Türk Borçlar Kanunu Çerçevesinde Saklama Sözleşmesi

[Hepsihukuk]

TÜRK BORÇLAR KANUNU ÇERÇEVESİNDE SAKLAMA SÖZLEŞMESİ
AĞUSTOS 2013


Saklama sözleşmesi, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nda (“TBK”) 561 ila 580. maddeleri arasında düzenlenmiştir.

Saklama sözleşmesi saklayanın saklatanın kendisine bıraktığı bir taşınırı güvenli bir yerde koruma altına almayı üstlendiği sözleşmedir.

Açıkça öngörülür veya durum ve koşullar gerektirir ise saklayan ücret isteyebilir.

Saklatan sözleşmenin ifasının zorunlu kıldığı bütün masrafları ödemekle yükümlüdür. Ayrıca, saklatan kendi kusurundan ileri gelmediğini ispat etmedikçe, saklayanın saklamadan doğan zararlarını gidermekle yükümlüdür.


Saklayanın borçları

Kullanım yasağı

TBK m. 563 uyarınca saklayan saklatanın izni olmadıkça saklananı kullanamaz. Bu yasağa aykırı davranırsa, saklatana uygun bir kullanım bedeli ödemekle yükümlü olduğu gibi, kullanmamış olsaydı bile bu zararın doğacağını ispat etmedikçe beklenmedik halden doğacak zararlardan da sorumlu olur.

Geri verme yükümlülüğü

Saklama sözleşmesinde bir süre belirlenmiş olsa bile, saklayan saklatanın talebi üzerine, saklananı geri vermekle yükümlüdür. Ancak saklatan saklayanın yapmış olduğu masrafları ödemekle yükümlüdür.

Saklayan, belirlenmiş olan sürenin sona ermesinden önce saklananı geri veremez. Ancak saklayan, öngörülemeyen durumlar dolayısıyla sözleşmenin devamı saklanan için tehlikeli veya kendisi için zararlı olursa, belirlenen sürenin sona ermesinden önce de geri verebilir. Ancak, süre belirlenmemişse, saklayan saklananı her zaman geri verebilir. Birden çok kişi bir şeyi saklamak üzere verirse, sözleşmede aksine bir hüküm bulunmadıkça veya hepsinin rızası olmadıkça, saklayan saklananı onlardan birine geri vermekle sorumluluktan kurtulamaz.

Saklanan masrafları ve hasarı saklatana ait olmak üzere, korunması gereken yerde geri verilir.

Saklayanların sorumluluğu

TBK m. 567 uyarınca, bir şeyi birlikte saklamak üzere alanlar müteselsilen sorumlu olur.

Üçüncü kişilerin iddiaları

TBK m. 568 uyarınca, bir üçüncü kişi, saklanan üzerinde ayni hak iddiasında bulunsa bile, saklanan haczedilmedikçe veya saklayana karşı istihkak davası açılmadıkça saklayan onu saklatana geri vermekle yükümlüdür. Haciz konulması veya istihkak davası açılması halinde, saklayan durumu hemen saklatana bildirmek zorundadır.

Güvenilir kişiye bırakma

TBK m. 569 uyarınca birden çok kişi haklarını korumak üzere hukuki durumu çekişmeli olan şeyi, bir güvenilir kişiye bırakırlarsa bu kişi saklatanların tamamının rızası veya hâkimin kararı olmadıkça onu hiçbirine geri veremez.

Ardiyeciye bırakma

Senet çıkarma

TBK m. 571 uyarınca saklamak üzere ticari mal kabul ettiğini açıkça kamuya bildiren ardiyeci, yetkili makamlardan saklatılan malı temsil eden senet çıkarmaya izin verilmesini talep edebilir.

Ardiyecinin saklama borcu

TBK m. 572 uyarınca, ardiyeci kendisine bırakılan malları bir komisyoncu gibi özenle saklamakla yükümlüdür. Ardiyeci, saklatana malların durumunu incelemesi ve örnek alması için izin vermek zorundadır.

Ardiyecinin hak ve yükümlülüğü

Ardiyeci, ardiye ücretini ve saklamadan doğmayan bakım, taşıma ve gümrük gibi bütün giderlerini isteyebilir. Bu giderler hemen, ardiye ücreti ise her üç ayda bir ve herhalde malların geri alınması sırasında ödenir. Ardiyeci, alacakları için bu mallar üzerinde hapis hakkına sahiptir.

Ardiyeci, genel saklama sözleşmesinde olduğu gibi ticari malları geri vermekle yükümlüdür.

Konaklama yeri işletenine bırakma

Genel olarak

Otel, motel, pansiyon, tatil köyü gibi yerleri işletenler konaklayanların getirdikleri eşyaların yok olması, zarara uğraması veya çalınmasından sorumludur. Ancak işletenler, zararın konaklayana yükletilebilecek kusurdan veya mücbir sebepten veya eşyanın niteliğinden doğduğunu ispat etmekle sorumluluktan kurtulurlar.

Bu sorumluluk işletenlere veya çalışanlarına bir kusur yüklenmedikçe, konaklayanlardan her biri için, günlük konaklama ücretinin üç katının aşamaz.

Kıymetli evrak

Kıymetli eşya veya oldukça önemli miktarda para veya kıymetli evrak işletene saklanması için bırakılmamışsa, işleten ancak kendisinin veya çalışanlarının kusuru halinde sorumlu olur.

İşleten, bunları saklamak üzere almışsa eşyanın tam değerinden sorumludur.

Sorumluluğun kalkması

Konaklayan zararını öğrenir öğrenmez işletene bildirmezse, istem hakkını kaybeder.

Garaj, otopark ve benzeri yerleri işletenlere bırakma

Garaj, otopark ve benzeri yerleri işletenler kendilerine bırakılan motorlu taşıt ve eşyalarından sorumludur. Ancak işleten zararın saklatana yükletilebilecek kusurdan veya mücbir sebepten veya eşyanın niteliğinden doğduğunu ispat etmekle bu sorumluluktan kurtulur. Ancak sorumluluk kendisine veya çalışanlarına bir kusur yüklenmedikçe saklananların her biri için alınan günlük saklama ücretinin on katını aşamaz.

İşletenlerin hapis hakkı

İşletenler, kendilerine bırakılan veya konaklama yerlerine, garaj, otopark ve benzeri yerlere konulan eşya veya hayvanlar üzerinde ücretlerini veya saklama giderlerinden doğan alacaklarını güvenceye almak için hapis hakkına sahiptirler.

Sonuç

Saklayanın saklatanın kendisine bıraktığı bir taşınırı güvenli bir yerde koruma altına almayı üstlendiği sözleşme olarak tanımlanan saklama sözleşmesi TBK’nın 561 ila 580. maddeleri arasında düzenlenmiştir.

TBK m. 563 uyarınca saklayan saklatanın izni olmadıkça saklananı kullanamaz. Bu yasağa aykırı davranırsa doğacak zararlardan da sorumlu olur. Ayrıca, saklama sözleşmesinde bir süre belirlenmiş olsa bile, saklayan saklatanın talebi üzerine, saklananı geri vermekle yükümlüdür.

TBK m. 572 uyarınca, ardiyeci kendisine bırakılan malları bir komisyoncu gibi özenle saklamakla yükümlüdür.

Otel, motel, pansiyon, tatil köyü gibi yerleri işletenler de konaklayanların getirdikleri eşyaların yok olması, zarara uğraması veya çalınmasından sorumludur.