9. Hukuk Dairesi 2018/7802 E. , 2020/19217 K.

[İctihat]

9. Hukuk Dairesi 2018/7802 E. , 2020/19217 K.


'İçtihat Metni'



BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ : ...Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : ALACAK

Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmekle, temyiz talebinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

Y A R G I T A Y K A R A R I

Davacı İsteminin Özeti:
Davacı vekili, davacının asıl işveren davalı ... tarafından alt işveren davalılara ihale edilen park ve bahçeler ile cadde ve bulvarların temizliği işlerinde işyeri hekimi olarak 25.02.2010 - 31.12.2014 tarihleri arasında kesintisiz şekilde çalıştığını, iş akdinin belirsiz süreli olduğunu, ihale süresi sona eren davalı şirketlerin davacıyı haksız şekilde işten çıkardıklarını iddia ederek kıdem ve ihbar tazminatı ile eksik ödenen ücret alacağının davalılardan tahsilini talep etmiştir.
Davalılar Cevaplarının Özeti:
Davalı ... vekili zamanaşımı def'i ve husumet itirazında bulunduklarını, davacının müvekkil belediyenin personeli olmadığını, iş akdini müvekkil belediyenin feshetmediğini, ihaleyi alan firmanın kendi bünyesinde işyeri hekimi olarak çalıştığını, müvekkil belediyenin işçi alacaklarından sorumluluğunun ve iş akdinin feshinde kusurunun bulunmadığını beyanla davanın reddi gerektiğini savunmuştur.
Davalı ... Grup vekili zamanaşımı def'i ve husumet itirazında bulunduklarını, davacıya ücretlerinin sözleşme serbestisi gereğince belirlenerek ödendiğini, davacının imzalı bordrolara ve ödeme belgelerine ihtirazı kayıt koymadığını, ... işyeri hekimliği ücret tarifesinin tavsiye niteliğinde olduğunu, iş akdinin ihale süresinin sona ermesi nedeniyle kendiliğinden sona erdiğini, davacının gerçekte diğer davalı belediyenin işçisi olduğunu, İş Kanununun 112. maddesine göre kıdem tazminatından müvekkil şirketin sorumluluğunun bulunmadığını, davacının çalıştığı diğer şirketlere davanın ihbar edilmesini talep ettiklerini, iş sözleşmesinin belirli sureli olduğunu, davalı belediyenin tek tek kimlerin yeni ihale döneminde çalışacağını belirlediğini beyanla davanın reddi gerektiğini savunmuştur.
Davalı ... Peyzaj Tic. Ltd Şti vekili davacının davayı müvekkil şirkete yöneltme nedeninin diğer davalı ... Grup şirketi ile iş ortaklığı şeklinde gerçekleşen çalışması dolayısıyla olduğu, davacının iş ortaklığı nezdinde gerçekleşen çalışmalarıyla ilgili değerlendirilebilecek olup, aynı süreçte diğer davalı ... Grup şirketinin iş ortaklığı dışında bağımsız olarak aldığı ihale ve işleriyle ilgili olarak davacı çalıştırmasının hizmet akdi imzalamasının müvekkil sorumluluğuna etki ettiği veya onu ...Grup ile müşterek müteselsil sorumlu kıldığının düşünülemeyeceğini, ... Büyükşehir Belediyesinden ihaleyi alan diğer firmanın ... Grup şirketi olduğunu beyanla davanın reddi gerektiğini savunmuştur.
İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti:
Mahkemece, toplanan deliller ve bilirkişi raporuna dayanılarak, yazılı gerekçeyle davalı şirketler yönünden ücret alacağının reddi ile davanın kısmen kabulüne karar verilmiş, davalı ... yönünden ise davacının dava konusu dönemde ...Belediyesine bağlı taşeron şirketi olarak iş yapan Bemak (bu davada ihbar olunan) isimli dava dışı şirket yanında da çalışmasının görülmesi karşısında bu dönemde hizmetinin ... Büyükşehir Belediyesine özgülemediği ve dolayısıyla ... Büyükşehir Belediyesini olayda asıl işveren sıfatını kazanmadığı kabul edilerek bu davalı hakkındaki tüm taleplerin reddine karar verilmiştir.
İstinaf Başvurusu:
İlk derece mahkemesinin kararına karşı davacı ... davalı şirketler istinaf kanun yoluna başvurmuştur.
Bölge Adliye Mahkemesi Kararının Özeti:
Bölge Adliye Mahkemesince, davacı ... davalı şirketlerin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Temyiz:
Bölge Adliye Mahkemesinin kararına karşı davacı vekili temyiz kanun yoluna başvurmuştur.
Gerekçe:
1-Dosyadaki yazılara, toplanan delillere kararın dayandığı kanuni gerektirici sebeplere davacının aşağıdaki bentlerin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde değildir.
2-Taraflar arasındaki uyuşmazlık, davalı ...’na husumet yöneltilip yöneltilemeyeceği ve davacının davalı ... bünyesinde geçen hizmet süresi noktasındadır.
4857 sayılı İş Kanunu'nun 2. maddesinde, işveren bir iş sözleşmesine dayanarak işçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişi ya da tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlar olarak açıklanmıştır. O halde asıl işveren alt işveren ilişkisinden söz edilebilmesi için öncelikle mal veya hizmetin üretildiği işyeri bulunan bir işverenin ve aynı işyerinde iş alan ikinci bir işverenin varlığı gerekir ki asıl işveren alt işveren ilişkisinden söz edilebilsin. Alt işverenin başlangıçta bir işyerinin olması şart değildir. Alt işveren, işveren sıfatını ilk defa asıl işverenden aldığı iş ve bu işin görüldüğü işyeri nedeniyle kazanmış olabilir.
4857 sayılı İş Kanunu'nun 2/6 maddesi uyarınca, “Bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerinde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan ve bu iş için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran diğer işveren ile iş aldığı işveren arasında kurulan ilişkiye asıl işveren-alt işveren ilişkisi denir.
Alt işverene verilen iş, işyerinde mal veya hizmet üretiminin yardımcı işlerinden olmalıdır. Asıl işin bölünerek alt işverene verilmesi durumunda ise, verilen iş işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren bir iş olmalıdır.
Asıl işveren-alt işveren ilişkisinin gerçekleşmesi için, asıl işverenin mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işi yada asıl işin bir bölümünü alt işverene vermesi gerekir. Verilen iş, mal veya hizmet üretimine ilişkin olmayan bir iş ise, bu tür bir ilişki doğmaz.
Dosya içeriğine göre, mahkemece yazılı gerekçeyle ... yönünden davanın reddine karar verilmiş, Bölge Adliye Mahkemesince de ,davacının, uyuşmazlık konusu dönemde davalı ... Belediyesinden ayrı bir tüzel kişiliği olan dava dışı ...Belediyesinde de işyeri hekimi olarak çalıştığı, bu durumda, davacının hizmetinin davalı idareye özgülendiğinden bahsetmenin mümkün olmadığı, davalı idarenin asıl işveren sıfatını taşımadığı ve dava konusu alacaklardan sorumlu olmadığı, sorumluluğun diğer davalı şirkete ait olduğu sonucuna varılarak yerel mahkemenin bu yöndeki değerlendirmesi yerinde görülmüştür.
Davacı, 25.02.2010 – 31.12.2014 tarihleri arasında davalı ... de alt işverenlerin aldığı işler kapsamında iş yeri hekimi olarak çalıştığını iddia etmiş ve sonraki beyanlarında 31.12.2013’ e kadar olan çalışmasının sadece davalı ... bünyesinde geçtiğini sonrasında ise 8 aylık dönemde çalışmasının kesintiye uğradığını beyan etmiş, davalı ... davacının kurumları bünyesinde sadece 19.03.2013 – 31.12.2013 tarihleri arasında çalışması olduğunu savunmuş, mahkemece davacının davalı şirketlerde ki çalışmalarının 15.02.2012 tarihinde başladığı, önceki dönemde ...Belediyesinin taşeronu olarak iş yapan Bemak (bu davada ihbar olunan) isimli şirkette çalışmasının bulunduğu, dava dışı bu şirket ile davalı şirketler arasında organik bir bağ bulunduğunun tespit edilemediği anlaşıldığından davalıların 15.02.2012 – 31.12.2014 tarihleri arasındaki dönem ile ilgili sorumluluklarına hükmedilmiş, ayrıca davacının iş yeri hekimi olarak görev yapması ve dolayısıyla kısmî süreli çalışması dikkate alınarak çalışma süresi haftalık 45 saatlik çalışmaya oranlandığında 11 ay 24 gün çalışmasının bulunduğu tespit edilmiştir.
Dosya içerisinde yer alan iş yeri hekimliği sözleşmelerine göre davacı ile dava dışı ihbar olunan ... arasında 25.02.2010-25.12.2010 tarihleri ile 04.01.2011-28.09.2011 tarihleri arası dönem, ... ile 15.02.2012 -31.12.2012 tarihleri arası dönem, ... Grup -Alsancak iş ortaklığı ile 01.01.2013-31.12.2013 tarihleri arası dönem ve yine ... ile 01.09.2014-31.12.2014 tarihleri arası dönem için anlaşma yapılmıştır. Hizmet döküm cetvelinde davacının 19.03.2013-31.12.2013 tarihleri arasında davalı ...’den iş alan ... Grup -Alsancak iş ortaklığı bünyesinde çalışması bildirilmiş, diğer dönemler yönünden alt işverenler nezdinde çalışması bildirilmemiştir. Öncelikle davacının 15.02.2012-31.12.2013 tarihleri arasındaki çalışmasının davalı ... dışında farklı bir iş yerinde geçtiğine dair dosya kapsamında hiçbir bilgi ve belge bulunmadığından davalı Belediyenin bu dönem yönünden davacının alacaklarından asıl işveren olarak sorumlu tutulması gerekmektedir. Ayrıca davacı 25.02.2010-25.12.2010 ile 04.01.2011-28.09.2011 tarihleri arasında da alt işveren işçisi olarak davalı Belediyeden ihale ile alınan işlerde iş yeri hekimi olarak çalıştığını iddia etmiş olup dosya içerisinde yer alan iş yeri hekimliği sözleşmelerine göre davacının bu dönemde çalıştığı ... ile davalı ... arasında asıl alt işveren ilişkisi olup olmadığının araştırılmadığı gibi yine bu dönemde davacının dava dışı ...Belediyesi veya başka bir iş yerinde çalıştığına dair bir bilgininde dosya içerisinde yer almadığı görülmüştür. Bu nedenle anılan dönem yönünden ...’nin davalı Belediyeden ihale ile iş alıp almadığı, aralarında asıl alt işveren ilişkisi bulunup bulunmadığı davalı Belediyeden ve Sosyal Güvenlik Kurumundan sorulmak ve varsa ilgili ihale sözleşmeleri ve ekleri de dosyaya kazandırılmak sureti ile araştırma yapılarak dosyadaki diğer delillerde birlikte değerlendirilerek davacının 25.02.2010-25.12.2010 ve 04.01.2011-28.09.2011 tarihleri arasındaki çalışmasının davalı ... yanında alt işveren işçisi olarak geçip geçmediği tereddüte mahal vermeyecek şekilde tespit edilmeli ve sonucuna göre davalı Belediyenin sorumluluğu belirlenmelidir.
Açıklanan hususlar gözetilmeden yanılgılı değerlendirme ve eksik inceleme ile yazılı şekilde karar verilmesi bozmayı gerektirmiştir.
SONUÇ: Temyiz olunan ilk derece mahkemesi kararının ve bu karara karşı istinaf başvurusunu esastan reddeden Bölge Adliye Mahkemesi kararının, yukarıda yazılı sebeplerden dolayı BOZULARAK ORTADAN KALDIRILMASINA, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin ise kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, peşin alınan temyiz karar harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 21.12.2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.