlanması, Hazine davaya dahil edilerek taraf oluşturulup, savunma ve delilleri sorulduktan sonra karar verilmesi gerektiği-

20. HD. 09.05.2019 T. 4922/3289

Davacının ödemiş olduğu kamulaştırma bedelini geri isteme hakkının (ve buna bağlı olarak zamanaşımı süresinin), Valilik Kadastro Müdürlüğü tarafından gönderilen yazının tebliği tarihiyle başlayacağı-

3. HD. 15.01.2019 T. 2743/118

Sebepsiz zenginleşmeden kaynaklanan alacağı-

3. HD. 12.11.2018 T. 2539/11344

3. HD. 16.10.2018 T. E: 33, K: 10069-

3. HD. 16.10.2018 T. 33/10069

İtirazın iptali davası-

13. HD. 21.05.2018 T. 38351/6044

İtirazın iptali davası-

13. HD. 19.04.2018 T. 17156/4900

Zamanaşımının, kamu kurumlarında dava açılması konusunda emir vermeye yetkili makamın verilen zararı ve faili öğrenme tarihinden itibaren başlayacağı-

4. HD. 26.10.2017 T. 4273/6431

Davacılar vekili bilirkişi raporları doğrultusunda davasını ıslah edip hükme esas alınan ve davacıların davalılara yaptıkları ödemeleri sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre geri istemelerinin mümkün olduğunu bildiren bilirkişi raporu uyarınca karar verilmesini talep ettiğinden davacılar vekilinin davada sebepsiz zenginleşme hukuki nedenine de dayandığı- Davalı şirket defterleri incelenmeksizin düzenlenen ve davalı vekilince itiraza uğrayan rapora itibar edilerek karar verilmesinin bozmayı gerektirdiği-

11. HD. 28.09.2017 T. 5943/4838

Yersiz ödemeler nedeniyle meydana gelen Kurum zararının tahsilinde 22.02.2000 ile 06.07.2004 tarihleri arasında yapılan yersiz ödemeler yönünden 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsili Hakkında Kanun'un 102. maddesi uyarınca 5 yıllık zamanaşımı; 06.07.2004 tarihi sonrasında 818 sayılı Borçlar Kanunu'nun 125. maddesi uyarınca 10 yıllık zamanaşımı; 01.10.2008 tarihinden itibaren ise 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 93. maddesi uyarınca yine 10 yıllık zamanaşımının uygulanması gerekeceği-

. HGK. 26.04.2017 T. 21-2370/861

Davalıya fazladan yapıldığı iddia olunan döner sermaye ödemesinin sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre iadesi istemine ilişkin davada, davalı 26/06/2012 tarihinde davacı kuruma verdiği dilekçe ile borcunu ikrar etmiş, 500 TL'lik kısmi ödeme yapmış ve kalan borcunu ödeyeceğini bildirmiş olduğundan, zamanaşımının kesildiğinin ve bu tarihten itibaren 2 yıllık yeni bir zamanaşımı süresinin işlemeye başlayacağının kabulü gerektiği-

3. HD. 15.02.2017 T. 16054/1453

Geçersiz satış sözleşmesine ilişkin uyuşmazlıklarda zamanaşımı süresinin on yıl olduğu ve bu sürenin başlangıç tarihinin ferağ verme ümidinin kesildiği ya da ferağ vermenin imkansız hale geldiği tarih olduğu-

3. HD. 14.02.2017 T. 430/1300

Haksız tahsil edildiği iddia edilen çek bedelinin istirdadı için başlatılan icra takibine vaki itirazın iptali istemi-

11. HD. 10.01.2017 T. 972/152

Borçlu olmadığı bir miktar parayı iradesi yanıltılarak ödeyen davacının istirdat istemine ilişkin davanın sebepsiz zenginleşmeye dayandığı- 818 s. BK'nın 62. maddesinde öngörülen bir yıllık sürenin,"hak düşürücü" değil "zamanaşımı" süresi olduğu; davalı tarafından süresinde yapılan bir zamanaşımı defii de bulunmadığına göre mahkemece resen dikkate alınarak davanın reddine karar verilemeyeceği-

11. HD. 10.10.2016 T. 8855/7946

Sebepsiz zenginleşmeye dayalı tazminat istemi-

11. HD. 29.09.2016 T. 15025/7632

Sebepsiz zenginleşmeden kaynaklanan alacağın tahsili talebine ilişkin davada, zamanaşımının, kamu kurumlarında dava açılmasına emir vermeye yetkili makamın öğrenme gününden itibaren işlemeye başlayacağı-

3. HD. 04.05.2016 T. 9634/7039

Taşınmazların satın alınması için ödenen bedelin, çeşitli ekonomik kriterlere göre alım gücünün dava tarihine göre uyarlanması yapılırken, TÜFE, Altın, Döviz (Dolar) ve memur maaşları, enflasyon, işçi ücretlerindeki artışlar, asgari ücretteki artışlar v.s.'nin hesaplamaya dahil edilip, ortalamaları alınmak suretiyle, tapu iptal ve tescil davasının kesinleştiği tarih itibariyle paranın ulaşacağı alım gücünün bulunması hususunda rapor alınıp sonucuna göre karar verilmesi gerektiği-

3. HD. 28.04.2016 T. 5295/6737

Alacak davası-

19. HD. 27.04.2016 T. 17678/7559

3. HD. 12.04.2016 T. E: 2015/8559, K: 5667-

3. HD. 12.04.2016 T. 8559/5667

Davacı, davalının kendisinden borç istemesi üzerine nakit parası olmadığından kredi kartını verdiğini, davalının, kredi kartını kullanarak harcama yaptığını ve kredi kartı borcunu ödememesi üzerine davalı bankanın kendisi hakkında icra takibi başlattığını ileri sürerek borcun davalıdan tahsili için alacak davası açmış, mahkemece sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre davanın zamanaşımına uğradığı gerekçesi ile zamanaşımından davanın reddine karar verilmiş ise de, ödünç hukuki ilişkisinde zamanaşımı BK. mad. 125 uyarınca 10 yıl olduğu, süresinde açıldığı anlaşılan davada, zamanaşımı süresi dolmadığından, işin esası incelenerek sonucuna göre bir karar verilmesi gerektiği-

13. HD. 28.03.2016 T. 32056/8735

3. HD. 28.03.2016 T. E: 2015/6576, K: 4677-

3. HD. 28.03.2016 T. 6576/4677

3. HD. 23.03.2016 T. E: 3390, K: 4395-

3. HD. 23.03.2016 T. 3390/4395

İtirazın iptali davası-

19. HD. 10.03.2016 T. 10632/4397

Kesilen ölüm aylığı sonrasında yapılan takip nedeniyle Kuruma karşı borçlu olmadığının tespiti istemine ilişkin davada, davalı kurumca 17.03.2005 tarihli işlemi ile davalı hakkında yasal takibe geçildiği, takip sırasında bir takım işlemler yapıldığı ve takipte yapılan her işlemle zamanaşımı süresinin kesilip yeniden başlayıp davalı kurum işlemine karşı bu davanın menfi tespit davası olarak görüldüğünden sebepsiz zenginleşme nedeniyle zamanaşımı olan 1 yıllık ve 10 sürelerin her ikisi bakımından irdeleme yapılması gerektiği-

10. HD. 07.03.2016 T. 23921/2617

3. HD. 29.02.2016 T. E: 2015/5872, K: 2768-

3. HD. 29.02.2016 T. 5872/2768

Tapu sicilinin tutulmasından doğan zararlardan dolayı açılacak davalar (TMK. mad. 1007) için kanunda özel bir zamanaşımı süresi öngörülmediği, bu davaların -TBK. mad. 146 uyarınca- 10 yıllık genel zamanaşımı süresine süresine tâbi olduğunun kabulü gerekeceği-

20. HD. 22.02.2016 T. 16139/2047

3. HD. 19.01.2016 T. E: 2015/2145, K: 308-

3. HD. 19.01.2016 T. 2145/308

Harici taşınmaz satışına dayalı alacak davasında, dava konusu tapuda kayıtlı taşınmazın, harici sözleşme ile satılması resmi olmayıp geçersiz olduğundan, davalıya yapılan ödemenin, davacı tarafından yapıldığı delille ispat edilen kısmının sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre geri verileceği- AAÜT. mad. 12/1 uyarınca davanın kabul edilen miktarı üzerinden hesaplanan nispi vekalet ücretine, "maktu ücretin altında kalmamak" ve "kabul edilen miktarı da geçmemek kaydıyla" hükmedilmesi gerektiği-

3. HD. 19.01.2016 T. 2692/290

3. HD. 18.01.2016 T. E: 2015/17619, K: 212-

3. HD. 18.01.2016 T. 17619/212

İ. ilişkisinin varlığını ispatlama amacıyla dosyaya sunulan belge yazılı delil başlangıcı niteliğinde olmadığından ve sebepsiz zenginleşmeye de dayanılmadığından davanın reddi gerektiği-

11. HD. 24.12.2015 T. 900/13882

Kooperatif ile ortağı arasındaki üyeliğe sıkı sıkıya bağlı olmayan, örneğin üyenin parasal yükümlülükleri ya da somut olayda olduğu gibi ortağa verilen dairedeki fazla imalata ilişkin istemlerle ilgili davalarda EBK'nın 126/4. maddesindeki beş yıllık zamanaşımı süresinin uygulanacağı-

23. HD. 09.02.2015 T. 4241/704

Miras payı hakkına dayalı muvazaalı işlemler için açılacak davalarda mirasçılar arasında zamanaşımının işlemeyeceği-

3. HD. 15.09.2014 T. 4914/11813

Alacak davası-

19. HD. 26.06.2014 T. 8269/11768

Çekin muhatap bankaya süresinde ibraz edilmediği için senetlerin kambiyo senedi vasfının ortadan kalkması nedeni ile adi senede dönüştüğü, zamanaşımı süresinin 818 sayılı BK'nun 125. maddesine göre hesaplanması gerektiği, mahkemece; senetle ilgili olarak 818 sayılı BK'nun 125. maddesindeki on yıllık zamanaşımı süresi dolmadığından bahisle zamanaşımı itirazının reddine karar verileceği-

12. HD. 14.05.2014 T. 11951/14260

Birleşen alacak - tazminat - sözleşmenin feshinin tespiti davası-

19. HD. 29.04.2014 T. 5489/8082

İİK.mad. 191/1 uyarınca iflasın açılması ile borçlunun malvarlığı üzerinde tasarruf yetkisini kaybettiği ve dolayısıyla malvarlığına dahil değerler üzerindeki hukuki işlemlerinin iflas alacaklılarına karşı geçersiz olduğu- Davacının İİK. mad. 254 kapsamında verilen iflas kapatma kararının ilan edildiği, BK.nun 66. maddesinde öngörülen 1 yıllık zamanaşımı süresinin bu tarih itibarıyla başlaması gerektiği, zamanaşımı süresi dolmadan davanın açılmış olduğu,davacı yanca iflas tasfiyesinin devamı sırasında alacaklı ile yapmış olduğu protokol kapsamında alacaklıya ve vekiline yaptığı ödemelerin İİK. mad. 191 gereği iflas alacaklılarına karşı hükümsüz bulunduğu, müflis borçlunun yasada öngörülen geçersizliğe dayanılarak iade talebinde bulunamayacağı, borçlarını yerine getirirken dürüstlük kurallarına uymak zorunda olduğundan ve bir hakkın açıkça kötüye kullanılmasını hukuk düzeni korumayacağından davanın reddi gerektiği-

11. HD. 18.02.2014 T. 9/2819

Arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesinin feshedildiği tarihe kadar davacı yüklenicinin yaptığı imalat bedelinin tahsili istemine ilişkin davanın 5 yıllık zamanaşımına tabi olduğu- Tapuda pay devrini içeren eser sözleşmelerinin taraflardan birinin tek taraflı irade beyanı ile sona ermeyeceği, bunun için ya tarafların fesihte iradelerinin birleşmesi, ya da BK mad. 369 uyarınca iş sahibince feshedilmesi veya mahkemenin vereceği kararla akdin sona erdirilmesi gerektiği- Fesih hususu yanlar arasında görülen dava ile kesinleştiğinden, zamanaşımı süresinin de bu tarihte başlayacağı-

23. HD. 28.02.2013 T. 6193/1173

Tüm kooperatif kayıt ve defterleri, genel kurul ve yönetim kurulu kararları, gerektiğinde banka kayıtları ve davacının konutuyla ilgili oturma izni alınması için yapılan işlemlere ait belediye başkanlığında bulunan belgeler de incelenerek, kooperatif uygulamaları ve mali konularda uzman bir bilirkişiden, davacı konutu için yapı kullanma izin belgesi alınıp alınmadığı, alınmışsa kimin tarafından alındığı, davalı kooperatifin bu iş için gider yapıp yapmadığı hususlarında açıklamalı, gerekçeli ve denetime elverişli bir rapor alındıktan sonra, eğer anılan genel kurul kararlarına dayalı olarak toplanan aidatlardan bu iş için harcanmayan miktar varsa, davalı kooperatifin kabulü de dikkate alınarak, iadesine karar verilmesi gerektiği de gözetilerek, oluşacak uygun sonuç dairesinde bir karar verilmesi gerekeceği-

23. HD. 08.10.2012 T. 3804/5779

Taraflar arasındaki istirdat davası-

23. HD. 10.04.2012 T. 5062/2735

Taraflar arasındaki istirdat davası-

23. HD. 10.04.2012 T. 5065/2736

Davacı üye ile davalı kooperatif arasında çıkan uyuşmazlığa ilişkin davanın, E.B.K'nun 126/4. maddesi uyarınca beş yıllık zamanaşımı süresine tabi olduğu-

23. HD. 16.01.2012 T. 4236/27

Kefalet, taraflar arasında imzalanan ve feshedildiği ileri sürülen kredi kartı sözleşmesine dayalı olup, uyuşmazlığın sözleşme ilişkisinden kaynaklandığı- Taraflar arasında imzalanan sözleşmeden sonra, sözleşmeden kaynaklanan uyuşmazlığın; sebepsiz zenginleşme kurallarına göre değil, sözleşme hukuku çerçevesinde çözümlenmesi gerektiği ve davacının sorumlu olduğu kefalet limitini yargılama sırasında öğrendiği, bu nedenle zamanaşımı süresinin öğrenme tarihinden itibaren başlayacağı-

. HGK. 17.02.2010 T. 13-93/88

MK. 722’ye dayalı yıkım (ve 723’e dayalı tazminat) isteğinin, malzeme sahibinin iyiniyetli olması halinde, zeminin kendisine ait olmadığını öğrendiği, kötü niyetli olması halinde ise, yapının tamamlandığı andan başlayarak bir yıl içinde zamanaşımına uğrayacağı-

2. HD. 20.09.1993 T. 7000/7919

Alıcının ihale tarihinde satılanın mülkiyetini kazanmış olacağı, ihalenin feshi halinde ise, bu durumun geriye etkili olarak ortadan kalkacağı -Alıcının, ihalede satın aldığı taşınmazın kiralarını almaya devam eden borçludan «sebepsiz iktisap» kuralları gereğince- dava tarihinden geriye doğru bir yıllık süre ne sınıflı olmak üzere- topladığı kiraları talep edebileceği, açılan ilahenin feshi davasının bir yıllık zamanaşımı süresini kesmeyeceği-

12. HD. 26.03.1981 T. 1409/2136