9. Hukuk Dairesi 2017/9666 E. , 2019/9026 K.

[İctihat]

9. Hukuk Dairesi 2017/9666 E. , 2019/9026 K.


'İçtihat Metni'

MAHKEMESİ :İŞ MAHKEMESİ

Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi davalı vekili tarafından istenilmekle, temyiz taleplerinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

YARGITAY KARARI

A)Davacı İsteminin Özeti:
Davacı vekili tarafından verilen dava dilekçesinde; müvekkilinin hazır beton işi ile iştigal eden davalı şirkette mikser operatörü olarak 25/03/2011 tarihinde işe başladığını, 25/11/2013 tarihinde iş yükünün ağırlığı, yasal bir kısım işçi haklarını alamadığından bahisle iş akdinin kendisinin sonlandırdığını; sigortasının farklı işyerlerinde gösterildiğini, çalıştığı süre boyunca aynı işi yaptığını, son net aylığının 1,400,00 TL. olmasına rağmen ücreti resmi olarak düşük gösterildiğini, ... ... Şubesi'ne aylığının bir kısmının yatırıldığını, diğer kısmının elden aldığını, haftanın 7 günü sabah 06:00-07:00'den 22:00-23:00'e kadar çalıştığını, bazen bu sürelerden önce işe başlayıp bu sürelerden sonra işi bırakabildiğini, fazla mesai yaptıklarını, dini, milli bayram ile resmi tatillerde çalıştığını, yıllık izinlerinin ve fazla mesailerinin verilmediğini, yıllık izinlerde, hafta sonu tatillerinde geç saatlere kadar çalışmalarına rağmen belgelerde erken saatlerde çalışmışlar gibi gösterilerek ibra ve belgelerin zorla imzalatıldığını, 100,00 TL kıdem tazminatı, 200,00 TL izin ücreti, 500,00 TL genel tatil ücreti, 1,000,00 TL hafta tatili ücreti, 3,000,00 TL fazla mesai ücret alacağını dava ve talep etmiştir.
B)Davalı Cevabının Özeti:
Davalı vekili dosya içerisine 05/08/2014 ve 15/08/2014 tarihinde gerek dava dilekçesi gerekse tensip tutanağının tebellüğ etmesine rağmen cevap vermeyip, vekaleti ibraz ettiği, davacının şahsi dosyasını da göndermediğini, 07.07.2015 tarihli ıslaha karşı tiraz dilekçesinde yetkisizlik itirazında bulunduklarını, davacının asgari ücretle çalıştığını,emsal ücret araştırılması talep ettiklerini, ıslah dilekçesindeki faiz başlangıç tarihine, faiz türüne itiraz ettikleri anlaşılmıştır.
C)Yerel Mahkeme Kararının Özeti:
Mahkemece davanın kabulüne karar verildi.
D)Temyiz:
Kararı davalı vekili temyiz etmiştir.
E)Gerekçe:
Dosya içeriğine göre, yetkili mahkemenin hangi iş mahkemesi olduğu uyuşmazlık konusudur.
5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu'nun 5. maddesi uyarınca, iş mahkemelerinde açılacak her dava, açıldığı tarihte dava olunanın Türk Medeni Kanunu gereğince ikametgâhı sayılan yer mahkemesinde bakılabileceği gibi, işçinin işini yaptığı işyeri için yetkili mahkemede de bakılabilir. Bunlara aykırı sözleşme geçerli değildir.
İş mahkemesinin görevi kapsamında bulunan bir dava, dava tarihinde davalının ikametgâhının bulunduğu veya işçinin işini yaptığı yerdeki iş mahkemesi veya iş davalarına bakmakla görevli asliye hukuk mahkemesinde açılmalıdır.
Türk Medeni Kanunu'nun 19. maddesi uyarınca, gerçek kişi yönünden yerleşim yeri, sürekli kalma niyetiyle oturulan yerdir. Gerçek kişi işverenin başka bir yerde yerleşmek niyetiyle oturduğu k...lanmadığı takdirde, kural olarak nüfusta kayıtlı olduğu yerin ikametgâh olarak kabulü gerekir. Aynı Yasanın 49. maddesi gereğince, tüzel kişinin yerleşim yeri, kuruluş belgesinde başka bir hüküm bulunmadıkça, işlerinin yönetildiği yerdir (Yargıtay 9. H.D. 23.06.2008 gün ve 2008/17468 Esas, 2008/17262 Karar sayılı ilamı).
Yetkili mahkemenin belirlenmesinde önemli olan işin yapıldığı işyeri tanımına, 5521 sayılı Yasada yer verilmemiştir. İşyeri, 4857 sayılı İş Kanunu'nun 2. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre, işveren tarafından mal veya hizmet üretmek amacıyla maddi olan ve olmayan unsurlar ile işçinin birlikte örgütlendiği birime işyeri denir. İşverenin işyerinde ürettiği mal veya hizmet ile nitelik yönünden bağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında örgütlenen yerler (işyerine bağlı yerler) ile dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden ve mesleki eğitim ve avlu gibi diğer eklentiler ve araçlar da işyerinden sayılır. İşyeri, işyerine bağlı yerler, eklentiler ve araçlar ile oluşturulan iş organizasyonu kapsamında bir bütündür. Bir yer, ancak işin niteliği ve yürütümü bakımından işyerine bağlı bulunmaktaysa, o işyerinden sayılacaktır.
İş veya toplu iş sözleşmesinin tarafları, davalının yerleşim yeri ve işin yapıldığı yer dışındaki bir mahkemenin yetkili olduğuna dair düzenleme yapmaları, 5521 sayılı Kanunun 5. maddesinin emredici nitelikteki son cümlesi gereğince geçersizdir.
... İş Kanunu'nun 46. maddesi uyarınca, adı geçen Yasa kapsamına giren gemiadamlariyle bunların işveren veya işveren vekilleri arasında bu Kanundan veya iş sözleşmesinden doğan davalar hakkında da, 5521 sayılı Kanun hükümleri uygulanır. İş sözleşmesinde ayrıca bir hüküm yoksa dava, geminin bağlama limanında iş davalarını bakmaya yetkili mahkemede görülür”.
İş mahkemesinin yetkisi kamu düzeni ile ilgili olduğundan, davalı tarafça süresinde yetki itirazı yapılmamış olsa bile, mahkeme tarafından bu husus kendiliğinden göz önünde bulundurmalıdır. Bir başka anlatımla hâkim, davanın her aşamasında yetki itirazını dikkate alabileceği gibi, kendisi de resen yetkisizlik kararı verebilir (Dairemizin 26.05.2008 gün ve 2008/20378 Esas, 2008/12778 Karar sayılı ilamı).
5521 sayılı Yasanın yetkiyle ilgili bu düzenlemesi yanında, diğer bir kısım yasalarda da uyuşmazlığın çözümü için hangi iş mahkemelerinin yetkili olduğu konusunda düzenlemeler bulunmaktadır.
4857 sayılı Kanunun 79. maddesinde, komisyon kararı ile iş güvenliği yönünden işin durdurulması veya işyerinin kapatılması kararına karşı, işverenin yerel iş mahkemesine,
2821 sayılı Sendikalar Kanunu'nun 28. maddesinde, uluslararası nitelikteki bir kuruluşa üyeliğin iptali davasında, sendika veya konfederasyon merkezinin bulunduğu iş mahkemesine,
2822 sayılı Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu'nun 12. maddesi uyarınca, iş kolu istatistiklerine karşı ... iş mahkemesine,
Aynı Yasanın 15. maddesine göre, sendika yetki çoğunluğu tespitine dair kararlara, 16. madde uyarınca Toplu İş Sözleşmelerinin hükümsüzlüğü, 46. maddeye göre, uygulanmakta olan bir grev ve lokavtın kanun dışı olup olmadığının tespiti, 47. madde uyarınca, gereği grev ve lokavtın durdurulması, 51/4 maddesi gereğince, grevin sona erdirilmesi, 60. madde uyarınca Toplu İş Sözleşmesinin yorumu istemlerinin, işyerinin bağlı olduğu T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Bölge Müdürlüğünün bulunduğu yerdeki iş davalarına bakmakla görevli mahkemeye,
Başvurulabileceği düzenlenmiştir.
Somut uyuşmazlıkta, dava dilekçesinde davalının adresi ... mah. ... Bulv.No:46 .../... olarak yazılmış, davalı vekilinin vekaletnamesinde de şirket adresi olarak ... Mah. 0411 Sok. ... Apt. altı Zemin kat .../... adresi gösterilmiştir. 5521 sayılı İş Mahkemeleri Yasası'nın 5. maddesine göre yetkili mahkeme davalının ikametgah mahkemesi yada işin yapıldığı yer mahkemesidir.
İşin yapıldığı yerin neresi olduğu tereddütlüdür. Her ne kadar davacı tanığı B.Y. hazır beton imalatının ... ... ilçesi Karacailyas Beldesinde olduğunu beyan etmişse de yetkili mahkemenin salt beyanla belirlenmesi mümkün değildir. Kaldı ki davalı vekili 07.07.2015 havale tarihli dilekçesinde yetki itirazında bulunmuş olup, mahkemece yetki itirazı değerlendirilmeden karar verilmiştir. İş Mahkemelerinin yetkisi kamu düzeninden olup, mahkemece itiraz edilmese de yetki hususu değerlendirilmeden karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
F)SONUÇ:
Temyiz olunan kararın, yukarıda yazılı sebepten dolayı BOZULMASINA, esasa ilişkin temyiz itirazlarının bu aşamada incelenmesine yer olmadığına, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 17.04.2019 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.