9. Hukuk Dairesi 2018/4598 E. , 2018/12801 K.

[İctihat]

9. Hukuk Dairesi 2018/4598 E. , 2018/12801 K.


'İçtihat Metni'

MAHKEMESİ : ... BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ 28. HUKUK DAİRESİ
DAVA TÜRÜ : İŞE İADE
İLK DERECE
MAHKEMESİ : ... 7. İŞ MAHKEMESİ

DAVA : Davacı, feshin geçersizliğine, işe iadesine ve yasal sonuçlarına hükmedilmesine karar verilmesini istemiştir.
Yerel mahkemece, davanın kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesinin kabul kararına karşı taraflar avukatları istinaf başvurusunda bulunmuştur.
... Bölge Adliye Mahkemesi 28. Hukuk Dairesi taraflar avukatlarının istinaf başvurusunu esastan reddetmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 28. Hukuk Dairesi'nin kararı süresi içinde taraflar avukatları tarafından temyiz edilmiş olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

YARGITAY KARARI

A) Davacı İsteminin Özeti:
Davacı vekili; davacının 29.02.2004–07.01.2016 tarihleri arasında davalı şirkette üretim işçisi olarak çalıştığını, işveren tarafından savunması alınmadan ve tazminatsız olarak iş akdinin feshedildiğini, ... İş Sendikası’ndan istifa edip ... İş Sendikası’na geçen kişiler üzerinde baskı uygulandığını, feshin sendikal nedene dayandığını iddia ederek, feshin geçersizliğine ve işe iadesine karar verilmesini, işverenin işe başlatması veya başlatmaması şartına bağlı olmaksızın en az 1 yıllık brüt ücreti tutarında sendikal tazminata hükmedilmesini talep etmiştir.
B) Davalı Cevabının Özeti:
Davalı vekili; iş akdinin davacının eylemlerinin iş yerinde mevcut olan çalışma ve huzur ortamını bozmaya yönelik olduğu gerekçesiyle feshedildiğini, işverenin sendikaya karşı herhangi bir olumsuz tavrının bulunmadığını, işyerinde meydana gelen eylemler nedeniyle telafisi mümkün olmayan zararlar olduğunu ve iş güvenliğinin de zedelendiğini, bu nedenlerle iş akdinin haklı ve geçerli sebeple feshedildiğini savunarak davanın reddini talep etmiştir.
C) Yerel Mahkeme Kararının Özeti:
İlk Derece Mahkemesi'nce; “Davalı işyerinde ... Sendikası yasal yetkili sendikadır. Davalı işyerinde bir takım işçilerin davacının da üyesi olduğu ... İş Sendikasına geçtiği bilinmektedir. Dosya kapsamı ve tanık beyanlarından 2015 yılı Mayıs ayında gerçekleşen yaklaşık bir hafta süren işçi eylemlerinin olduğu, bu eylemlerin müzakereler sonunda anlaşmalar ile sona erdiği ve çalışma hayatına devam olduğunu, dolayısıyla bu eylemlerin haklı ya da geçerli feshe konu edilmesinin mümkün olmadığı sabittir.
Davalı tarafın feshe konu eylemler nedeniyle, iş yeri Disiplin Kurulu kararında bahsi geçen işyerindeki çalışma, huzur ve barış ortamını bozmaya yönelik davranışlarının bulunduğuna ilişkin davacı ve davalı tanıklarının görgüye dayanan bilgileri bulunmamaktadır. Davalı fesih gerekçesi yaptığı iddiasını ispatlayamamıştır. Yapılan fesih haklı nedene dayanmadığı gibi geçerli de olmadığı sabit görülmüştür.
Davacı taraf davacının iş akdinin sendikal nedenle feshettiğini iddia etmiş ise de, bu iddiayı destekler mahiyette işveren tarafından özellikle sendika üyesi işçilerin işten çıkartıldığına ilişkin bir uygulamanın bulunduğuna dair somut veriler elde edilememesi, sendikalı olup halen çalışan işçilerin bulunması, davacının fesih tarihlerinde aktif bir sendikal faaliyetinin bulunmaması, tanık beyanlarında bahsi geçen olayların sendikalar arasındaki rekabetten kaynaklanan ve işverenle direkt bağlantı kurulamayan olaylar olması hususları dikkate alındığında davacının bu konudaki talebi yerinde görülmeyerek sendikal tazminata hükmedilmemiştir.
Bu nedenlerle;davacı tarafından davalı aleyhine açılan sübuta eren işe iade ve tazminat İş Kanunu’nun 21.maddesi gereğince kabulüne karar verilmesinin gerekeceği kanaatine ulaşılmakla aşağıdaki biçimde hüküm kurulmuştur.” gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiş, sendikal fesih iddiası kabul edilmemiştir.
D) İstinaf Başvurusu:
Karara karşı, taraf vekilleri tarafından istinaf kanun yoluna başvurulmuştur.
E) İstinaf Sebepleri:
İlk Derece Mahkemesi kararına karşı;
Davacı vekili sendikal fesih iddiası ile,
Davalı vekili ise feshin geçerli nedene dayandığı iddiası ile istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
F) Bölge Adliye Mahkemesi Kararının Özeti :
... Bölge Adliye Mahkemesi 28. Hukuk Dairesince yapılan istinaf incelemesi sonucunda “Davacının iş akdinin feshinin geçerli nedene dayanıp dayanmadığı taraflar arasında anlaşmazlık konusudur.
Mahkemece “...Somut olayda davacı iş akdinin haksız ve geçersiz olarak sendikal nedenlerle feshedildiğini iddia etmiştir. Davalı taraf ise, fesih bildirimi de incelendiğinde; 'işyeri çalışanlarının huzurunu bozar mahiyetteki eylemlerinin, işyerinde mevcut olan çalışma barışı ve huzur ortamını bozmaya yönelik olduğu ve bu durumun davacının iş akdini haklı nedenle feshini gerektirdiğini savunmuştur.
Davalı işyerinde ... Sendikası yasal yetkili sendikadır. Davalı işyerinde bir takım işçilerin davacının da üyesi olduğu ... İş Sendikasına geçtiği bilinmektedir. Dosya kapsamı ve tanık beyanlarından 2015 yılı Mayıs ayında gerçekleşen yaklaşık bir hafta süren işçi eylemlerinin olduğu, bu eylemlerin müzakereler sonunda anlaşmalar ile sona erdiği ve çalışma hayatına devam olduğunu, dolayısıyla bu eylemlerin haklı ya da geçerli feshe konu edilmesinin mümkün olmadığı sabittir.
Davalı tarafın feshe konu eylemler nedeniyle, iş yeri Disiplin Kurulu kararında bahsi geçen işyerindeki çalışma, huzur ve barış ortamını bozmaya yönelik davranışlarının bulunduğuna ilişkin davacı ve davalı tanıklarının görgüye dayanan bilgileri bulunmamaktadır. Davalı fesih gerekçesi yaptığı iddiasını ispatlayamamıştır. Yapılan fesih haklı nedene dayanmadığı gibi geçerli de olmadığı sabit görülmüştür.
Bu nedenlerle;davacı tarafından davalı aleyhine açılan sübuta eren işe iade ve tazminat İş Kanunu’nun 21.maddesi gereğince kabulüne karar verilmesinin gerekeceği kanaatine ulaşılmakla aşağıdaki biçimde hüküm kurulmuştur...” gerekçesiyle yazılı şekilde hüküm kurulmuştur.
Aynı davalıya yönelik benzer iddialarla açılan davalarda mahkemelerin feshin geçersiz olduğu ve sendikal neden bulunmadığı yönündeki tespitlerinin Yargıtay’ca benimsenmiş olduğu da gözetilerek davalı vekilinin feshin geçerli nedene dayandığına yönelik itirazı dosya içeriğine uygun görülmemiştir.
Kamu düzeni açısından maddi-hukuki durumun incelenmesinde; ilk derece mahkemesinin kararında Dairemizce re'sen gözetilecek kamu düzenine aykırılık hallerinden hiç birisinin bulunmadığı saptanmıştır.” gerekçesi ile tarafların yerinde bulunmayan istinaf itirazlarının reddine karar verilmiştir.
G) Temyiz:
Kararı, taraflar vekilleri süresinde temyiz etmiştir.
H) Gerekçe:
İşverence yapılan feshin sendikal nedene dayanıp dayanmadığı hususu taraflar arasında uyuşmazlık konusudur.
Sendikal tazminat 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'nun 25 inci maddesinde düzenlenmiş, işçilerin işe alınmalarının belli bir sendikaya girmeleri veya girmemeleri, sendika üyeliklerini sürdürmeleri veya üyelikten çekilmeleri gibi şartlara bağlanamayacağı hükme bağlanmıştır. Yine, işçiler arasında çalışma şartları veya çalıştırmaya son verilmesi bakımından ayrım yapılamayacağı da yasada öngörülmüştür. Sendikal faaliyetlere katılma da güvence altına alınmıştır. Sözü edilen hükümlerden “fesih dışında” olanlara aykırılık halinde işçinin bir yıllık ücretinden az olmamak üzere tazminata tabi olduğu Yasada açıklanmıştır. Anayasa Mahkemesi’nin 22.10.2014 tarihli oturumunda verilen 2013/ 1 E sayılı kararında, maddede yer alan “…fesih dışında…” ibaresinin Anayasa’ya aykırı olduğuna ve iptaline, yürürlüğün durdurulması isteminin koşulları oluşmadığından talebinin reddine karar verilmiştir.
Sendikal bir nedenle iş sözleşmesinin feshi hâlinde işçi, feshin geçersizliğinin tespiti ile işe iadesine dair dava açma hakkına sahiptir. İş sözleşmesinin sendikal nedenle feshedildiğinin tespit edilmesi hâlinde, 4857 sayılı Kanunun 21 inci maddesine göre işçinin başvurusu, işverenin işe başlatması veya başlatmaması şartına bağlı olmaksızın sendikal tazminata karar verilir. İşçinin işe başlatılmaması hâlinde, ayrıca 4857 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin birinci fıkrasında belirtilen tazminata hükmedilmez.
İş sözleşmesinin sendikal nedenle feshedildiği iddiası ile açılacak davada, feshin nedenini ispat yükümlülüğü işverene aittir. Feshin işverenin ileri sürdüğü nedene dayanmadığını iddia eden işçi, feshin sendikal nedene dayandığını ispatla yükümlüdür.
Fesih dışında işverenin sendikal ayrımcılık yaptığı iddiasını işçi ispat etmekle yükümlüdür. Ancak işçi sendikal ayrımcılık yapıldığını güçlü biçimde gösteren bir durumu ortaya koyduğunda, işveren davranışının nedenini ispat etmekle yükümlüdür.
Dairemizce, sendikal tazminat davalarında ispat yükünün işçide olduğu hallerde, işyerinde çalışan ve sendikaya üye olan işçilerin sayısı, hangi tarihlerde üye oldukları, üyelikten çekilen işçilerin olup olmadığı, işyerinde çalışmakta olan işçilerin bulunup bulunmadığı, aynı dönemde yetki prosedürünün işletilip işletilmediği, işyerinde önceki dönemlerde toplu iş sözleşmelerinin bağıtlanıp bağıtlanmadığı, yeni işçi alınıp alınmadığı ve alınmışsa yeni işçilerin sendikalı olup olmadığı gibi hususlarla, işverence ekonomik veya teknolojik nedenlere dayalı bir fesih yoluna gidilmesi durumunda teknik yönden bu durumun araştırılması gibi ölçütler belirlenmiştir.
Yukarıda açıklandığı üzere yerel mahkeme kararında, davalı feshinin geçersizliği ile davacının işe iadesi ve buna bağlı mali haklara ilişkin usul ve yasaya aykırılık bulunmadığı, davalı vekilinin bu yönlere temas eden temyiz itirazlarının yerinde olmadığı, ancak davacı vekili feshin sendikal sebebe dayalı olarak yapıldığını iddia etmiş olup, dosya içeriğinden, işyerinde fesih tarihi itibariyle çalışanlardan kaç işçinin metal iş sendikası üyeliğinden istifa ederek ... iş sendikasına üye olduğu, kaçının ... iş sendikası üyeliğinden çekildiği, üyelikten çekilenlerden çalıştırılan işçi olup olmadığı, kaç işçinin iş sözleşmesinin feshedildiği ve işten çıkarılanların tamamının ... iş sendikası üyesi olup olmadığı, işyerinde çalışması devam eden sendika üyesi işçiler bulunup bulunmadığı, davacı ve diğer çıkarılanların öncü olup olmadıkları, çıkarılmayan sendika üyesi işçilere performansa yönelik baskı uygulanıp uygulanmadığı gibi hususlar açıkça anlaşılamamaktadır. Özellikle dava dilekçesinde işten çıkartıldığı zikredilen 6 kişinin isimleri tespit edilerek bunların sendika üyelik fişlen ile .... işten ayrılış bildirgelerinin de dosyaya celbedilmesi gerekmektedir.
Feshin sendikal nedene dayanıp dayanmadığı konusunun kuşkuya yer vermeyecek bir şekilde açıklığa kavuşturulması için belirtilen yönlerden gerekli araştırmaya gidilmeli ve toplanacak deliller dosya içeriği ile birlikte yeniden değerlendirmeye tabi tutularak bir karar verilmelidir. Yukarıdaki ilke kararı ve yasal düzenlemeler çerçevesinde, gerekli araştırma ve inceleme yapılmaksızın, eksik inceleme ile feshin sendikal nedene dayanmadığı sonucuna ulaşılması hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
I) Sonuç:
Temyiz olunan kararın, yukarıda yazılı sebepten dolayı BOZULMASINA, dava dosyasının İlk Derece Mahkemesi’ne, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesi’ne gönderilmesine, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 06.06.2018 tarihinde oybirliğiyle kesin olarak karar verildi.