9. Hukuk Dairesi 2017/9598 E. , 2019/8935 K.

[İctihat]

9. Hukuk Dairesi 2017/9598 E. , 2019/8935 K.


'İçtihat Metni'

MAHKEMESİ :İŞ MAHKEMESİ

Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi taraflar avukatlarınca istenilmekle, temyiz taleplerinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:


YARGITAY KARARI

A) Davacı İsteminin Özeti:
Davacı vekili, müvekkilinin 01/03/2000 tarihinde davalı ... bünyesinde ve belediyenin işlerini yapan alt işverenler yanında çalışmaya başladığını, davalı ... kent temizliği işlerini ihale usulü ile çeşitli şirketlere yaptırdığını, davacının 14 yılı aşkın bir süre davalı Belediyenin temizlik işlerini ihale ile alan firmalarda puantör, denetmen ve muhasebe takip işlerini yaptığını, 13/08/2014 tarihinde Belediye temizlik ihalesini yeni alan davalı şirket tarafından iş akdine son verildiğini ve haklarının ödenmediğini, davacının daha önceki taşeron firmalardan olan dava dışı ... Hizmet İşletmeleri A.Ş 'den kıdem tazminatına karşılık 6.842,63 TL ödeme aldığını ve sendika üyesi olduğunu, davalı ... ile bir önceki alt işveren arasında 01/05/2013 -30/04/2015 dönemi için toplu iş sözleşmesi imzalandığını, bu sözleşmede fiilen çalışılan her gün için 4,50 TL yemek yardımı ödemesi yapılması gerekirken hiç bir ödeme yapılmadığını ileri sürerek, kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, yemek yardımı ve yıllık izin ücretinin davalılardan tahsilini talep etmiştir.
B) Davalı Cevabının Özeti:
Davalı ... vekili, Belediyenin ihale makamı olduğunu, yükleniciler ile arasında alt işverenlik ilişkisi bulunmadığını, davacının Belediye çalışanı olmadığını, ihale sözleşmeleri uyarınca işçilik alacaklarından yüklenici firmaların sorumlu olduğunu, kıdem ve ihbar tazminatı dışındaki taleplerin zamanaşımına uğradığını savunarak, davanın reddini talep etmiştir.
Davalı şirket, davaya cevap vermemiştir.
C) Yerel Mahkeme Kararının Özeti
Mahkemece, toplanan kanıtlar ve bilirkişi raporuna dayanılarak davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
D) Temyiz:
Kararı taraf vekilleri temyiz etmiştir.
E) Gerekçe:
1-Dosyadaki yazılara, toplanan delillerle kararın dayandığı kanuni gerektirici sebeplere göre, tarafların aşağıdaki bentlerin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde değildir.
2-Davacı işçinin ücretinin 01/07/2014 tarihinde düşürüldüğü dosya içeriğinden anlaşılmaktadır. Davacı işçi, sendika üyesi olup, 01/05/2013-30/04/2015 tarihleri arasında yürürlükte olan Toplu İş Sözleşmesinden yararlanmıştır. Toplu İş Sözleşmesinin uygulandığı aşamada alt işveren değişikliğine bağlı olarak ücretinin düşürülmesi yasal olmayıp, davacının çalışma koşullarında değişikliği kabul ettiğine dair imzalı onayı ya da yeni alt işverenle yapılmış yazılı iş akdi bulunmamaktadır.
Dava konusu alacak talepleri yönünden 01/07/2014 tarihinde yapılan ücretten indirim olgusu gözetilerek ve hükme esas alınan bilirkişi raporunun aylık brüt ücretin 2.145,44 TL olduğunun kabulüyle yapılan hesaplamalar değerlendirmeye tabi tutularak bir karar verilmelidir. Mahkemece, asgari ücret üzerinden yapılan hesaplamalara itibarla hüküm kurulması hatalıdır.
3- Davaya konu işçilik alacaklarından asıl işveren ile alt işverenin sorumluluğu noktasında taraflar arasında uyuşmazlık bulunmaktadır.
Davacı işçi davalılardan ... Belediye Başkanlığından alınan işler kapsamında alt işveren işçisi olarak 01.03.2000 tarihinde çalışmaya başlamış, değişen alt işverenler işçisi olarak aralıksız şekilde 30.04.2005 tarihine kadar çalışmıştır. Aynı asıl işverenden alınan iş kapsamında ve farklı bir alt işveren işçisi olarak 01.01.2006 tarihinde çalışmaya başlamış, değişen alt işverenlere bağlı olarak çalışmış ve son olarak alt işveren davalı şirket işçisi iken 13.08.2014 tarihinde iş ilişkisi sona ermiştir.
Kıdem tazminatı yönünden hizmet birleştirilmesini öngören 1475 sayılı Kanun'un 14. maddesinde aynı işverenin bir yada değişik işyerlerinde geçen hizmet sürelerinin birleştirileceği öngörülmüştür. Somut uyuşmazlıkta ise iki dönem halinde çalışmalarda hizmetler birbirinden farklı alt işverenler nezdinde geçmiştir. Hizmet birleştirilmesi alt işverenler arasındaki ilişkiye göre değerlendirilmelidir. İş ilişkisinin 2006 yılında sona ermesinin ardından 2006 yılında tekrar çalışmaya başladığı her iki alt işveren arasında işyeri devri veya organik bağ ilişkisi bulunmamaktadır. Muvazaalı ilişkiye dayanmadığı sürece asıl işverende geçen sürelerin birleştirilmesi mümkün olmaz.
Davacının ilk dönem çalışmaları ile ikinci dönem çalışmaları birbirinden bağımsız şekilde değerlendirilmelidir. İlk dönem çalışmalarının geçtiği alt işverenler hakkında dava açılmadığından belirtilen dönemle ilgili işçilik alacakları hesaplanmalı ve davalı ... tek başına sorumlu tutulmalıdır.
Davacının ikinci dönem çalışmaları ayrı bir alt işverenler nezdinden gerçekleştiğinden davalı ... ile davalı son alt işveren ikinci dönem çalışmalarının tamamından devralan alt işveren sıfatıyla birlikte sorumlu tutulmalıdır.
Davalı ... bakımından fasılalı her iki hizmet döneminin birleştirilmesi suretiyle kıdem tazminatı hesabı yapılması suretiyle asıl işverenin sorumluluğunun alt işverenlerin sorumluluğunu aşacak şekilde belirlenmesi hatalıdır.
Gerekirse bilirkişiden ek hesap raporu alınmak suretiyle 01.03.2000- 30.04.2005 tarihleri arasındaki çalışma sebebiyle kıdem tazminatı bu tarihteki ücrete göre hesaplanmalı ve davalı belediyenin sorumluluğuna karar verilmelidir.

İhbar tazminatı ile yıllık izin ücreti, aynı süre için ve 30.04.2005 tarihindeki ücret üzerinden hesaplanmalı ve davalı ... sorumlu tutulmalıdır.
Davacının ikinci dönem çalışması ayrı bir alt işverenler nezdinde geçtiğinden kıdem tazminatı ile ihbar tazminatı ve yıllık izin ücreti belirtilen süre için 13.08.2014 tarihindeki ücreti göre hesaplanmalı ve son alt işveren ve belediyenin birlikte sorumluluğuna gidilmelidir.
F) Sonuç:
Temyiz olunan kararın, yukarıda yazılı sebeplerden dolayı BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 16.04.2019 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.