9. Hukuk Dairesi 2018/2276 E. , 2018/10560 K.

[İctihat]

9. Hukuk Dairesi 2018/2276 E. , 2018/10560 K.


'İçtihat Metni'


MAHKEMESİ : ... BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ 30. HUKUK DAİRESİ
İLK DERECE
MAHKEMESİ : ... 2. İŞ MAHKEMESİ

DAVA : Davacı, feshin geçersizliğine, işe iadesine ve sendikal tazminata hükmedilmesine karar verilmesini istemiştir.
Yerel mahkemece, davanın kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesinin kabul kararına karşı taraflar avukatları istinaf başvurusunda bulunmuştur.
... Bölge Adliye Mahkemesi 30. Hukuk Dairesi;
a) Davalı avukatının istinaf başvurusunu esastan reddetmiş,
b)Davacı avukatının istinaf başvurusunu kabul ederek sendikal tazminat miktarını yeniden belirlemiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 30. Hukuk Dairesi'nin kararı süresi içinde duruşmalı olarak davalı avukatı tarafından temyiz edilmiş ise de; işin mahiyeti itibarıyla duruşma isteminin reddine, incelemenin evrak üzerinde yapılmasına karar verilmiş olmakla dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:


YARGITAY KARARI

A) Davacı İsteminin Özeti:
Davacı vekili, davacının davalı işyerinde çalışmasına devam etmekteyken 02/03/2016 tarihinde 4857 sayılı Yasanın 25/2. maddesine dayanılarak iş akdinin davalı tarafından feshedildiğini, davalı işverenin fesih bildiriminde öne sürdüğü gerekçelerin hiçbirisinin gerçeği yansıtmadığını, iş sözleşmesinin sona erdirilmesinin gerçek nedeninin işyerinde yetkili sendikadan istifa etmeleri, Birleşik Metal İşçileri Sendikasına üye olmaları, sendikal haklarını kullanmak istemeleri ve sendikal faaliyette bulunmaları olduğunu iddia ederek; davacının işe iadesini, iş sözleşmesinin sendikal nedenle sona erdirildiğinin tespiti halinde 1 yıllık ücreti tutarında sendikal tazminatının, kararın kesinleşmesine kadar çalıştırılmadığı süreler için 4 aylık ücret ve diğer tüm haklarının, iş sözleşmesinin sendikal nedenle sona erdirildiğinin tespit edilmemesi durumunda işe başlatılmaması halinde 8 aylık ücreti kadar iş güvencesi tazminatının ödenmesine tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
B) Davalı Cevabının Özeti:
Davalı vekili, davacının çalışmakta olduğu işyerinde 02/03/2016 tarihinde yapılan kanun dışı grev ve işgal eylemlerine iştirak ve teşvik ettiğini, bu eylemleri sonucunda maddi kayıplar ortaya çıktığını, davacının işyeri huzurunu bozan ve üretimin aksamına yol açan eylemlerde öncülük yapan kişilerden biri olduğunu, bu nedenlerle 6535 sayılı yasanın 70/1 maddesi yönlendirmesi ile 4857 sayılı İş Kanunun 25/II. maddesi uyarınca haklı nedenle feshedildiğini belirterek davanın reddini savunmuştur.
C) İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti:
İlk derece mahkemesince, işten çıkarmaların sendikal nedene dayalı olduğu, işverenin aynı işyerinde farklı bir sendikanın faaliyetine karşı olumsuz tavrından kaynaklandığı, işverenin işçilerin sendikal tercihi konusunda yapmış olduğu baskı ve sağlamış olduğu istifalarla duruma müdahil olduğu ve feshin sendikal nedene dayalı olarak yapıldığı gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
D) İstinaf başvurusu :
İlk derece mahkemesinin kararına karşı, taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
E) İstinaf Sebepleri:
Davacı vekili istinaf dilekçesinde; davacının çalışma süresi gereği sendikal tazminatın 1 yıllık ücreti tutarında alt sınırda belirlemesinin hatalı olduğunu, davacının kıdemi ve davalı işverenin fesih esnasında keyfi davranması dikkate alınarak alt sınırın üzerinde belirlenmesini talep etmiştir.
Davalı vekili istinaf dilekçesinde; davacının iş akdinin haklı nedenle feshedildiğini belirtmiştir.
F) Bölge Adliye Mahkemesi Kararının Özeti :
Bölge adliye mahkemesince, feshin sendikal nedenle yapıldığı zira iş yerinde 30 yıldır faaliyet gösteren yetkili sendikadan istifa ederek diğer sendikaya üye olunması, ... geçerlilik süresinin 2017 yaz aylarında sona erecek olması nedeniyle , yeni sendikaya üye olan işçilerin iş akitlerinin feshedildiği, bu sendikadan istifa edenlerin ise akitlerinin feshedilmediği, bu nedenle feshin sendikal nedenle yapıldığı, yerel mahkemenin bu yöndeki kabulünün dosya kapsamına uygun olduğu, davalının istinaf başvurusuna itibar edilmediği, davacının istinaf başvurusu yönünden, davacının hizmet süresinin 8 yılın üzerinde olduğu, sendikal tazminatın 4857 sayılı yasanın 53. maddesindeki süreler dikkate alındığında 1 yıl 1 ay olarak belirlenmesi gerektiği, davacının başvurusunun kabulü ile sendikal tazminat miktarı bakımından kararın kaldırılarak yeniden hüküm kurulması gerektiğine karar verilmiştir.
G) Temyiz başvurusu :
Bölge Adliye Mahkemesi’nin kararına karşı davalı vekili temyiz başvurusunda bulunulmuştur.
H) Gerekçe:
Sendikal tazminat 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'nun 25 inci maddesinde düzenlenmiş, işçilerin işe alınmalarının belli bir sendikaya girmeleri veya girmemeleri, sendika üyeliklerini sürdürmeleri veya üyelikten çekilmeleri gibi şartlara bağlanamayacağı hükme bağlanmıştır. Yine, işçiler arasında çalışma şartları veya çalıştırmaya son verilmesi bakımından ayrım yapılamayacağı da yasada öngörülmüştür. Sendikal faaliyetlere katılma da güvence altına alınmıştır. Sözü edilen hükümlerden “fesih dışında” olanlara aykırılık halinde işçinin bir yıllık ücretinden az olmamak üzere tazminata tabi olduğu Yasada açıklanmıştır. Anayasa Mahkemesi’nin 22.10.2014 tarihli oturumunda verilen 2013/ 1 E sayılı kararında, maddede yer alan “…fesih dışında…” ibaresinin Anayasa’ya aykırı olduğuna ve iptaline, yürürlüğün durdurulması isteminin koşulları oluşmadığından talebinin reddine karar verilmiştir.
Sendikal bir nedenle iş sözleşmesinin feshi hâlinde işçi, feshin geçersizliğinin tespiti ile işe iadesine dair dava açma hakkına sahiptir. İş sözleşmesinin sendikal nedenle feshedildiğinin tespit edilmesi hâlinde, 4857 sayılı Kanunun 21 inci maddesine göre işçinin başvurusu, işverenin işe başlatması veya başlatmaması şartına bağlı olmaksızın sendikal tazminata karar verilir. İşçinin işe başlatılmaması hâlinde, ayrıca 4857 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin birinci fıkrasında belirtilen tazminata hükmedilmez.
İş sözleşmesinin sendikal nedenle feshedildiği iddiası ile açılacak davada, feshin nedenini ispat yükümlülüğü işverene aittir. Feshin işverenin ileri sürdüğü nedene dayanmadığını iddia eden işçi, feshin sendikal nedene dayandığını ispatla yükümlüdür.
Fesih dışında işverenin sendikal ayrımcılık yaptığı iddiasını işçi ispat etmekle yükümlüdür. Ancak işçi sendikal ayrımcılık yapıldığını güçlü biçimde gösteren bir durumu ortaya koyduğunda, işveren davranışının nedenini ispat etmekle yükümlüdür.
Dairemizce, sendikal tazminat davalarında ispat yükünün işçide olduğu hallerde, işyerinde çalışan ve sendikaya üye olan işçilerin sayısı, hangi tarihlerde üye oldukları, üyelikten çekilen işçilerin olup olmadığı, işyerinde çalışmakta olan işçilerin bulunup bulunmadığı, aynı dönemde yetki prosedürünün işletilip işletilmediği, işyerinde önceki dönemlerde toplu iş sözleşmelerinin bağıtlanıp bağıtlanmadığı, yeni işçi alınıp alınmadığı ve alınmışsa yeni işçilerin sendikalı olup olmadığı gibi hususlarla, işverence ekonomik veya teknolojik nedenlere dayalı bir fesih yoluna gidilmesi durumunda teknik yönden bu durumun araştırılması gibi ölçütler belirlenmiştir.
Somut uyuşmazlıkta; davalı işverenin, yetkili sendikadan çekilerek Birleşik- Metal iş sendikasına üye olan işçilere karşı tavır aldığı, sendikalar arası çekişmenin iş yerine yansıması ve davalı işverenin önceden yapılacağını bildirdiği temsilci seçiminin yapılmasını engellemesi nedeniyle iş bırakma ile gelişen ve davalı işverenin sendikaya üye işçilerin iş akitlerini feshetmesi ile neticelenen olayda, ilk derece mahkemesince ve İstinaf Dairesince sendikal tazminata karar verilmesi doğrudur. Ancak, sendikal tazminatın maddeye göre en az işçinin bir yıllık ücreti tutarında belirleneceği öngörülmüştür. Yasada öngörülen miktar alt sınır olup, üst sınır hakkında bir miktar belirtilmemiştir. Bu tür bir düzenlemede alt sınırdan tazminatın hüküm altına alınması dairemizin istikrar kazanan uygulamasıdır. Toplu işçi çıkarılması dikkate alındığında alt sınırdan uzaklaşılmasını gerektiren bir neden bulunmamaktadır. İstinaf Dairesince, dairemiz uygulamasına aykırı olarak ve gerekçe belirtilmeden bir yıllık ücret tutarında sendikal tazminat yerine, alt sınırın üzerinde ücret tutarında belirlenen tazminata karar verilmesi hatalıdır.
HÜKÜM :
Gerekçesi yukarıda açıklandığı üzere;
1-Bölge Adliye Mahkemesi’nin temyiz edilen kararının BOZULARAK ORTADAN KALDIRILMASINA,
2-Davanın kabulü ile feshin geçersizliğine ve davacının İŞE İADESİNE,
3- 4857 sayılı İş Kanunu'nun 21. maddesine göre, davacının yasal süre içerisinde işverene başvurusu üzerine işverence işe başlatılması veya başlatılmaması şartına bağlı olmaksızın tazminat miktarının 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu 25. maddesi uyarınca davacının 1 yıllık brüt ücreti tutarında BELİRLENMESİNE,
4- Davacı işçinin işe iadesi için işverene süresi içerisinde müracaatı halinde hak kazanılacak olan ve kararın kesinleşmesine kadar en çok 4 aylık ücret ve diğer haklarının davacıya ödenmesine,
5- Davacı vekille temsil edildiğinden karar tarihinde yürürlükte bulunan AAÜT. uyarınca belirlenen 2.180,00 TL. maktu vekalet ücretinin davalıdan tahsili ile davacıya verilmesine,
6- Alınması gereken 35,90 TL. karar-ilam harcından, 29,20 TL. peşin harcın mahsubu ile 6,70 TL. bakiye karar-ilam harcının davalıdan tahsili ile hazineye irat kaydına,
7- Davacının yaptığı harçlar dahil toplam 307,70 TL. yargılama giderinin davalıdan tahsili ile davacıya verilmesine,
8- Taraflarca yatırılan gider avansının varsa kullanılmayan kısmının karar kesinleştiğinde ve isteği halinde ilgilisine iadesine,
9- Yatırdığı temyiz harcının isteği halinde davalıya iadesine, dava dosyasının İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin ilgili Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
Kesin olarak 14.05.2018 tarihinde oybirliği ile karar verildi.