6. Hukuk Dairesi 2016/11497 E. , 2016/7058 K.

[İctihat]

6. Hukuk Dairesi 2016/11497 E. , 2016/7058 K.


'İçtihat Metni'



Mahalli mahkemesinden verilmiş bulunan yukarıda tarih ve numarası yazılı alacak davasına dair kararın temyiz incelemesi duruşmalı olarak davalı ve davacı tarafından süresi içinde istenilmekle gün tayin edilerek taraflara gönderilen davetiyelerin tebliğ edilmesi üzerine belli günde davalı hazine vekili vekili Av. ... ve davacı şirket vekili Av.... geldiler. Hazır bulunanların sözlü açıklamaları dinlendikten sonra dosyadaki bütün kağıtlar okunup gereği görüşülüp düşünüldü.
Asıl dava, kiracı tarafından kiralayan aleyhine açılan kira bedelinin tespiti, kira sözleşmesinin feshi, ile imalat bedeli, kar mahrumiyeti, işletme zararı, teminat mektubunun haksız paraya çevrilmesi nedeniyle oluşan zararlardan oluşan şimdilik toplam 25.000 TL maddi tazminatın tahsili istemine ilişkindir. Birleşen dava ise, sözleşmenin haksız feshi nedeniyle kiralanana yapılan imalat bedeli ve kar mahrumiyeti nedeniyle uğranılan zararın kiralayandan tahsili ile haksız paraya çevrilen teminat mektubu bedelinin iadesi istemine ilişkindir. Mahkemece, asıl ve birleşen davada, davacının kira bedelinin tespiti talebinin konusu kalmadığından karar vermeye yer olmadığına, davacının sözleşmenin feshi ve inşa ettiği tesis bedeline ilişkin talebinin kısmen kabulü ile, taraflar arasındaki sözleşmenin feshine, 2.357.578,83 TL'nin dava tarihi olan 30.09.2005 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan alınıp, davacıya verilmesine, davacının diğer taleplerinin reddine karar verilmiş, hüküm davalı ve davacı vekillerince temyiz edilmiştir.
1-Dosya kapsamına, toplanan delillere, mevcut deliller mahkemece takdir edilerek karar verilmiş olmasına ve takdirde de bir isabetsizlik bulunmamasına göre davacı vekilinin tüm davalı vekilinin kiralanana yapılan imalat bedelinin tahsiline ilişkin talebe dair hükme yönelik temyiz itirazları dışında kalan sair temyiz itirazları yerinde değildir.
2-Davalı vekilinin kiralanana yapılan imalat bedelinin tahsiline ilişkin talebe dair hükme yönelik temyiz itirazları ile davalı vekilinin temyiz itirazlarına gelince;
Kural olarak kiracı tarafından kiralanana yapılan faydalı ve zorunlu imalat bedellerinin dava tarihi itibarıyla uygulanması gereken vekâletsiz işgörme ( BK m. 414) ve sebepsiz zenginleşme (BK m. 61 vd.) hükümlerine göre kiraya verenden istenmesi mümkündür. Yerleşik uygulama, kiracının kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu masrafların yapıldığı tarih itibariyle 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 527. maddesi ( mülga 818
./..
Sayılı Borçlar Kanunu'nun, 414. maddesi ) kapsamında vekâletsiz iş görme hükümlerine göre davalı kiraya verenden isteme hakkı olduğu yönündedir. Kural olarak bu gibi zorunlu ve faydalı masrafların kira sözleşmesinin başlangıcında yapılmış olduğu kabul edilmektedir. Bu nedenle davacı kiracı kiralananda kalan ve kiraya veren tarafından benimsenen imalat için sebepsiz zenginleşilen oranında ve yapıldıkları tarih itibarıyla rayiç bedeller üzerinden bedelin tazmini talep edilebilir.
Taraflar arasında davalıya ait içi dinlenme yerinin 29.07.2003 tarihli kira sözleşmesi ile 31.12.2012 tarihine kadar işletilmesi amacıyla kiralandığı, yer tesliminin 01.08.2003 tarihinde yapıldığı hususlarında uyuşmazlık bulunmamaktadır. Davacı kiracı tarafından kiralanan yere bir takım imalat ve tesisler yapıldığı hususu davalının da kabulündedir. Mahkemece uyulmasına karar verilen dairemizin 17.09.2013 tarihli bozma ilamı gerekleri tam olarak yerine getirilmemiştir. Bozma ilamının iki nolu bendinde kiracının kiralanan üzerine yaptırdığı faydalı ve zaruri imalat ve tesislerin tereddüte yer vermeyecek şekilde tek tek tespit edilip belirlenmesi, bu imalat ve tesislerin taşınmazın değerini artırıcı nitelikte olup olmadıkları araştırılıp değer artırıcı imalatlar ise'' yapım tarihlerindeki yıpranma payı düşürülmüş değerinin tespiti gerektiğine işaret edildiği halde'' mahkemece, hükme esas alınan bilirkişi raporunda tespit edilen değerleri yapım tarihi itibariyle rayiç bedeller değil, dava tarihi itibari ile ve birim değerlerinin alınarak hesaplandığı anlaşılmaktadır. Bu durumda mahkemece yapılacak iş ek rapor alınarak yada gerekirse yerinde yeniden keşif yapılarak konusunda uzman bilirkişi yada bilirkişi heyetinden rapor alınmak suretiyle davacı kiracı tarafından yaptırıldığı ileri sürülen imalatların yapıldıkları tarih itibariyle ve rayiç değerleri belirlenip, yıpranma payı da düşüldükten sonra sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken bu hususların göz ardı edilerek yazılı şekilde eksik inceleme ile hüküm tesisi doğru değildir.
Ayrıca, Mahkemece kıyı kenar çizgisinde kalan havuz ve bara ilişkin imalat ve tesislerinin bedellerinin istenemeyeceğinden bu bedellere yönelik talebin reddine karar verilmesine rağmen, havuz yan yollarının kıyı kenar çizgisinde kalıp kalmadığı üzerinde durulmadığı görülmektedir. Bu durumda Mahkemece, BK.nun 414.maddesi (TBK.nun 530.md) göre zorunlu ve faydalı masrafların kira sözleşmesinin başlangıcında yapılmış olduğu kabul edilerek bu tarihteki yıpranma payı düşülmüş rayiç bedel üzerinden değerlendirme yapılması gerekirken eksik inceleme ve yetersiz bilirkişi raporu doğrultusunda hüküm kurulmuş olması doğru değildir.
SONUÇ:Yukarıda (2) No'lu bentte açıklanan nedenlerle temyiz itirazlarının kabulü ile 6100 sayılı HMK.ya 6217 Sayılı Kanunla eklenen geçici 3.madde hükmü gözetilerek HUMK.nın 428.maddesi uyarınca hükmün BOZULMASINA ve bozma nedenine göre davacı vekilinin faize ilişkin temyiz itirazlarının bu aşamada incelenmesine yer olmadığına, Yargıtay duruşması için kendisini vekille temsil ettiren davalı yararına takdir olunan 1.350.-TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine, istek halinde peşin alınan temyiz harcının temyiz edenlere iadesine, 29/11/2016 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.