9. Hukuk Dairesi 2016/16288 E. , 2018/18315 K.

[İctihat]

9. Hukuk Dairesi 2016/16288 E. , 2018/18315 K.


'İçtihat Metni'

MAHKEMESİ :İŞ MAHKEMESİ
DAVA TÜRÜ : ALACAK

Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, hüküm süresi içinde duruşmalı olarak davalı avukatı tarafından temyiz edilmiş ise de; HUMK.nun 438.maddesi gereğince duruşma isteğinin miktardan reddine ve incelemenin evrak üzerinde yapılmasına karar verildikten sonra Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor sunuldu, dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:


YARGITAY KARARI

A) Davacı İsteminin Özeti:
Davacı, davalıya ait işyerinde mutfak şefi olarak çalışırken iş sözleşmesinin işverence haksız şekilde fesh edildiğini ve kendisine bir kısım evraklar imzalatıldığını, haklarının ödenmediğini ileri sürerek, kıdem ve ihbar tazminatı ile fazla ... ve bir kısım aylık ücret alacaklarının tahsilini, istemiştir.
B) Davalı Cevabının Özeti:
Davalı, davacının istifasını sunduğunu, her türlü hakkını alarak şirketi ibra ettiğini, taleplerinin haksız olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
C) Yerel Mahkeme Kararının Özeti:
Mahkemece, toplanan kanıtlar ve bilirkişi raporuna dayanılarak, her ne kadar dosya kapsamında sunulan istifa dilekçesi ve ibraname belgesinde davacının istifa suretiyle iş akdini sonlandırdığı görülmüş ise de, somut tanık anlatımında davacının iş akdinin davalı tarafından sonlandırıldığı, ancak feshin istifa gibi gösterilmek istenmesi nedeniyle davacıya bir kısım belgeler imzalatıldığı belirtildiğinden, davacının istifa suretiyle iş akdini feshettiği iddiası ile istifa dilekçesi ve ibranameye itibar edilmediği, davacının kıdem ve ihbar tazminatı almaya hak kazandığı ayrıca bir kısım aylık ücret ve fazla ... ücretine de hak kazandığı gerekçesi ile davanın kısmen kabulüne, karar verilmiştir.
D) Temyiz:
Kararı davalı vekili temyiz etmiştir.
E) Gerekçe:
1-Dosyadaki yazılara toplanan delillerle kararın dayandığı kanuni gerektirici sebeplere göre, davalının aşağıdaki bentlerin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde değildir.


2-Davacının davalı nezdinde geçen hizmet süresi ile ilgili taraflar arasında uyuşmazlık vardır.
Davacı taraf davalıya gönderdiği ihtarnamede ve Mahkemeye sunduğu açıklama dilekçesinde farklı işe giriş tarihlerinden bahsetmiş, davalı ise davacının 29/07/2010 tarihinde iş başvurusunda bulunduğunu, 10/08/2010 tarihinde kendisiyle sözleşme yapıldığını, 28/08/2010 tarihinde fiilen çalışmaya başladığını savunmuştur.
Mahkemece 22/06/2010-12-07/2011 tarihleri arasında ... kabul edilmiştir.
Hizmet döküm cetveline göre davacının davalı işyerine girişi 26/08/2010 olup bu tarihden önce davalı dışında başka bir işyerinde ... kaydı vardır. Her ne kadar bir kısım tanık beyanlarından bu işyerinin davalı işyerinin inşaatı işi olduğu açıklasanda davalının sorumluluğuna gidilmesi için bu beyanlar yeterli değildir. Öte yandan davalı işverenin davacının hizmet süresinin 1 yılın altında olduğunu savunurken sunduğu ibranamade yıllık izin ücreti tahakkuku bulunması da çelişkilidir.
Bu nedenle Mahkemece kabul edilen hizmet süresi içinde davalı dışında davacı adına ... bildiren işverenin kim olduğu davalı ile bağlantısı olup olmadığı araştırılıp, davacı asil ile çelişkili belgelere karşı davalı tarafın beyanı alındıktan sonra hizmet süresi belirlenmelidir. Eksik inceleme ve araştırma ile karar verilmesi hatalıdır.
3-Davalı tarafça sunulan ibraname ve para makbuzu belgelerde davacıya bir kısım ödeme yapıldığı görülmekte olup, Mahkemece bu belgeler davacıya gösterilip beyanı alındıktan sonra bir değerlendirmeye tabi tutulup davacının kabulünde olan ödeme miktarı da dikkate alınarak mahsuba konu miktar belirlenmelidir.
4-Mahkeme kabulüne göre de kıdem tazminatı tavanı konusunda taraflar arasında uyuşmazlık söz konusudur.
1475 sayılı Yasanın 14 üncü maddesinde, “Toplu sözleşmelerle ve hizmet akitleriyle belirlenen kıdem tazminatlarının yıllık miktarı, Devlet Memurları Kanununa tabi en yüksek Devlet memuruna 5434 sayılı T.C. ... Sandığı Kanunu hükümlerine göre bir hizmet yılı için ödenecek azami emeklilik ikramiyesini geçemez” şeklinde kurala yer verilmiştir. Belirtilen üst sınır, “genel tavan” olarak adlandırılabilir. En yüksek devlet memuru da Başbakanlık Müsteşarı olduğundan genel tavan, bu görevdeki kişinin emekliliği halinde ... Sandığınca ödenecek olan bir yıllık ikramiye oranını geçemeyecektir.
Genel tavan, iş sözleşmesinin feshedildiği andaki tavandır. Önelli fesih halinde önelin son bulduğu tarih tavanın tespitinde dikkate alınır. İstirahat raporu içinde iş sözleşmesinin işverence feshi halinde ise, rapor bitimi tarihi feshin yapıldığı tarih sayılacağından, bu tarihteki tavan gözetilmelidir. İşverence ihbar öneli tanınmaksızın işçinin iş sözleşmesinin feshine rağmen ihbar tazminatının ödenmemiş olması durumunda, önel süresi içinde meydana gelen tavan artışından işçinin yararlanabileceği Dairemizce kabul edilmektedir (Yargıtay 9.H.D. 13.4.1998 gün 1998/4280 E, 1998/6443 K.)
İşçinin işe iade kararı üzerine süresi içinde başvurmasına karşın, işverence işe başlatılmaması halinde, fesih işe başlatmama tarihinde gerçekleşeceğinden, kıdem tazminatı tavanı işe başlatmama tarihine göre belirlenmelidir.
Mevsimlik işlerde, işçinin iş sözleşmesinin mevsim sonu itibarıyla feshedilmesi halinde kıdem tazminatı tavanı anılan fesih tarihine göre belirlenmelidir. Ancak, mevsim sonunda fesih yerine iş sözleşmesinin askıya alındığı durumlarda, yeni sezon ... süresinin başlangıcında işçinin işe çağrılmaması halinde, iş sözleşmesi işe çağrılmamak suretiyle feshedilmiş sayılacağından işe çağrılması gereken tarihteki tavan gözetilmelidir.
İşçinin fesih tarihinde raporlu olmasına rağmen iş sözleşmesinin feshedildiği bildirilmişse, fesih sonuçlarını doğurur ve feshin gerçekleştiği andaki kıdem tazminatı tavanı gözetilir.
Özel tavan ise 1475 sayılı Kanunun 14/6 maddesinde öngörülmektedir. Buna göre, işçinin iş sözleşmesinin yaşlılık veya malullük aylığına hak kazanması ve T.C. ... Sandığına tabi olarak hizmetlerinin bulunması durumunda, son kamu kurumu işverenince Emekli Sandığına tabi hizmetleri için ödenmesi gereken kıdem tazminatı tutarı, anılan kanun hükümlerine göre ödenmesi gereken emeklilik ikramiyesi için öngörülen miktarı geçemez. Bir başka anlatımla işçiye ödenmesi gereken kıdem tazminatı tutarı o işçinin Emekli Sandığına tabi hizmetleri karşılığında kendisine ödenmesi gereken emeklilik ikramiyesini aşamaz. Bu özel tavan, işçinin yaşlılık veya malullük aylığının başlangıç tarihi esas alınarak belirlenir. Dairemizin istikrar kazanmış olan uygulaması bu doğrultudadır (Yargıtay 9.HD. 27.3.2006 gün 2005/29328 E, 2006/7379 K.).
Kıdem tazminatının tabanını 1475 sayılı yasanın 14 üncü maddesinde öngörülen her yıl için otuz günlük ücret oluşturur. Aynı maddede otuz günlük sürenin hizmet akitleri veya toplu iş sözleşmeleri ile işçi lehine olarak arttırılabileceği öngörülmüştür.
4857 sayılı İş Kanununun yürürlülüğü öncesinde, 1475 sayılı Yasanın 98/D maddesi uyarınca, kıdem tazminatının yasaya aykırı olarak ödenmesi cezai yaptırıma bağlanmıştı. Sözü edilen hüküm 4857 sayılı İş Kanunu döneminde yürürlükten kaldırılmış olsa da, tavanı öngören 14 üncü madde halen yürürlüktedir. Buna göre kıdem tazminatı tavanını öngören kuralın mutlak emredici olduğu kabul edilmelidir. Öğretide kıdem tazminatı tavanını bertaraf eden sözleşme hükmünün batıl olduğu görüşü ileri sürülmüştür (..., ...: İş Kanunu Şerhi, 2. Baskı ... 2006 s. 2486; ..., ...: İş Hukuku, 3. bası, ... 2008, s. 838; ..., ...: İş Hukuku Dersleri, 21.bası, s. 316. ; ..., ...: Kıdem Tazminatı Tavanının Mutlak Emrediciliği, Sicil, Sayı 12, s. 44).
Dairemizce de kıdem tazminatı tavanının yasada emredici şekilde düzenlendiği ve işçi yararına olsa da tavanı arttıran ya da tümüyle ortadan kaldıran sözleşme hükümlerinin geçerli olmadığı sonucuna varılmıştır. Ancak yasayla aksine imkan veren hallerde tavanın aşılması, geçersizlik sonucunu doğurmaz. Örneğin 22.10.2003 tarihinde yürürlüğe giren 5004 sayılı Yasanın 10 uncu maddesinde, bazı kurumlar yönünden belli bir süre içinde kendi isteği ile işten ayrılacak olanlara ve işverence iş sözleşmesi belli bir zaman dilimi içinde feshedilmiş olanlara kıdem tazminatının %20 fazlasıyla ödeneceği kurala bağlanmış olmakla, % 20 fazlasıyla ödeme yönünde açık kural sebebiyle kıdem tazminatının aşıldığı sonucuna varılamaz. Yine, 406 sayılı Yasanın geçici 4 üncü maddesine göre, kıdem tazminatının % 30 fazlasıyla ödeneceğine dair kurallar kıdem tazminatı genel tavanının uygulanmasının istisnasını oluşturur.
Bununla birlikte, işçinin 5434 sayılı Yasaya tabi hizmetlerinin tamamı için kıdem tazminatı ödeneceğini öngören yasa, ya da sözleşme hükümleri 1475 sayılı yasanın 14 üncü maddesinin altıncı fıkrasındaki özel tavanı bertaraf etmez. 4673 sayılı Yasanın geçici 3 üncü maddesinde, 399 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye tabi olarak çalışıp da iş mevzuatına tabi statüye geçmiş yada geçecek olanların iş akitlerinin, kıdem tazminatını gerektirecek şekilde sona ermesi halinde, Türk Telekomda ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarında geçen hizmet sürelerinin toplamı üzerinden kıdem tazminatı ödeneceği kuralı getirildiğinden, Dairemizce işçinin ilgili kurum ile diğer kamu kurumlarında geçen hizmetlerinin kıdem tazminatı yönünden birleştirilmesi gerektiği kabul edilmiş, ancak 5434 sayılı Yasaya tabi dönemin 1475 sayılı Yasanın 14/6 maddesindeki özel tavana göre hesaplanması gerektiği sonunca varılmıştır ( Yargıtay 9.HD. 8.4.2003 gün 2002/21820 E, 2003/5911 K.).
Somut uyuşmazlıkta, davacının hak ettiği kıdem tazminatı hesabında; fesih tarihindeki tavan ücretin gözetilmediği izlenimi edinilmiştir.
Mahkemece hangi tarihteki tavan ücretinin esas alındığı anlaşılamayan denetime elverişli olmayan raporun hükme esas alınması hatalı olup, bozmayı gerektirmiştir.
F) Sonuç:
Temyiz olunan kararın, yukarıda yazılı sebeplerden dolayı BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine 15/10/2018 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.