5. Hukuk Dairesi 2018/8222 E. , 2019/10472 K.

[İctihat]

5. Hukuk Dairesi 2018/8222 E. , 2019/10472 K.


'İçtihat Metni'

MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi .... Hukuk Dairesi

Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili davasından dolayı yapılan yargılama sonunda: Davanın reddine ilişkin ilk derece mahkemesinin kararına karşı davacı vekilinin istinaf başvurusu üzerine ... Bölge Adliye Mahkemesi ....Hukuk Dairesince ilk derece mahkemesinin kararı kaldırılarak yeniden hüküm kurulmak üzere mahkemesine gönderilmesine ilişkin karara karşı temyiz istemi üzerine yukarıda gün ve sayıları yazılı hükmün Yargıtay'ca incelenmesi, davalılardan ... vekilince verilen dilekçe ile istenilmiş olmakla, dosyadaki belgeler okunup uyuşmazlık anlaşıldıktan sonra gereği görüşülüp düşünüldü:
- K A R A R -
Dava kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili istemine ilişkindir.
İlk derece mahkemesince davanın redddine ilişkin olarak verilen karara karşı davacı vekili tarafından yapılan istinaf başvurusunun ... Bölge Adliye Mahkemesi .... Hukuk Dairesince kabulü ile ... .... Asliye Hukuk Mahkemesinin 2015/246E-2016/597K. sayılı kararının kaldırılmasına, davanın yeniden görülmesi için dosyanın ilk derece mahkemesine iadesine, dosya üzerinde yapılan inceleme sonucunda HMK 353/...-a-... maddesi uyarınca kesin olarak karar verilmiş olup; bu kararın davalı idare vekilince temyizi üzerine 6100 sayılı HMK'nun 353/...-a-... maddesi gereğince Bölge Adliye Mahkemelerince verilen gönderme kararı kesin olduğundan bahisle aynı Dairenin ....06.2018 tarihli temyiz değerlendirme kararı ile temyiz isteminin reddine dair verilen karar yine davalı idare vekilince süresinde temyiz edilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince verilen kararda; mahkemece 221 sayılı Yasa gereğince ... yıllık süre içinde açılmayan davanın hak düşürücü süre nedeniyle reddine karar verilmiş ise de; dava konusu taşınmazın 1960 yılında kadastro tespit çalışmaları nedeniyle davacı murisi adına tespit gördüğü, 3402 sayılı Kadastro Kanununun .../... maddesindeki 'bu tutanaklarda belirtilen haklara, sınırlandırma ve tespitlere ait tutanakların kesinleştiği tarihten itibaren ... yıl geçtikten sonra kadastrodan önceki hukuki sebeplere dayanarak itiraz olunamaz ve dava açılamaz' hükmü nazara alındığında, dava konusu taşınmazın kadastro tespitinin 1960 yılında kesinleştiği, ...
yıllık hak düşürücü süre içerisinde dava açıldığına dair dosyada bilgi ve belge bulunmadığı gibi kadastro tespitine ilgili idareler tarafından süresinde itiraz edilmediğinden davacı murisi adına tapu kaydı oluştuğu ve taşınmaz mülkiyeti bu tarihte kazanıldığından 221 sayılı Yasa hükümlerinin bu davada uygulanma olanağı bulunmadığı, dava konusu taşınmazın Kamulaştırma Kanununun 38. maddesi gereğince davalı idare adına tescil edilmesinin de 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununa eklenen geçici .... madde gereğince dava açma hakkına engel teşkil etmediği, mahkemece sorumlu idare belirlenip işin esasına girilerek karar verilmesi gerekirken, yazılı gerekçeyle davanın reddine karar verilmesinin doğru görülmediğine işaret edilerek davanın yeniden görülmesi için dosyanın mahkemesine iadesine karar verilmiştir.
Her ne kadar ... Bölge Adliye Mahkemesi .... Hukuk Dairesince dosya üzerinde yapılan inceleme sonucunda 6100 sayılı HMK'nun 353/...-a-... maddesi uyarınca kararın kesin olarak verildiği belirtilmiş ise de; Öncelikle, bölge adliye mahkemesince verilen bu karara karşı temyiz yoluna başvurulmasının mümkün olup olmadığı ön sorun olarak incelenmelidir. Bu bağlamda;
Bölge adliye mahkemesinin dosyayı geri gönderme kararının yasal dayanağı 6100 sayılı HMK'nun 353. maddesidir.
Hukuk Muhakemeleri Kanununun 353. maddesinde bölge adliye mahkemesince duruşma yapılmadan verilecek kararlar şu şekilde belirtilmiştir.
Madde 353 -(...)“ Ön inceleme sonunda dosyada eksiklik bulunmadığı anlaşılırsa;
a)Aşağıdaki durumlarda bölge adliye mahkemesi, esası incelemeden kararın kaldırılmasına ve davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren mahkemeye veya kendi yargı çevresinde uygun göreceği başka bir yer mahkemesine ya da görevli ve yetkili mahkemeye gönderilmesine duruşma yapmadan kesin olarak karar verir:
...) Davaya bakması yasak olan hâkimin karar vermiş olması,
...) İleri sürülen haklı ret talebine rağmen reddedilen hâkimin davaya bakmış olması,
...)Mahkemenin görevli ve yetkili olmasına rağmen görevsizlik veya yetkisizlik kararı vermiş olması veya mahkemenin görevli ya da yetkili olmamasına rağmen davaya bakmış bulunması veyahut mahkemenin bölge adliye mahkemesinin yargı çevresi dışında kalması,
...) Diğer dava şartlarına aykırılık bulunması,
...)Mahkemece usule aykırı olarak davanın veya karşı davanın açılmamış sayılmasına, davaların birleştirilmesine veya ayrılmasına, merci tayinine karar verilmiş olması,
...)Mahkemece, tarafların davanın esasıyla ilgili olarak gösterdikleri delillerin hiçbiri toplanmadan veya gösterilen deliller hiç değerlendirilmeden karar verilmiş olması.
b) Aşağıdaki durumlarda davanın esasıyla ilgili olarak;
...) İncelenen mahkeme kararının usul veya esas yönünden hukuka uygun olduğu anlaşıldığı takdirde başvurunun esastan reddine,
...)Yargılamada eksiklik bulunmamakla beraber, kanunun olaya uygulanmasında hata edilip de yeniden yargılama yapılmasına ihtiyaç duyulmadığı takdirde veya kararın gerekçesinde hata edilmiş ise düzelterek yeniden esas hakkında,
...)Yargılamada bulunan eksiklikler duruşma yapılmaksızın tamamlanacak nitelikte ise bunların tamamlanmasından sonra yeniden esas hakkında, duruşma yapılmadan karar verilir.
Bölge Adliye Mahkemesince davacı vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile eksik inceleme sebebiyle ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasına, dosyanın ilk derece mahkemesine gönderilmesine dair HMK 353/...-a-... maddesi uyarınca karar verildiği görülmektedir.
HMK 353/l-a-... maddesinde ilk derece mahkemesince, tarafların davanın esasıyla ilgili olarak gösterdikleri delillerin hiçbiri toplanmadan veya gösterilen deliller hiç değerlendirilmeden karar verilmiş olması halinde, esasa ilişkin inceleme yapılmadan kararın kaldırılmasına kesin olarak karar verileceği düzenlenmiştir.
HMK 369. maddesinde ''Yargıtay, tarafların ileri sürdükleri temyiz sebepleriyle bağlı olmayıp, kanunun açık hükmüne aykırı gördüğü diğer hususları da inceleyebilir'' hükmü bulunmaktadır.
İş bu dosyada aşağıda açıklanacağı üzere taraflarca gösterilen ve ilk derece mahkemesince toplanan deliller davanın esası hakkında hüküm kurmaya yeterli olduğundan Bölge Adliye Mahkemesince Hukuk Muhakemeleri Kanununun 353/l-a-... maddesi uyarınca eksik hususların ikmali için dosyanın ilk derece mahkemesine gönderilmesine dair kesin olarak verilen kararın HMK'nun 369. maddesinde belirtilen ' Kanunun açık hükmüne aykırılık' teşkil ettiği, bu itibarla bölge adliye mahkemesince verilen kararın temyizinin mümkün olduğu sonucuna varıldığından ... Bölge Adliye Mahkemesi .... Hukuk Dairesinin ....06.2018 tarihli temyiz isteminin reddine ilişkin kararın kaldırılmasına karar verildikten sonra işin esasının incelenmesinde;
Dosyadaki bilgi ve belgelere göre, dava konusu ... ili, ... ilçesi, Merkezefendi mahallesi, 2925 ada ... parsel sayılı taşınmaza davalı idarece 09...1956 tarihinden önce fiilen el atıldığı ve kadastro çalışmaları sonucunda taşınmazın .../... hissesinin davacının murisi Süleyman Dinçöl adına tespit görerek 01...1960 tarihinde tapuya tescil edildiği sabittir.
221 sayılı Kanunun .... maddesinde ''6830 sayılı İstimlak Kanununun yürürlüğe girdiği 09...1956 tarihine kadar kamulaştırma işlemine dayanmaksızın, Kamulaştırma Kanunlarının gözönünde tuttuğu maksatlara fiilen tahsis edilmiş olan gayrimenkuller ilgili amme hükmi şahsı veya müessesesi adına tahsis tarihinde kamulaştırılmış sayılır. ''Gayrimenkulün bedelini dava hakkı, bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren iki sene sonra düşer. '' hükümleri yer almaktadır.
221 sayılı Yasa ....01.1961 tarihinde yürürlüğe girmiş olup tapu kaydının işbu yürürlük tarihinden önce oluştuğu dikkate alındığında malikin Yasanın .... maddesi uyarınca ....01.1963 tarihine kadar gayrimenkulün bedelini dava hakkı bulunduğu halde bu hakkını kullanmadığı anlaşılmıştır.
Bu itibarla; ilk derece mahkemesince 221 sayılı Kanunda öngörülen ... yıllık hak düşürücü süre geçtiğinden bahisle davanın reddine dair verilen karar usul ve yasaya uygun olduğundan davacı vekilinin istinaf başvurusunun 6100 sayılı HMK'nun 353/...-b-... maddesi uyarınca esastan reddi yerine, yazılı şekilde hüküm kurulması,
Doğru görülmemiştir.
Davacı idare vekilinin temyiz itirazları yerinde olduğundan hükmün açıklanan nedenlerle HMK'nun 371. maddesi uyarınca BOZULMASINA, .../05/2019 gününde oybirliğiyle karar verildi.