Disiplin soruşturması açılmadan disiplin cezası verilemeyeceği kuralı, İptal...

[Hepsihukuk]

Anayasa Mahkemesi Kararları ? Disiplin soruşturması açılmadan disiplin cezası verilemeyeceği kuralı, İptal...

Kolluk Personeli Hakkında Disiplin Soruşturması Açılmadan Disiplin Cezası Verilemeyeceğini Öngören Kuralın Anayasa?ya Aykırı Olduğuna İlişkin İtirazın Reddi

Anayasa Mahkemesi 11/4/2019 tarihinde E.2019/8 numaralı dosyada, 31/1/2018 tarihli ve 7068 sayılı Genel Kolluk Disiplin Hükümleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Kabul Edilmesine Dair Kanun?un 14. maddesinin birinci fıkrasında yer alan ??olayın araştırılmasının gerektiğine kanaat getirirse?? ibaresinin Anayasa?ya aykırı olduğuna yönelik itirazın reddine karar vermiştir.

İtiraz Konusu Kural

İtiraz konusu kuralda, maiyetinden birinin disiplinsizlik teşkil eden bir fiilini veya mesleğe aykırı tutum ve davranışını öğrenen disiplin amirlerinin, olayın araştırılmasının gerektiğine kanaat getirmesi hâlinde bizzat ya da yazılı olarak görevlendireceği soruşturmacılar vasıtasıyla disiplin soruşturması yapacağı hüküm altına alınmıştır.

Başvuru Gerekçesi

Başvuru kararında; itiraz konusu kuralla disiplin amirine soruşturma açmadan da disiplin cezası verme yetkisinin tanındığı, bu durumun Anayasa?da yer alan ?Disiplin kararları yargı denetimi dışında bırakılamaz? hükmünü etkisiz hâle getirdiği, Devlet Memurları Kanunu ile Yükseköğretim Kanunu uyarınca verilecek disiplin cezalarından önce soruşturma açılması zorunlu iken kolluk personeli hakkında böyle bir zorunluk öngörülmemesinin eşitsizliğe sebebiyet verdiği belirtilerek kuralın Anayasa?nın 10. ve 129. maddelerine aykırı olduğu ileri sürülmüştür.

Mahkemenin Değerlendirmesi

Anayasa?nın 10. maddesinde güvence altına alınan kanun önünde eşitlik ilkesi, hukuksal durumları aynı olanlar için söz konusudur. Kanun önünde eşitlik, herkesin her yönden aynı kurallara bağlı tutulacağı anlamına gelmez. Durumlarındaki özellikler, kimi kişiler ya da topluluklar için değişik kuralları ve uygulamaları gerektirebilir.

Kolluk görevlisi olarak da adlandırılan emniyet, jandarma ve sahil güvenlik personelinin statü haklarını doğrudan etkileyen disiplin işlemleri Anayasa?nın 128. maddesinde ifade edilen ?diğer özlük işleri? kapsamındadır. Dolayısıyla kolluk görevlilerinin disiplin işlemlerine ilişkin usul ve esasları belirleme konusunda takdir yetkisi kanun koyucuya aittir. Ancak kanun koyucunun bu yetkisini anayasal sınırlar içinde Anayasa?da öngörülen güvenceleri gözönünde tutarak kullanması gerekir.

Anayasa?nın 129. maddesinde, memurlar ve diğer kamu görevlileri ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve bunların üst kuruluşları mensuplarına savunma hakkı tanınmadıkça disiplin cezası verilemeyeceği hüküm altına alınarak ilgilinin savunma hakkı güvence altına alınmıştır. Yine aynı maddede, kamu görevlileri hakkında verilen disiplin cezalarının yargı denetimi dışında bırakılamayacağı belirtilmiştir.

İtiraz konusu kurala yönelik Anayasa?ya aykırılık iddiasının temelini, kolluk görevlileri hakkında disiplin soruşturması yapılmadan da disiplin cezası verilmesine imkân tanınması oluşturmaktadır. Bu nedenle öncelikle kuralın disiplin soruşturması yapılmaksızın disiplin cezası verilmesine imkân tanıyıp tanımadığının tespit edilmesi gerekir.

Kuralın anlam ve kapsamının anlaşılabilmesi için tüm metnin gözönünde tutularak yorumlanması, kanunda yer aldığı kısım ve bölümler ile diğer kurallarla ilişkisinin de dikkate alınması gerekir. Ayrıca yargı içtihatlarıyla şekillenen ve uygulamada kabul gören disiplin hukukunun temel ilkelerinin de kuralın yorumunda gözönünde bulundurulması gerekmektedir.

Emniyet, jandarma ve sahil güvenlik personeliyle ilgili disiplin işlemlerini düzenleyen 7068 sayılı Kanun hükümleri birlikte değerlendirildiğinde, itiraz konusu kuralın, disiplin amirine sadece disiplin soruşturması açma yetkisi tanıdığı anlaşılmaktadır. Buna göre disiplin amiri, olayın araştırılması gerektiğine kanaat getirirse disiplin soruşturması açacak; olayın araştırılmasına gerek görmemesi durumunda ise herhangi bir işlem yapmayacaktır. Bu durumda itiraz konusu kuralın disiplin amirine disiplin soruşturması açmadan disiplin cezası verme yetkisi tanıması söz konusu değildir. Ayrıca 7068 sayılı Kanun?da kesinleşen disiplin cezalarına karşı iptal davası açılabileceği hükmüyle kişilerin savunma ve dava açma hakkı güvence altına alınmıştır.

Danıştayın konuya ilişkin içtihadı da disiplin suçu teşkil eden fiillerle ilgili olarak ceza verilmeden önce soruşturma yapılmasının zorunlu olduğudur. Bir disiplin soruşturması kapsamında yapılan araştırma ve incelemenin yeterli ve hukuka uygun olup olmadığı hususu, bu konuda çıkacak uyuşmazlıklar neticesinde yargı yerlerince karara bağlanacaktır. Bu kapsamda eksik soruşturmaya dayalı olarak verilen disiplin cezaları adli mercilerce iptal edilecektir.

Bu itibarla Emniyet Genel Müdürlüğü, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı personeli hakkında disiplin soruşturması açılmadan disiplin cezası verilemeyeceğini öngören kural, disiplin cezalarına karşı kişilerin savunma hakkını engellemediği gibi disiplin cezalarının yargı denetimi dışında bırakılmasına da sebebiyet verecek nitelikte değildir. Kural, disiplin cezalarına karşı savunma hakkı bakımından genel kolluk personeli ile diğer kamu görevlileri arasında herhangi bir eşitsizlik de öngörmemektedir.

Açıklanan nedenlerle kural Anayasa?ya aykırı bulunmayarak itirazın reddine karar verilmiştir.