6. Hukuk Dairesi 2016/6491 E. , 2016/7433 K.

[İctihat]

6. Hukuk Dairesi 2016/6491 E. , 2016/7433 K.


'İçtihat Metni'

MAHKEMESİ :Sulh Hukuk Mahkemesi
DAVA TÜRÜ : Alacak

Mahalli mahkemesinden verilmiş bulunan yukarıda tarih ve numarası yazılı alacak davasına dair kararın temyiz incelemesi duruşmalı olarak davalı tarafından süresi içinde istenilmekle gün tayin edilerek taraflara gönderilen davetiyelerin tebliğ edilmesi üzerine belli günde davalı vekili Av. ... ile davacı vekili Av. ... geldiler. Hazır bulunanların sözlü açıklamaları dinlendikten sonra dosyadaki bütün kağıtlar okunup gereği görüşülüp düşünüldü.
Dava, sözleşme kapsamında ödenmesi gereken rödovans bedelinin tahsili istemine ilişkindir. Mahkemece davanın kabulüne karar verilmiş olup, hüküm davalı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Davacı vekili dava dilekçesinde; Taraflar arasında maden sahasının rödovans karşılığı işletilmesi amacıyla sözleşme imzalandığını, Sözleşmenin 6.maddesi uyarınca üretilen manyezit cevherinin satış tutarının %90'ının davacının işletme hakkı olduğunu, %10'unun ise davalının hakkı olduğunu, sözleşmenin 5. maddesinde sözleşmenin 01.04.2012 tarihine kadar geçerli olacağını, bundan sonraki Rödevans Sözleşmesinin anlaşmayla uzayacağının hüküm altına alındığını, bu anlaşma çerçevesinde taraflar arasındaki sözleşmenin 01 Nisan 2013 tarihine kadar yürürlükte kaldığını, davalının üretilen Magnezit Madeninin satışını sürekli 'fiyatlar yükselsin satalım' diyerek engellediğini, ne var ki, davalı 01.04.2013 tarihinde davacıya bilgi dahi verilmeksizin başka bir taşeronu sahaya soktuğunu, ve sözleşme süresinin bittiğini söylediğini, davacı tarafından üretilen Magnezit Madeninin karşı yana ait sahada kaldığını, maden mühendisi bir bilirkişi marifetiyle, Beylikova SHM nin 2013/2 D.İş sayılı dosyası ile mahallinde keşif yapıldığını ve rapor tanzim edildiğini, belirterek davacının sözleşme gereğince hak ettiği, ancak sözleşmesinin feshi nedeniyle davalı yanda kalan madenin değerinin tespiti ile fazlaya dair haklarını saklı tutarak şimdilik 1.000-TL alacağın, sözleşmenin feshi olan 01.04.2013 tarihinden başlamak üzere ticari avans faizi işletilerek davalıdan tahsiline karar verilmesini istemiş, 25/08/2015 tarihli Islah dilekçesi ile bilirkişi raporu doğrultusunda 1000 TL olan talebini 72.543,50 TL artırarak 73.543,50 TL ye yükseltilmesine ve alacağa dava tarihinden itibaren ticari avans faizi işletilmesine karar verilmesini talep etmiştir. Davalı davanın süresinde açılmadığını, sözleşmeyi davacının sona erdirdiğini, maden sahası sözleşmesinin sona erme tarihinden sonra rüşt sahibi tarafından işletildiğini, davacı tarafından üretilen cevherin taşla karıştırılmış olması sebebi ile kalitesi düşük olduğundan davacı tarafından satılamadığını ve sahada kaldığını, davacının bu cevhere müşteri bulamadığı için satamadığını, davacının çıkardığı cevheri satmasında hiçbir hukuki ve maddi engel olmadığını, belirterek davanın reddine karar verilmesini istemiştir. Mahkemece, davanın kabulüne karar verilmiştir.
Davacının müracaatı ile Beylikova Sulh Hukuk Mahkemesinin 2013/2 D.İş sayılı dosyasında 30/05/2013 tarihinde yapılan tespit sonrası hazırlanan 17.5.2013 tarihli bilirkişi raporunda; toplam manyezit madeni miktarının 745,536 ton+232,492 ton= 978,028 Ton olarak hesaplandığını, bu stoklardaki manyezit cevherlerinin satışlarından elde edilebilecek gelirleri hesaplayabilmek için (-kimyasal içeriklerine göre içerdiği silis, kalsiyum ve demir oranlarına göre değişen satış fiyatları ile alıcılar nezdinde fiyat bulacağından) satın alıcıların stoklardan örnekleme ile numune alarak kimyasal analizlerini yapmaları sonucu çıkacak olan kimyasal içeriklerine göre satış fiyatı belirlenmesi ile mümkün olabileceği bildirilmiştir. Mahkemece yapılan yargılama sırasında bilirkişi incelemesi yaptırılmış olup dosyaya sunulan ve hükme esas alınan 10.06.2015 tarihli Maden Mühendisi bilirkişi raporunda; Sahada 1 ve 2 nolu stok birleştirildiğini ve 745.536 ton ettiğini, Sahada 3 ve 4 nolu stok birleştirildiğini ve 232,492 ton ettiğini, almış olduğu numuneler sonucu birleştirilen 1 ve 2 nolu stok Teknik Tasnife göre 3.GRUP 4A KALİTE GRUBU manyezit cevherine tekabül ettiğini, birleştirilen 3 ve 4 nolu stok Teknik Tasnife göre 3.GRUP 5A KALİTE GRUBU manyezit cevherine tekabül ettiğini, bölgenin en büyük alıcısı MAŞ şirketinin alım rakamlarına göre sahadaki cevherin değerinin toplam 81.715 TL olduğu hesaplanmış, davalı tarafından bilirkişi raporuna gerçeği yansıtmaktan uzak olduğu, bilimsel verilere aykırı olmakla birlikte madenin niteliğinin belirlemesi için laboratuvar incelemesi yapması gerektiği, belirtilerek itiraz edilmiş alınan ek raporda tespit edilen değerde değişiklik yapılmadığı anlaşılmıştır.
Davada dayanılan ve hükme esas alınan 01/04/2011 başlangıç ve 01/04/2012 bitiş tarihli rödovans sözleşmesi konusunda bir uyuşmazlık bulunmamaktadır. Sözleşmenin özel şartlar 6. maddesinde rödovans ödemesinde satış tutarının %10 unun esas alınacağı, 7. Maddesinde rödovansın her ay satışı gerçekleştirilen manyezit cevheri için hesaplanacağı, Bir önceki ayın rödovansı takip eden ay içinde ruhsat sahibine ödeneceği, kararlaştırılmıştır. Sözleşmede kararlaştırılan bu şart geçerli olup tarafları bağlar. Davacının müracaatı ile yapılan tespit raporunda bilirkişi madenden alınacak numunelerin kimyasal analizlerinin yapılması sonucu değerinin tespit edilebileceğini bildirdiği halde hükme esas alınan bilirkişi raporunda kimyasal analiz yapılmadan değer tespiti yapıldığı anlaşılmaktadır. Bu durumda mahkemece konusunda uzman bilirkişilerce dava konusu manyezit stoğundan usulüne uygun olarak alınacak numuneler üzerinde kimyasal analiz yapılması sağlanarak stoktaki cevherin ekonomik değerinin olup olmadığının, varsa eknomik değerinin tespit edilerek sonucuna göre karar verilmesi gerekirken yetersiz bilirkişi raporuna dayanılarak eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm kurulması doğru olmadığından hükmün bu sebeple bozulması gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle davalı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile 6100 sayılı HMK.ya 6217 Sayılı Kanunla eklenen geçici 3.madde hükmü gözetilerek HUMK.nın 428.maddesi uyarınca hükmün BOZULMASINA, Yargıtay duruşması için kendisini vekille temsil ettiren davalı yararına takdir olunan 1.350 TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine, istek halinde peşin alınan temyiz harcının temyiz edene iadesine, 13.12.2016 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.